Mar: Diferenzas entre revisións

{{AP|Oceanografía}}

 

[[Ficheiro:Mar revolto.jpg|miniatura|esquerda|Mar revolto]]

A [[Terra]] é o único [[planeta]] coñecido que ten [[auga]] [[Líquido|líquida]] na súa [[Terra#Superficie|superficie]] e, polo tanto, o único que ten mares,<ref name=Stow />{{rp|page=22}} aínda que [[Marte]] esta [[Auga en Marte|dotado de auga]] en estado [[sólido]] nos seus [[Casquete de xeo|casquetes de xeo]] permanentes así como [[Vapor de auga|vapor]] na súa [[atmosfera de Marte|atmosfera]], pero ademais cabe a posibilidade da existencia de [[Análogo á Terra|planetas similares á Terra]] [[Planeta extrasolar|noutros sistemas]], onde tamén poden existir mares e océanos.<ref>{{Cita web|autor=Ravilious, Kate |data=21 de abril de 2009 |url=http://news.nationalgeographic.co.uk/news/2009/04/090421-most-earthlike-planet.html |título=Most Earthlike Planet Yet Found May Have Liquid Oceans|editor=National Geographic |lingua=en |dataacceso=6 de xaneiro do 2016}}</ref> A [[orixe da auga na Terra]] aínda é incerta; aínda que, visto desde o [[espazo exterior]], o planeta parece unha "[[A bóla azul|bóla azul]]" con varios compoñentes, entre océanos, casquetes de xeo e nubes.<ref>{{Cita web|autor=Platnick, Steven |url=http://visibleearth.nasa.gov/view.php?id=57723 |título=Visible Earth |editor= [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] |lingua=en |dataacceso= 6 de xaneiro do 2016}}</ref> Estímase que hai {{fmtn | 1335000000 |[[Quilómetro cúbico|km³]]}} de mar,<ref name="NOAAvol">{{cita web |título=Volumes of the World's Oceans from ETOPO1 |url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/global/etopo1_ocean_volumes.html|editorial=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]] |dataacceso= 6 de xaneiro do 2016 |lingua=en }}</ref> volume representativo de aproximadamente o 97.2 [[Porcentaxe|por cento]] da auga coñecida,<ref name=NOAAcycle>{{Cita web|editor=NOAA |url=http://oceanexplorer.noaa.gov/edu/learning/player/lesson07.html |título= Lesson 7: The Water Cycle |obra= ''Ocean Explorer''|lingua=en |dataacceso=6 de xaneiro do 2016}}</ref> e cobre máis do 70 por cento da súa superficie.<ref name=Stow />{{rp|page=7}} Con todo, ao redor do 2,15% da auga da terra esta conxelada e atópase nos mares de xeo que cobren o océano Ártico, nas capas de xeo da [[Antártida]] e nos seus alrededores, ademais de varios [[glaciar]]es e en depósitos superficiais de todo o mundo . O resto, ao redor do 0,65%, esta en [[Auga subterránea|depósitos subterráneos]] ou nas diversas etapas do [[Ciclo hidrolóxico|ciclo da auga]], que contén a [[auga doce]] atopada e utilizada pola maioría da vida terrestre: no vapor do [[Atmosfera da Terra|ar]] nas [[nube]]s na súa [[choiva]]s, así como nos lagos e ríos formados espontáneamente e nos fluxos de auga que volven o mar.<ref name=NOAAcycle/> Tomando nota de tal dominio e da influencia do mar no planeta, o escritor británico [[Arthur C. Clarke]] dixo unha vez que a Terra sería mellor chamala "Océano".<ref name=Stow />{{rp|page=7}}

A [[batimetría]] é o mapeo e estudo do fondo mariño. Os métodos utilizados para medir a profundidade do mar inclúen [[ecosonda]]s monohaz ou multihaz, [[sondas de profundidade aerotransportadas por láser]] e o cálculo de profundidades a partir de datos de teledetección satelital. Esta información utilízase para determinar o tendido de cables e tubaxes submarinas, para elixir as localizacións adecuadas para emprazar as plataformas petroleiras e as turbinas eólicas en mar a fóra e para identificar posibles novas pesqueiras.<ref>{{cita web |url= http://www.ga.gov.au/marine/bathymetry.html |título=Marine and Coastal: Bathymetry |editor=Geoscience Australia |data-acceso= 15 de xullo do 2020}}</ref>

 

 

=== Dereito do mar ===

O mar e os barcos, como tema, foron abundantemente abordados na pintura, creándose un vasto xénero de orixe moi antiga, o da [[mariña (pintura)|mariña]], que comprende toda obra pictórica cuxo tema principal é o mar. Abarca desde simples debuxos nas paredes das cabanas no [[arquipélago de Lamu]]<ref name=Westerdahl /> ata as paisaxes mariñas de [[Joseph Mallord William Turner|Joseph Turner]]. Na [[pintura do Século de Ouro neerlandés]], artistas como [[Jan Porcellis]], [[Hendrick Dubbels]], [[Willem van de Velde o Vello]] e [[Willem van de Velde o Xove|o seu fillo]], e [[Ludolf Bakhuizen]] celebraron o mar e a [[Armada Real dos Países Baixos|Mariña neerlandesa]] na cima da súa destreza militar.<ref name=Slive>{{cita libro | título=Dutch Painting, 1600–1800 | editorial=Yale University Press | ano=1995 | autor=Slive, Seymour | páxinas=213–216 | isbn=978-0-300-07451-2}}</ref><ref>{{cita novas | url=https://www.nytimes.com/2009/07/31/arts/design/31seascapes.html?_r=0 | título=When Galleons Ruled the Waves | editorial=New York Times | data=30 de xullo de 2009 | data-acceso= 22 de xullo do 2020 |lingua=en | autor=Johnson, Ken}}</ref> O artista xaponés [[Hokusai Katsushika]] creou impresións en cor dos estados de ánimo do mar, incluíndo [[A grande onda de Kanagawa]].{{sfn|Stow|2004|p=8 |group=Stow}}

 

[[Ficheiro:El mar, de Borges en Puerto Madryn.jpg|miniatura|Poema ''El Mar'', de [[Jorge Luis Borges]].]]

Como símbolo, o mar desempeñou durante séculos un papel na [[literatura]], na [[poesía]] e nos [[soño]]s. Ás veces aparece alí como un fondo suave, pero a miúdo introduce temas como as tormentas, os naufraxios, as batallas, as dificultades e desastres, a carreira das esperanzas ou a morte.<ref>{{cita libro |título=Poetics of the Elements in the Human Condition: Part I – The Sea: From Elemental Stirrings to the Symbolic Inspiration, Language, and Life-Significance in Literary Interpretation and Theory |apelido=Tymieniecka |nome=Anna–Teresa (ed.)|ano=1985 |editorial=Springer |isbn=978-90-277-1906-5 |páxina=45 |url=https://books.google.com/?id=ULciOFv9dDEC&pg=PR11&dq=sea+inspiration+music+literature#v=onepage&q=sea%20inspiration%20music%20literature&f=false }}</ref> No seu poema épico a ''[[Odisea]]'', escrito no [[século -VIII|século VIII a. C.]],<ref name=Odyssey>{{cita libro | título=The Odyssey | editorial=Penguin | autor=Homer (translation by Rieu, D. C. H.) | ano=2003 | páxinas=[https://archive.org/details/odyssey00home_4/page/ xi] | isbn=978-0-14-044911-2 | url=https://archive.org/details/odyssey00home_4/page/ }}</ref> [[Homero]] describe a viaxe de dez anos do heroe grego [[Ulises|Odiseo]] que loita por regresar a casa a través dos numerosos perigos do mar despois da guerra descrita na [[Ilíada]].<ref>{{cita web | url=http://homepage.usask.ca/~jrp638/CourseNotes/OdSummary.html | título=Plot Outline for Homer's Odyssey | editorial=University of Saskatchewan | data=8 de maio de 2006 | data-acceso=10 de setembro de 2013 | autor=Porter, John}}</ref> O mar é un tema recorrente nos poemas [[haiku]] do poeta xaponés do [[período Edo]] [[Matsuo Basho]] (松尾 芭蕉) (1644-1694).<ref>{{cite web | url=http://thegreenleaf.co.uk/hp/basho/00bashohaiku.htm | título=A Selection of Matsuo Basho's Haiku | editorial=Greenleaf | data-acceso=27 de abril de 2013 | autor=Basho, Matsuo}}</ref> Na literatura moderna, [[Joseph Conrad]] escribiu novelas inspiradas no mar, extraídas da súa experiencia no mar,<ref>{{cita libro | título=Joseph Conrad: A Life | editorial=Camden House | autor=Najder, Zdzisław | ano=2007 | páxina=187 }}</ref> [[Herman Wouk]]<ref>{{cita web | url=http://www.pprize.com/BookDetail.php/34 | título=The Caine Mutiny | editorial=Pulitzer Prize First Edition Guide | ano=2006 | data-acceso=25 May 2013}}</ref> e [[Herman Melville]].<ref>{{cita libro | chapter-url=http://www.bartleby.com/187/5.html | chapter=Chapter 3. Romances of Adventure. Section 2. Herman Melville |autor= Van Doren, Carl |título= The American Novel | ano=1921 | editorial=Bartleby.com | data-acceso=21 de agosto de 2013}}</ref> Nas obras do psiquiatra [[Carl Gustav Jung|Carl Jung]], o mar simboliza o [[inconsciente colectivo]] e persoal na [[interpretación dos soños]], e as profundidades do mar simbolizan as profundidades da [[inconsciente|mente inconsciente]].<ref name=Jung>{{cita libro | url=https://books.google.com/books?id=SWvdQyo_ZX0C&pg=PA122 | título=Dreams | editorial=Ark Paperbacks |autor=Jung, Carl Gustav | others =Translated by Hull, R.F.C | ano=1985 | páxinas=122, 192 | isbn=978-0-7448-0032-6 | quote=}}</ref> Aínda que a orixe da vida na Terra aínda é un tema de debate,<ref>{{cite journal |autor=Lal, Ashwini Kumar |ano=2008 |título=Origin of Life |journal=Astrophysics and Space Science |volume=317 |issue=3–4 |páxinas=267–278 |doi=10.1007/s10509-008-9876-6 |arxiv=0907.3552 }}</ref> a científica e escritora [[Rachel Carson]], no seu galardoado libro de 1951 ''[[The Sea Around Us]]'', escribiu: «É unha situación curiosa que o mar, de onde a vida xurdiu primeiro, agora vexase ameazado polas actividades dunha forma desa vida. Pero o mar, aínda que cambiado dunha maneira sinistra, seguirá existindo: a ameaza é máis ben a vida mesma».<ref name="winchester">"It is a curious situation that the sea, from which life first arose, should now be threatened by the activities of one form of that life. But the sea, though changed in a sinister way, will continue to exist: the threat is rather to life itself". {{cita libro|apelido=Winchster|nome=Simon|título=Atlantic: A vast ocean of a million stories|editorial=Harper Press|location=London|ano=2010|páxinas=354–356|isbn=978-0-00-736459-6}}</ref>