Omar Khayyam: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m elimino a Categoría:Poetas; engado a Categoría:Poetas de Persia mediante HotCat |
formato |
||
Liña 1:
{{Escritor
▲|influíu = [[Al-Khazini]]
}}
[[Ficheiro:033-Earth-could-not-answer-nor-the-Seas-that-mourn-q75-829x1159.jpg|200px|miniatura|Representación de Omar Jayam, en ''Works of Edward FitzGerald''.]] '''Ghiyath al-Din Abu l-Fath Omar ibn Ibrahim Al-Nishaburi al-Jayyam''' (عمر بن إبرهيم خيام بيشابوري en [[lingua persa|persa]] e [[lingua árabe|árabe]]) ou '''Omar Jayyam''' noutras transcricións ([[18 de maio]] de [[1048]] - [[4 de decembro]] de [[1131]], presuntas datas) foi un [[Matemáticas|matemático]], [[Astronomía|astrónomo]], [[Filosofía|filósofo]] e [[Poesía|poeta]] [[Persia|persa]], nado en [[Nishapur]], a entón capital [[selxúcidas|selxúcida]] de [[Jorasán]] (actual [[Irán]]). O seu nome adoita atoparse tamén escrito consonte á transcrición [[lingua inglesa|inglesa]], '''Khayyam'''. Igualmente, pode aparecer a versión [[Lingua árabe|árabe]] do nome, '''Omar al-Jayyam''' ou '''Omar ibn al-Jayyam'''. A tradución literal do seu apelido é ''fabricante de tendas'', profesión que exerceu o seu pai, Ibrahim.▼
[[Ficheiro:033-Earth-could-not-answer-nor-the-Seas-that-mourn-q75-829x1159.jpg|200px|miniatura|Representación de Omar Jayam, en ''Works of Edward FitzGerald''.]]
▲
Omar naceu en Nishapur, ao redor do ano 1040 DC, onde tamén morreu, probabelmente no 1124 DC. Alí e na cidade de Balj, recibiu unha sólida educación nos temas das ciencias e filosofía. No [[1070]], trasladouse a [[Samarcanda]], onde o patrocinio do xurista Abú Taher permitiulle completar a súa ''Tese sobre Demostracións de Álxebra e Comparación''. Con ela atinxiu gran recoñecemento e prestixio, até o punto de ser chamado polo sultán Malek Shah, que lle encargou a construción dun observatorio astronómico sito en Marv, (actualmente Mary, en [[Turkmenistán]]) segundo consigna Nezam-o-Molk, no seu libro ''Siasat Namé'', en colaboración con outros sete astrónomos e matemáticos, entre eles: Abdolrahman Jazení e Meimún-ebne Nayib Vasetí.▼
==Traxectoria==
▲Omar naceu en [[Nishapur]],
Durante 18 anos, realizou relevantes investigacións en astronomía, que abrangueron a compilación de táboas astronómicas e particularmente, a corrección do antigo calendario Zaratustrano, que os persas conservaran debido á súa exactitude, a pesar de que a cultura islámica impuña a todas as nacións conquistadas o seu calendario lunar. As investigacións realizadas, permitíronlle calcular o erro do calendario persa que tiña un ano de 365 días exactos. Para o novo calendario, que se chamou Yalalí, (por orde de Malek Shah, que tamén se chamaba Yalaledín) Khayyam calculou a duración do ano cunha exactitude abraiante. O seu erro é dun día en 3770 anos, menor aínda que o do calendario gregoriano (dun día en 3330 anos), que recentemente se comezaría a empregar en Europa a partir do [[15 de outubro]] de [[1582]]. Foi formalmente inaugurado o [[15 de marzo]] de [[1079]], e é o calendario empregado aínda hoxe polos Persas. Khayyam non puido terminar as táboas astronómicas por mor das mortes de Nezam-o-Molk, e no mesmo ano, 1092 DC, a do sultán Malek Shah.
Liña 84 ⟶ 50:
:''A luz da lúa racha o manto da noite...'' (111)
== Referencias
=== En Astronomía ===
* A un [[cráter lunar]] déuselle o seu nome en [[1970]].
* A un [[asteroide]] ou [[planeta menor]], descuberto pola astrónoma [[Unión Soviética|soviética]] [[Lyudmila Zhuravlyova]] en 1980, déuselle o nome de "[[(3095)Omarkhayyam]]".<ref>[http://books.google.com/books?hl=ru&q=3094+Chukokkala Dictionary of Minor Planet Names - p.255]</ref>
=== En
* Omar Khayyam é un dos personaxes principais da novela [[Samarcanda (novela)|''Samarcanda'']] do escritor francófono libanés [[Amin Maalouf]]
* Un personaxe da novela ''Vergüenza'' (''Shame'', [[1983]]) de [[Salman Rushdie]] chámase tamén Omar Khayyam.
Liña 96 ⟶ 62:
== Notas ==
{{listaref}}
== Véxase tamén ==
| |||