Leite: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Nonso91 (conversa | contribucións)
Nonso91 (conversa | contribucións)
Liña 86:
Ademais de leite de vaca, tamén se utiliza o leite das femias dos seguintes animais para [[produto lácteo|produtos lácteos]]:
 
* [[Búfalo|Búfala]] de auga: O denominado búfalo de auga (''[[Bubalus bubalis]]'') foidomesticouse domesticadoao enredor do [[-3000|3000 a.C.]] en [[Mesopotamia]]. Este animal é moi sensible á calor e o seu nome denota o costume que ten de meterse na auga para protexerse del. En xeral, é pouco coñecido en Occidente. Os [[árabes]] trouxérono a Oriente Medio durante a [[Idade Media]] ([[-700|700 a.C.]]). O seu emprego en certas zonas de [[Europa]] data daquela época. Por exemplo, na elaboración da famosa [[mozzarella]] de búfala [[gastronomía de Italia|italiana]]. Os produtos elaborados con leite de búfala empezan a substituír nalgunhas comunidades aos de leite de vaca.
* [[Iac]], chamado cientificamente ''[[Bos grunniens]]'', é un [[bovino]] de pelo longo que contribúe de forma fundamental na alimentación das poboacións do [[Tíbet]] e de [[Asia central]]. Posúe un leite rico en proteínas e en graxas (a súa concentración é superior ao seu equivalente vacún). Os tibetanos elaboran con elael [[manteiga]]s e diferentes produtos lácteos [[alimento fermentado|fermentados]]. Un dos máis coñecidos é o [[té con manteiga]] saladosalgado.
* [[Ovella]], domesticouse no [[levante mediterráneo]], principalmente a partir de ''[[Ovis aries]]''. A partir deMediante evidencias arqueolóxicas, identificáronse cinco liñas mitocondriales producidas entre o 9000 e 8000&nbsp;a.&nbsp;C.<ref>{{Cita publicación periódica|autor=Kijas, JW e outros|título=Five Ovine Mitochondrial Lineages Identified From Sheep Breeds of the Near East|ano=2007|publicación=Genetics|volume=175|número=3|id=PMID 17194773|url=http://www.genetics.org/cgi/reprint/175/3/1371}}</ref> O leite de ovella é máis ricarico en contido graxo que o leite de búfalo e ata é máis ricarico en contido [[proteína|proteínico]]. É moi valoradavalorado nas culturas mediterráneas
[[Ficheiro:Nicolas Poussin - Jupiter enfant nourri par la chèvre Amalthée.jpg|250px|miniatura|O deus mitolóxico [[Zeus]] muxindo a [[Amaltea (mitoloxía)|cabra amaltea]].]]
* [[Cabra]], comezou a domesticarse principalmente no val do [[río Éufrates]] e os [[montes Zagros]] a partir de ''Capra hircus'' aproximadamente ao mesmo tempo que as vacas (10.500 anos).<ref>{{Cita publicación periódica|autor=Melinda A. Zeder, Brian Hesse|título=The Initial Domestication of Goats (Capra hircus) in the Zagros Mountains 10,000 Years Ago|ano=2000|publicación=[[Science]]|volume=287|número=5461|id=DOI 10.1126/science.287.5461.2254|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/287/5461/2254}}</ref><ref name=cabras2>Helena Fernández, Sandrine Hughes, Jean-Denis Vigne, Daniel Helmer, Greg Hodgins, Christian Miquel, Catherine Hänni, Gordon Luikart, and Pierre Taberlet:Divergent mtDNA lineages of goats in an Early Neolithic site, far from the initial domestication areas. PNAS, Oct 2006; 103:15375 - 15379</ref> Posúe un leite cun sabor e aroma fortes. O leite caprino é algo distinto oao da ovella, principalmente no que respecta ao sabor, contén unha maior cantidade de [[cloruro]]s o que lle dá un sabor levemente saladosalgado. Ademais, é máis "grosa" en contido de natas ([[caseinato]]s), e presenta maiores niveis de calcio. Coa materia graxa deste leite, fabrícase o [[queixo#Tipos de leite empregado|queixo de cabra]].
* [[Camelo]] é un animal remoto aos bóvidos e os ovicápridos (cabras e ovellas). Foi domesticado no 2500 a.C. en [[Asia Central]]. O seu leite é moi apreciado nos [[Clima árido|climas áridos]] onde algunhas culturas utilízanaa empregan constantemente, por exemplo, a gastronomía do [[Gastronomía do Magreb|noroeste de África]].
* '''A [[llama]] e a [[alpaca]]:''' son animais comúns na [[Cordilleira dos Andes|serranía andina]] en [[América do Sur]]. A súa produción láctea diríxese principalmente ao consumo local e non ten maior proxección industrial.<ref>{{cita web|autor=[[Universia]] [[Perú]]|url=http://www.universia.edu.pe/noticias/principales/destacada.php?id=56242|título=¿Leche de llama?|dataacceso=05-15-2008}}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref>
* '''Cérvidos''': en diversas poboacións próximas ao [[Ártico]] é frecuente o consumo do leite de [[Cervidae|cérvidos]], como o [[reno]] (''Rangifer tarandus'') e a [[alce]]sa (''Alces alces''). Esta última comercialízase en [[Rusia]] e en [[Suecia]]. Algúns estudos suxiren que pode protexer aosos nenos contra as [[gastroenteroloxía|enfermidades gastrointestinales]].<ref>{{cita publicación periódica|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=3439068&dopt=Abstract|data=Sep-Oct 1987|número=5|páxinas=33-5|título=Protective properties of moose's milk and perspectives of its use in pediatric gastroenterology|lingua=ruso|apelido=Dorofeĭchuk|nome=V. G.|nome2=M. M.|apelido2=Kelekeeva|nome3=I. B.|apelido3=Makarova|nome4=N.I.|apelido4=Tolkacheva|revista=Voprosy Pitaniia}}</ref>
* '''[[Equidae|Équidos]]''': a produción de leite de egua é moi importante para moitas poboacións das [[Estepa (bioma)|estepas]] de [[Asia central]], en especial para a produción dun derivado fermentado chamado [[kumis]], xa que consumidaconsumido crúacru ten un poderoso efecto [[laxante]].<ref name="zeder">Zeder, Melinda A. ed. (2006). Documenting Domestication: New Genetic and Archaeological Paradigms. University of California Press, p.264. ISBN 0-520-24638-1.</ref> Este leite ten un contido máis elevado en glícidos que ao de cabra ou vaca e por iso é máis aptaapto para [[fermentación|fermentados]] [[alcohol|alcohólicos]]. Calcúlase que en Rusia existen unhas 230.000 cabalos dedicados á produción de Kumis.<ref>Steinkraus, Keith H. ed (1995). Handbook of Indigenous Fermented Foods. Marcel Dekker, p. 304. ISBN 0-8247-9352-8</ref> O leite de [[Equus asinus|asna]] é unhaun dasdos máis semellantes áao humanahumano en canto aá composición. Realizáronse estudos con éxito para fornecelaproporcionalo como alimento a pícaros alérxicos ao leite de vaca.<ref name=asna>{{Cita publicación periódica|autor=Conti, A e outros:|título=Efficacy of donkey's milk in treating highly problematic cow's milk allergic children: An in vivo and in vitro study|ano=2007|publicación=Pediatric Allergy and Immunology|volume=18|número=3|id=DOI 10.1111/j.1399-3038.2007.00521.x|url=}}</ref> Tamén existen granxas en [[Bélxica]] que producen leite de asna para usos cosméticos.<ref>{{cita web|url=http://www.asineriedupaysdescollines.be/general.htm|título=Le lait d'ânesse produit per l'asinerie du pays des collines|dataacceso=27-05-2008|último=|primero=|obra=|lingua=Francés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071116225038/http://www.asineriedupaysdescollines.be/general.htm|dataarquivo=16-11-2007|urlmorta=yes}}</ref> Unha das persoas das chamadas "extremas lonxevas", a [[Ecuador|ecuatoriana]] [[María Capovilla|María Ester Capovilla]], quen faleceu á idade de case 117 anos, alegou que o segredo da súa lonxevidade era o consumo diario deste tipo de leite.<ref>{{cita web|url=http://www.chilepotenciaalimentaria.cl/?p=1618|título=Leche de burro ¿El secreto de una vida longeva?|dataacceso=27-05-2008|último=|primero=|obra=|lingua=castelán|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090102130332/http://www.chilepotenciaalimentaria.cl/?p=1618|dataarquivo=02-01-2009|urlmorta=yes}}</ref> O leite de [[cebra]] converteuse nun artigo demandado por millonarios excéntricos.<ref>{{cita web|url=http://www.contactmusic.com/news.nsf/article/gests%20zebra%20milk%20request_1013812|título=Gest's Zebra Milk Request|dataacceso=26-05-2008|autor=Contactmusic.com|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080521191514/http://www.contactmusic.com/news.nsf/article/gests%20zebra%20milk%20request_1013812|dataarquivo=21-05-2008|urlmorta=yes}}</ref>
 
=== O muxido ===