Wikipedia

Guerra de Afganistán (1978-1992): Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Recuperando 8 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.2
Recuperando 9 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.2
Liña 19:
{{PAK}}<br/>
*[[Ficheiro:Flag of the Pakistani Army.svg|20px]] [[Inter-Services Intelligence|ISI]]
{{USA}}<small><ref name='Oily'/><ref name="Brzezinski"/><ref name="Wilson"/><ref>{{Cita web |url=http://www.state.gov/r/pa/ho/time/rd/17741.htm |title="Reagan Doctrine, 1985," United States State Department |publisher=State.gov |accessdate=2011-02-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070510151200/http://www.state.gov/r/pa/ho/time/rd/17741.htm |archivedate=10 de maio de 2007 |urlmorta=nonyes }}</ref></small>
*[[Ficheiro:Seal of the Central Intelligence Agency.svg|23px]] [[Central Intelligence Agency|CIA]]
{{GBR}}<ref name="Wilson"/><ref name="gwu.edu">[http://www.gwu.edu/~nsarchiv/coldwar/interviews/episode-17/brzezinski2.html Interview with Dr. Zbigniew Brzezinski] – (June 13, 1997). Part 2.] Episode 17. Good Guys, Bad Guys. June 13, 1997.</ref><ref>{{Cita libro |first=Gordon| last=Corera|title= MI6: Life and Death in the British Secret Service |year=2011 |publisher=Phoenix |location=London |ISBN=978-0753828335}}</ref>
Liña 25:
[[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[República Popular da China|China]]<br/>
*[[Ficheiro:Ground Force Flag of the People's Republic of China.svg|23px]] [[Exército Popular de Liberación]]<ref name=shichor>[http://books.google.co.il/books?id=GXj4a3gss8wC&pg=PA157&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true Shichor 157–158]</ref>
{{SAU}}<ref name="Brzezinski"/><ref name="Wilson"/><ref name=crile1>{{Cita libro |first=George |last=Crile |title=Charlie Wilson's War: The Extraordinary Story of the Largest Covert Operation in History |publisher=Atlantic Monthly Press |year=2003 |isbn=0-87113-854-9}}</ref><ref name="SaudiArabia">{{Cita web |url=http://www.cfr.org/afghanistan/saudi-arabia-future-afghanistan/p17964 |título=Saudi Arabia and the Future of Afghanistan |data-acceso=03 de febreiro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20141007011621/http://www.cfr.org/afghanistan/saudi-arabia-future-afghanistan/p17964 |dataarquivo=07 de outubro de 2014 |urlmorta=siyes }}</ref>
|comandante1 = {{URSb}} [[Leonid Brezhnev]]<br/>{{URSb}} [[Yuri Andropov]]<br/>{{URSb}} [[Konstantin Chernenko]]<br/>{{URSb}} [[Mikhail Gorbachev]]<br/>{{URSb}} [[Dmitriy Ustinov]]<br/>{{URSb}} [[Sergei Sokolov]]<br/>{{URSb}} [[Dmitriy Yazov]]<br/>{{URSb}} [[Valentin Varennikov]]<br/>{{URSb}} [[Igor Rodionov]]<br/>{{URSb}} [[Boris Gromov]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1987–1992).svg|20px]] [[Babrak Karmal]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1987–1992).svg|20px]] [[Mohammad Najibullah]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1987–1992).svg|20px]] [[Abdul Rashid Dostum]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1987–1992).svg|20px]] [[Abdul Qadir Dagarwal]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1987–1992).svg|20px]] [[Shahnawaz Tanai]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1987–1992).svg|20px]] [[Mohammed Rafie]]
|comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Ahmad Shah Massoud]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Abdul Haq (Afghan leader)|Abdul Haq]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Abdullah Azzam]]<br/> [[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Ismail Khan]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Gulbuddin Hekmatyar]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Jalaluddin Haqqani]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Mullah Naqib]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Abdul Rahim Wardak]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Fazal Haq Mujahid]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Burhanuddin Rabbani]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|20px]] [[Osama bin Laden]] <br/> [[Ficheiro:Flag of the Pakistani Army.svg|20px]] [[Xeneral Zia-ul-Haq]]<br/> [[Ficheiro:Flag of the Pakistani Army.svg|20px]] [[Akhtar Abdur Rahman]]
|soldados1 = '''[[Forzas Armadas da Unión Soviética|Forzas soviéticas]]:'''
*115.000<ref name="Nyrop1986">{{Cita libro |title=Afghanistan: A Country Study |last=Nyrop |first=Richard F. |autor2=Donald M. Seekins |year=January 1986 |publisher=United States Government Printing Office |location=Washington, DC |isbn= |pages=XVIII–XXV |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/Afghanistan-Chapter1.pdf |dataacceso=03 de febreiro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20011103033024/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/Afghanistan-Chapter1.pdf |dataarquivo=03 de novembro de 2001 |urlmorta=siyes }}</ref>
'''[[Exército de Afganistán|Forzas afgás]]:'''
*55.000<ref>{{Cita web|author=Mark N. Katz |url=http://www.mepc.org/articles-commentary/commentary/lessons-soviet-withdrawal-afghanistan |title=Middle East Policy Council &#124; Lessons of the Soviet Withdrawal from Afghanistan |publisher=Mepc.org |date=9 de marzo de 2011 |accessdate=18 de xullo de 2011}}</ref>
|soldados2 ='''Muxahidíns:'''
 
200.000–250.000<ref>{{Cita web |author=Maxime Rischard |url=http://www.global-politics.co.uk/issue6/Stahl/ |title=Al Qa'ida's American Connection |publisher=Global-Politics.co.uk |accessdate=28 de xullo de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111121131224/http://www.global-politics.co.uk/issue6/Stahl/ |dataarquivo=21 de novembro de 2011 |urlmorta=siyes }}</ref><ref>{{Cita web|url=http://translate.google.no/translate?js=n&prev=_t&hl=no&ie=UTF-8&layout=2&eotf=1&sl=no&tl=en&u=http%3A%2F%2Fvgd.no%2Fsamfunn%2Fhistorie%2Ftema%2F1582171%2Ftittel%2Fafghanistan-sovjet-eller-usa-sterkeste%2Finnlegg%2F28408954%2F&act=url |title=Soviet or the USA the strongest |publisher=Translate.google.no |accessdate=28 de xullo de 2011}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.armytimes.com/news/2010/11/ap-afghanistan-milestone-112610/ |title=Afghanistan hits Soviet milestone – Army News |publisher=Armytimes.com |accessdate=15 de febreiro de 2012}}</ref>
|baixas1 = '''Forzas soviéticas:'''
 
14.453 asasinados (en total)
*9.500 asasinados en combat<ref name="vfw.org">{{Cita web |url=http://www.vfw.org/resources/levelxmagazine/0203_Soviet-Afghan%20War.pdf |título=Copia arquivada |data-acceso=18 de xullo de 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20060718225045/http://www.vfw.org/resources/levelxmagazine/0203_Soviet-Afghan%20War.pdf |dataarquivo=18 de xullo de 2006 |urlmorta=siyes }}</ref>
*4.000 mortos por feridas<ref name="vfw.org"/>
*1.000 mortos por enfermidades ou accidentes<ref name="vfw.org"/>
Liña 48:
'''Forzas afgás:'''
 
18.000 asasinados<ref>{{Cita libro |url=http://books.google.es/books?id=k86jifnA3oYC&pg=PA5&dq=osprey+russia+afghanistan&hl=es&ei=Ur2KTPWAFJCbOPqxrYgL&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=6&ved=0CE4Q6wEwBQ#v=onepage&q&f=false |title=Russia's War in Afghanistan – David C. Isby, David Isby – Google Libros |publisher=Books.google.es |accessdate=15 de febreiro de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110905161118/http://books.google.es/books?id=k86jifnA3oYC&pg=PA5&dq=osprey+russia+afghanistan&hl=es&ei=Ur2KTPWAFJCbOPqxrYgL&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=6&ved=0CE4Q6wEwBQ#v=onepage&q&f=false |dataarquivo=05 de setembro de 2011 |urlmorta=siyes }}</ref>
|baixas2 = '''Muxahidíns:'''
75.000–90.000 asasinados, +75.000 feridos (estimación)<ref>{{Cita libro |url=http://books.google.es/books?id=Hz5NzJtg48kC&pg=PA115&dq=soviet+afghan+war+safronov&hl=es&ei=83SJTMybMZ6TOPGQ6MAO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CDkQ6AEwBA#v=onepage&q=soviet%20afghan%20war%20safronov&f=false |title=War, politics and society in Afghanistan, 1978–1992 |author=Antonio Giustozzi |publisher=Hurst |year=2000|isbn=1-85065-396-8 |quote=A tentative estimate for total mujahideen losses in 1980-02 may be in the 150–180,000 range, with maybe half of them killed.}}</ref>
Liña 68:
|}}
 
A '''invasión soviética de Afganistán''' durou nove anos, dende decembro de [[1979]] ata febreiro de [[1989]]. Foi parte da [[guerra fría]] e librouse entre as forzas lideradas polos [[Forzas Armadas da Unión Soviética|soviéticos]] e as [[República Democrática de Afaganistán|forzas afgás]] contra grupos de insurxentes de varias nacionalidades chamados [[muxahidín]]s. Os insurxentes recibiron formación militar nas veciñas [[Paquistán]] e [[República Popular da China|China]],<ref name="shichor"/> ademais de millóns de dólares de [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], [[Reino Unido]], [[Arabia Saudita]], e outros [[país]]es<ref name='Oily'>{{Cita novas | title=The Oily Americans | date=May 13, 2003 | url =http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,450997-92,00.html | work =[[Time (magazine)]] | accessdate = 2008-07-08 | first1=Donald L. | last1=Barlett | first2=James B. | last2=Steele}}</ref><ref name="Brzezinski">{{Cita web |url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/coldwar/interviews/episode-17/brzezinski1.html |título=Interview with Dr. Zbigniew Brzezinski-(13/6/97). |data-acceso=03 de febreiro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20000829032721/http://www.gwu.edu/~nsarchiv/coldwar/interviews/episode-17/brzezinski1.html |dataarquivo=29 de agosto de 2000 |urlmorta=siyes }}</ref><ref name="Wilson">[http://www.independent.co.uk/news/obituaries/charlie-wilson-congressman-whose-support-for-the-mujahideen-helped-force-the-soviet-union-out-of-afghanistan-1898180.html Charlie Wilson: Congressman whose support for the mujahideen helped force the Soviet Union out of Afghanistan]</ref><ref name="shichor"/><ref name="unholy">Kinsella, Warren. "Unholy Alliances", Lester Publishing, 1992</ref> Os máis de dez anos de guerra provocaron que moitos afgáns fuxiran do seu país, con destino principalmente en [[Paquistán]] e [[Irán]]. Ademais dos que morreron en combate, centos de miles de civís afgás foron asasinados.
 
O despregue soviético inicial do 40º Exército en Afganistán comezou o [[24 de decembro]] de [[1979]] baixo o mando do dirixente soviético de [[Leonid Brezhnev]].<ref name=bbc>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7883532.stm "Timeline: Soviet war in Afghanistan"]. ''[[BBC News]]''. Publicado o [[17 de febreiro]] de [[2009]]. Consultado o 22 de marzo de 2009.</ref> A intervención soviética no conflito rematou ca [[Retirada soviética de Afganistán|retirada xeral das tropas]], que comezou o [[15 de maio]] de [[1988]], e concluiu o [[15 de febreiro]] de [[1989]], baixo o mando do último presidente soviético, [[Mikhail Gorbachev]] e trala firma do [[Acordos de Xenebra (1988)|Acordos de Xenebra]] entre a RDA e Paquistán; os enfrontamentos entre as tropas gobernamentais e os muxahidíns continuaron na [[Guerra Civil en Afganistán (1989–11992)|guerra civil afgá]], ata a caída do goberno da [[República Democrática de Afganistán]] en [[1992]].<ref name="bear">{{Cita libro | last = Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark | title = Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower | year= 1992 | publisher = Casemate |isbn= 0-9711709-2-4| page= 159}}</ref><ref>{{Cita novas|url = http://www.highbeam.com/doc/1P2-1252421.html|title = The Soviets' Vietnam|publisher = ''[[The Washington Post]]''|date = 22 de abril de 1988|accessdate = 22 de decembro de 2011|quote = |author = [[Richard Cohen]]|urlarquivo = https://web.archive.org/web/20130511113728/http://www.highbeam.com/doc/1P2-1252421.html|dataarquivo = 11 de maio de 2013|urlmorta = siyes}}</ref><ref>{{Cita novas| url = http://news.google.com/newspapers?nid=1291&dat=19880424&id=DIBUAAAAIBAJ&sjid=nI0DAAAAIBAJ&pg=4618,8684307| title = Afghanistan was Soviets' Vietnam| publisher = [[Boca Raton News]]| date = 24 de abril de 1988 |accessdate = 22 de decembro de 2011| quote =
}}
</ref>
Liña 100:
Trala revolución, Taraki asumiu a presidencia e os postos de primeiro ministro e de secretario xeral do PDPA. O goberno foi dividido segundo as faccións existentes, co President Taraki e viceprimeiro ministro [[Hafizullah Amin]] da facción Khalq fronte a líderes da facción Parcham tales coma Babrak Karmal e [[Mohammad Najibullah]]. Os conflitos no PDPA, deron lugar a situacións de [[exilio]], [[purga]] e execución de membros do Parcham.<ref name="lcweb2">[https://archive.is/20121212041044/lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+af0087) ''The April 1978 Coup d'etat and the Democratic Republic of Afghanistan'' – Library of congress country studies](Consultado o 4 de febreiro de 2007)</ref>
 
Durante os primeiros dezaoito meses de goberno, o PDPA aplicou un programa de estilo soviético con reformas modernizadoras, moitas das cales foron vistas polos conservadores como contrarias aos principios do islam.<ref>{{Cita web |url=http://www.onwar.com/aced/chrono/c1900s/yr75/fafghan1978.htm |title=Afghanistan Marxist Coup 1978 |publisher=Onwar.com |accessdate=28 de xullo de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111108112152/http://www.onwar.com/aced/chrono/c1900s/yr75/fafghan1978.htm |dataarquivo=08 de novembro de 2011 |urlmorta=siyes }}</ref> Algúns dos decretos, que establecían cambios nas políticas matrimoniais e reformas agrarias, non foron ben recibidos por unha poboación na que predominaba tradición islámica, especialmente por parte dos grandes [[terratenente]]s, que resultaron prexudicados pola abolición da [[usura]] (aínda que esta estaba prohibida no islam) e a cancelación das débedas que tiñan os pequenos agricultores. A mediados 1978, comezou unha rebelión, co ataque duns rebeldes a unha guarnición militar na rexión de [[Provincia de Nuritan|Nuristan]], ao este de Afganistán, e pronto se estendeu unha guerra civil por todo o país. En setembro de 1979, o viceprimeiro ministro Hafizullah Amin ocupou o poder trala morte nun tiroteo do presidente Taraki. Os dous meses de goberno de Amin estiveron marcados por unha inestabilidade provocada por unha toma de decisións contraria aos seus opoñentes do PDPA e á crecente rebelión.
 
=== Relacións afgano-soviéticas ===
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Afganistán_(1978-1992)»