Taxiquistán: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Recuperando 2 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.1
Recuperando 5 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.2
Liña 37:
| PIB_nominal = 7,350 billóns de $<ref name=imf2 />
| PIB_nominal_per_cápita= 807 [[Dólar estadounidense|$]] ([[Lista de países por PIB (PPA) per cápita|164º]])
| IDH = 0,650<ref name="HDI">{{cita web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |título=2018 Human Development Report |ano=2018 |dataacceso=14 de setembro de 2018 |editor=United Nations Development Programme |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180914203906/http://hdr.undp.org/en/2018-update |dataarquivo=14 de setembro de 2018 |urlmorta=siyes }}</ref>
| IDH_ano = 2018
| IDH_posto = 127
Liña 56:
'''Taxiquistán''' (en {{lang-tg|Тоҷикистон}}), oficialmente a '''República de Taxiquistán''' (en {{lang-tg|Ҷумҳурии Тоҷикистон}}, ''Jumhurii Tojikiston'') é un país montañoso e sen saída ó mar que se atopa en [[Asia Central]], cunha área de 143&nbsp;100 km2 e unha poboación estimada de 9&nbsp;275&nbsp;828 persoas (2019).<ref name="worldometers.info"/> Ten fronteiras con [[Afganistán]] polo sur, a [[China]] polo leste, [[Kirguizistán]] polo norte e [[Uzbekistán]] polo oeste. A patria tradicional do [[pobo taxico]] inclúe a actual Taxiquistán así como partes de Afganistán e Uzbekistán.
 
O territorio que hoxe constitúe Taxiquistán foi o fogar de numerosas culturas da antigüidade, como a cidade de [[Sarazm]]<ref>{{cita web|título=Proto-urban Site of Sarazm|url=http://whc.unesco.org/en/list/1141|páxina-web=UNESCO.org|editorial=UNESCO|dataacceso=9 de agosto de 2014|urlmorta=nonyes|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140804122836/http://whc.unesco.org/en/list/1141/|dataarquivo=404 de agosto de 2014}}</ref> do [[Neolítico]] e da [[Idade de Bronce]], e despois foi dominado por diferentes reinos gobernados por pobos de diversas fes e culturas, incluíndo a [[Complexo arqueolóxico Bactria-Margiana|civilización de Oxus]], a [[cultura de Andrónovo]], o [[budismo]], o [[nestorianismo]], o [[zoroastrismo]], o [[maniqueísmo]] e o [[islam]]. A área foi dominada por varios imperios e dinastías, como o [[Imperio aqueménida]], o [[Imperio Sasánida]], os [[Heftalita|Imperio Heftalita]], o [[Imperio Samánida]], o [[Imperio Mongol]], a [[Dinastía Timúrida]], o [[Khanato de Bukhara]], o [[Imperio Ruso]], e posteriormente a [[Unión Soviética]]. Dentro da Unión Soviética, delimitáronse as fronteiras modernas do país, formando parte da [[República Socialista Soviética de Uzbekistán]] como unha república autónoma antes de converterse nunha [[República Socialista Soviética de Taxiquistán|república soviética de pleno dereito]] en 1929.<ref>Bergne, Paul (2007) ''The Birth of Tajikistan: National Identity and the Origins of the Republic'', IB Taurus & Co Ltd, pg. 39-40</ref>
 
O 9 de setembro de 1991, Taxiquistán converteuse nunha nación independente e soberana logo da [[Disolución da Unión Soviética|disolución]] da [[Unión Soviética]]. Case inmediatamente despois da independencia produciuse unha [[Guerra civil taxica|guerra civil]], que durou dende 1992 até 1997. Dende o remate da guerra, a estabilidade política e a axuda exterior permitiron que a economía do país comezase a medrar. Ó igual que outros países veciños de Asia Central, o país, liderado polo [[Presidente de Taxiquistán|Presidente]] [[Emomali Rahmon]] dende 1994, foi criticado por numerosas [[Organización non gobernamental|organizacións non gobernamentais]] polo seu liderado autoritario, a falta de [[liberdade relixiosa]], a corrupción e as violacións dos [[dereitos humanos]].
Liña 64:
== Etimoloxía ==
{{Artigo principal|Pobo taxico}}
''Taxiquistán'' quere dicir "Terra dos taxicos". O [[sufixo]] "-stán" é o termo [[Lingua persa|persa]] para "terra dos"<ref>{{cita web|título=What's the Story Behind All the 'Stans?|url=http://worldnews.about.com/od/centralandeastasia/f/stans.htm|páxina-web=About.com|dataacceso=10 de agosto de 2014|urlmorta=nonyes|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130329012301/http://worldnews.about.com/od/centralandeastasia/f/stans.htm|dataarquivo=29 de marzo de 2013}}</ref> ou "país"<ref>{{cita web|título=-Stan|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=-stan|páxina-web=Online Etymology Dictionary|dataacceso=10 de agosto de 2014|urlmorta=nonyes|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140101195443/http://www.etymonline.com/index.php?term=-stan|dataarquivo=101 de xaneiro de 2014}}</ref> e taxido é o nome da tribo preislámica (anterior ó século VII).<ref name="lcweb2.loc.gov">[https://lccn.loc.gov/97005110 A Country Study: Tajikistan, Ethnic Background]. Library of Congress Call Number DK851. K34 (1997)</ref> De acordo co "1997 Country Study of Tajikistan" da [[Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos de América]], é difícil afirmar a orixe da verba "taxico" porque o termo é "envolto en disputas políticas do século XX sobre se os pobos turcos ou iranianos eran os habitantes orixinais de Asia Central."<ref name="lcweb2.loc.gov" />
 
== Historia ==
Liña 148:
 
=== Relixión ===
Son [[Islam|musulmáns]] nun 90% - 97% (a maioría [[sunnismo|sunnita]] e seguida polo [[xiísmo]]), os [[Cristianismo|cristiáns]] son un 2.5% (a maioría [[Igrexa Ortodoxa|cristiáns ortodoxos]]), o resto un 0.5% (incluíndo [[zoroastrismo]], [[Fe Bahá'í|Bahá'í]], [[budismo]], [[Hare Krishna]], [[xudaísmo]] etc) <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html#People CIA Factbook - Tajikistan]</ref><ref>{{Cita web |url=http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Tajikistan/rbodies.html |título=Religious Freedom - Tajikistan |data-acceso=24 de agosto de 2008 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20060829072755/http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Tajikistan/rbodies.html |dataarquivo=29 de agosto de 2006 |urlmorta=siyes }}</ref><ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90235.htm International Religious Freedom Report 2007 - Tajikistan]</ref>
 
== Notas ==