Maragota: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Xoio (conversa | contribucións)
arranxiño
Xoio (conversa | contribucións)
ampliación
Liña 1:
{{en uso}}
{{outros homónimos|Pinto}}
{{Taxobox
|name = Maragota, pinto<br/>''Labrus bergylta''
| status = LC
| status_ref = <ref name=U>Pollard, D. (2010): [https://www.iucnredlist.org/species/187398/8525211 ''Labrus bergylta''] na ''[[UICN|Lista vermella]]'' da [[UICN]]. Versión 2020-2. Consultada o 1 de agosto de 2020.</ref>
|image = Pinto e maragota 01-01r.jpg
|image_width = 270px
Liña 52 ⟶ 51:
== Hábitat e distribución ==
=== Hábitat ===
''Labrus bergylta'' vive en augas [[costa (xeografía)|costeiras]], en fondos de 1 a 20&nbsp;m, sobre [[rocha]]s e [[alga]]s,{{sfn|Rodríguez Villanueva|Vázquez|1999|p=180}} puidendo chegar ás veces até os 50,{{sfn|Bauchot|Pras|1982|p= 307}} ou os 60&nbsp;cm.{{sfn|Rodríguez Villanueva|Vázquez|1999|p=180}} Os individuos novos a miúdo atópanse na zona intermareal.<ref name=Q/>
 
=== Distribución ===
Pódese encontrar no [[océano Atlántico|Atlántico occidentaloriental]], onde é moi común, desde [[Noruega]] até [[Marrocos]],{{sfn|Bauchot|Pras|1982|p= 307}} incluíndo [[Arquipélago de Madeira|Madeira]], [[Azores]] e [[Canarias]], e no [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo occidental]], con informes dubidosos no [[Mediterráneo]], [[Adriático]] e o [[mar de Mármara]], onde adoita confundirse con ''[[Labrus merula]]''.<ref name=Q>Quignard, J.-P. & A. Pras (1986): "Labridae". pp. 919-942. In P. J. P. Whitehead, M.-L.: Bauchot, J.-C.; Hureau, J.: Nielsen & E. Tortonese, (ds.) ''Fishes of the north-eastern Atlantic and the Mediterranean''. Vol 2. París: UNESCO.</ref>
 
== Morfoloxía ==
As principais características [[morfoloxía (bioloxía)|morfolóxicas]] de ''Labrus bergylta'' son as seguintes:{{sfn|Rodríguez Villanueva|Vázquez|1999|p=180}}{{sfn|Rodríguz Solórzano|Devesa|Soutullo|1983|p=129}}{{sfn|Muus|Nielsen|Dahlstrøm|Nyström|1998|p=202}}<ref>Estévez, Xosé Manuel, ''Maragota'', s.v., in Gran Enciclopedia Gallega, t. XX.</ref>
[[Ficheiro:Labrus bergylta (Gootebank).jpg|miniatura|260px|Maragota]]
[[Ficheiro:Pinto e maragota 01-03.JPG|miniatura|260px|Detalle da cabeza dun pinto]]
 
[[Ficheiro:Labrus bergylta (Gootebank).jpg|miniatura|260px280px|Maragota]]
O corpo é avultado e está cuberto de [[escama]]s grandes e duras. Cabeza de bo tamaño con labios protuberantes. Está dotado dunha aleta dorsal, con até 21 espiñas radiais e unha decena de espiñas menores; aleta anal con tres espiñas radiais e outra decena de espiñas menores e, finalmente, aleta caudal de perfil posterior recto.<ref>Estévez, Xosé Manuel, ''Maragota'', s.v., in Gran Enciclopedia Gallega, t. XX.</ref>
 
* [[Corpo]] ovalado, cuberto de [[escama]]s relativamente grandes e duras, xaralmente con menos de 50 (de 42 a 48) na [[liña lateral]]. É o [[lábrido]] de maior tamaño, podendo acadar os 60 cm de lonxitude e os 3 kg de [[Masa|masa corporal]] (no caso dos pintos), aínda que os espécimes pescados miden normalmente entre os 30 e os 50 cm.
* A [[cor|coloración]] é moi variábel (recórdese o dito sobre a maragota e o pinto no encabezamento deste artigo).
* [[Cabeza]] de bo tamaño, con [[boca]] pequena con [[beizo|labios]] grandes, protuberantes. Ambos os [[maxilar}}es están armados de grandes [[dente]]s cónicos separados os uns dos outros.
* A porción branda da [[Aleta|aleta dorsal]] (con até 10 raios) é máis alta cá espiñenta (constituída por uns 21 raios) e ten fórmula de lóbulo de contorno arredondado.
* A porción branda da [[Aleta|aleta anal]] (cuns 10 raios) é máis alta cá espiñenta (con tres raios), e tamén presenta esa lobulación.
* A [[Aleta|aleta caudal]] ten a marxe posterior pouco arredondada, case recta.
 
== Bioloxía ==
Os datos da súa [[bioloxía]] son:{{sfn|Rodríguez Villanueva|Vázquez|1999|p=180}}{{sfn|Rodríguz Solórzano|Devesa|Soutullo|1983|p=129}}{{sfn|Muus|Nielsen|Dahlstrøm|Nyström|1998|p=202}}<ref name=FB>Froese, Rainer & Pauly, Daniel, eds. (2006): "Labrus bergylta" in [[FishBase]].</ref><ref name=BSF/><ref name="Guía do consumidor">''Guía do consumidor de peixe fresco'', Consellería de Pesca, Marisqueo e Acuicultura, sen data (pero editado en 1999), p. 101.</ref><ref>Alwyne Wheeler (1997): ''The Pocket Guide to Salt Water Fishes of Britain and Europe''. Parkgate Books. ISBN 978-1-8558-5364-5.</ref><ref>O. E. D. Ager; H. Tyler-Walters & K. Hiscock, eds. (2008): [https://www.marlin.ac.uk/species/detail/1739 "Ballan wrasse (Labrus bergylta)"]. ''Marine Life Information Network''. Marine Biological Association of the United Kingdom.</ref>
 
Nas costas atlánticas medias estes peixes atópanse escondidos baixo [[alga]]s ou en buratos. Non son demasiado bravos e si curiosos, o que os fai vulnerablesvulnerábeis respectoaos dos cazadorespescadores submarinos. Son extremadamente sedentarios (non se desprazan máis de 1 000 m ao día), e son moi fieis ao seu territorio, que non abandoan en todo o ano.
 
[[Ficheiro:Pinto e maragota 01-03.JPG|miniatura|260px280px|Detalle da cabeza dun pinto]]
Aliméntanse principalmente de pequenos moluscos ([[mexillón]]s en especial) que trituran entre as súas mandíbulas armadas de pequenos dentes ou os maiores, [[Farinxe|farínxeos]]. Os [[Ourizo de mar|ourizos]] e pequenos [[Cangrexo|caranguexos]] tamén forman parte importante da súa dieta, así como algas e miñocas.
 
[[Alimento|Aliméntanse]] principalmete de pequemos [[crustáceos]] e [[moluscos]] ([[mexillón]]s en especial) que trituran cos seus dentes. Os [[Ourizo de mar|ourizos]] tamén forman parte importante da súa [[dieta]], así como as [[alga]]s e as [[miñoca]]s. Os grosos labios e os afiados dentes cónicos frontais son unha adaptación para extraeren mariscos das rochas, e compleméntanse con potentes dentes [[Farinxe|farínxeos]] situados máis atrás, na garganta, que pueden romper as [[cuncha]]s para accederen á carne do interior.
No momento do nacemento, a maragota é sempre unha femia: mudará ou non de sexo en torno ós 10 anos de vida. Está presente en dúas coloracións principais, a verde-acastañanada (chamada ''maragota'') e a vermella con manchas brancas (chamados ''pintos'').<ref name="Guía do consumidor">''Guía do consumidor de peixe fresco'', Consellería de Pesca, Marisqueo e Acuicultura, sen data (pero editado en 1999), p. 101.</ref>. A existencia destas dúas coloracións non corresponde a un [[Dimorfismo sexual|dimorfismo]] femias/machos, como noutras especies da familia, nin ten nada que ver co estado de madurez. A posta ten lugar entre xaneiro e abril. Os machos nesta época dominan un pequeno territorio a onde acudirán as femias. Estas son as encargadas de limpar e axeitar unha pequena parte da pedra onde posteriormente irán depositando os ovos en pequenos lotes, que o macho irá fertilizando.
 
[[Reprodución|Reprodúcense]] na primavera, de marzo a abril. No momento da [[desova]] os machos dominan un pequeno territorio a onde acudirán as femias, e constrúen un ''niño'' con algas, onde as femias poñen de 500 a 3 000 [[óvulo]]s, que son custodiados, e [[fecundación|fecundados]] polos mahos. Os machos defenden o niño asté que os [[ovo (bioloxía)|óvulos]] eclosionan en [[larva]]s [[peláxica]]s ao cabo de unha ou dúas semanas. Os individuos xuvenís presentan unha coloración críptica, que coincide co seu hábitat, e que varían do verde claro ao verde escuro, e algúns se describiron como de cor verde esmeralda brillante. Son [[hermafrodita]]s e, ao naceren, son todos femias.<br/> Alcanzan a [[sexo|madurez sexual]] as dous anos de vida, e o cambio de [[sexo]] prodúcese entre os 4 e os 14 anos, cando algúns transfórmanse en machos. Os peixes máis grandes desta especie son case sempre machos.
Son peixes extremadamente sedentarios, ocupando unha área moi pequena ó longo do ano. Ademais, son peixes lonxevos que poden chegar ós 25-30 anos de vida.
 
== Interese pesqueiro e comercial ==
TenEn Galicia, o pinto e a maragota teñen fama de peixeseren espiñentopeixes espiñentos e, polo tanto, pouco apreciado,apreciados; porén a maragota substitúe con frecuencia ao [[abadexo]] e ao [[bacallau]] fresco. Péscase en litorais rochosos e pouco profundos, xeralmente en augas limpas, capturándose ao [[trasmallo]],<ref name="Guía do consumidor"/> con [[liña]], con [[Cana de pescar|cana]] polos pescadores deportivos, sendo tamén unha peza moi cobizada polos practicantes da [[pesca|pesca submarina]].{{sfn|Rodríguz Solórzano|Devesa|Soutullo|1983|pp=129-130}}
 
Porén, esta especie é popular como peixe para a alimentación humana nas [[illas Orcadas]] e en [[Galway]],<ref>Alan Davidson (1979): ''North Atlantic Seafood''. Morganton, North Carolina, USA: Chris Hartmann, Bookseller. ISBN 0-670-51524-8.</ref> aínda que non é moi considerado en gran parte do [[Reino Unido]] e [[Irlanda]].<ref name= BSF>{{cite web|url=http://britishseafishing.co.uk/wrasse/|title=Wrasse|publisher=BritishSeaFishing|date=23 de novembro de 2013|accessdate=3 de agosto de 2020}}</ref>
 
Nos últimos anos converteuse nun popular obxectivo de captura para os pescadores deportivos que usan aparellos de pesca lixeiros.<ref name="BSF"/><ref>David Erwin & Bernard Picton (1987): ''Guide to Inshore Marine Life''. The Marine Conservation Society. ISBN 0-907151-34-5.</ref>
Tamén se usa para eliminar os [[parasito]]s do [[Salmo salar|salmón]] de granxa en [[Noruega]],<ref>{{cite web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2010/04/100423215021.htm|title=New approach to combating sea lice: Wrasse to the rescue|date=23-04-2010|publisher=The Research Council of Norway|via=ScienceDaily}}</ref> técnica que tamén se está a desenvolver en [[Escocia]].<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-business-19878554|title=Western Isles salmon farm in wrasse 'first'|date=09-01-2012|website=BBC News - Scotland Business}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-business-25005438|title='Cleaner fish' eat salmon parasites|last=Henderson|first=David|date=19-11-2013|website=BBC News - Scotland Business}}</ref>
 
Así mesmo, a especie tamén se pode encontrar nos comercios de peixes de [[Acuario (recipiente)|acuario]].<ref name=FB/>
 
== En Galicia ==
Liña 81 ⟶ 95:
A maragota e o pinto son uns dos principais obxectivos da [[Pesca|flota artesanal]] e dos [[Pesca|pescadores deportivos]] de practicantes da [[pesca|pesca submarina]] galegos e cuxas capturas anuais conxuntas alcanzan as 300 toneladas.<ref name=FV/>
 
Algúns dos ''secretos'' desta polimorfa especie na costa galega acaban de ver desvelados para a ciencia nun recente estudo relizdado polos membros do grupo de "[[Ecoloxía]] [[Pesca|Pesqueira]]" do [[Instituto de Investigacións Mariñas]] do [[CSIC]] de [[Vigo]], que, durante tres anos e baixo a coordinación do [[investigador]] Fran Saborido, analizaron a [[bioloxía]], a [[ecoloxía]] e o [[comportamento]] de máis de 1 500 individuos de pinto e maragota, nos seus movementos polo [[Parque Nacional das Illas Atlánticas]] e, en concreto, no canal das [[illas Cíes]] dentro do proxecto "Artevigo". O estudo tamén incluíu ao [[abadexo]], con financiamento da [[Xunta de Galicia]] e a participación do Instituto Mediterráneo de Estudios Avanzados (Imedea). Nesta última especie, aínda que o estudo foi máis reducido, constatouse que o seu tamaño de primeira maduración é de 39,1 cm, polo que recomendan que o tamaño mínimo establecido en Galicia se aumente dos actuais 30 cm aos 40, a fin de protexer esta especie. O proxecto, que deu lugar tamén lugar á [[tese de doutoramento]] do investigador David Villegas, permitiu contrastar que contra a extendida crenza de que pinto e maragota son o mesmo coa cor como única diferencia, pertencen á mesma especie (''Labrus bergylta'') aínda que son diferentes. Como qudou dito mías arrivaarriba, ambos son hermafroditas —nacen femias e contra os 10 anos cambian de sexo—, pero teñen diferenzas biolóxicas significativas até agora descoñecidas. Entre elas, o tamaño ao que se produce o cambio de sexo —36 cm para a maragota e 47,2 cm para o pinto— e o seu patrón de crecemento, xa que o pinto alcanza maior tamaño.<ref name=FV/>
 
=== Nomes galegos ===
O nome máis corrente é '''maragota''' compartido co portugués, e que esporadicamente pode aplicarse a outros lábridos, aínda que en xeral con determinante diferenciador. Outros son: ''bicuda'' (dito máis da pequena), ''botúa'', ''ferrola'', ''martela'' (a pequena), ''pinto'' e ''vello'' (cfr. francés ''vieille''). ''Bodión'' ou ''budión'' son tamén sinónimos nalgúns portos, pero que se aplica de xeito máis xeral a outro lábrido, o ''Labrus merula'' .<ref name= "Ríos Panisse">Ríos Panisse, Mª del Carmen (1977): ''Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. I, Invertebrados y peces''. ''[[Verba. Anuario galego de filoloxía|Verba. Anuario gallego de filología]]. Anejo 7''. Santiago de Compostela: Universidad de Santiago de Compostela. ISBN 84 -7191-008-X, páxs. 328-330).</ref>.
 
A designación ''maragota'' en castelán é probablemente un préstamo galego ou portugués. O étimo non está claro.<ref>"''Etim. Palabras de origen desconocido. Se trata de una palabra especialmente viva en el NO de la Península (como lo demuestran sus treinta y pico documentaciones) y en Portugal, donde no conozco exactamente la frecuencia con que aparece, pero sí las formas: margota, moragota y maragota. Ocasionalmente también aparece fuera de estas áreas: en Asturias, en Santander y en Andalucía (en San Fernando; v. para esta última doc., Alvar, "Ictionimia" 94). Es, por lo tanto, probable que se trate de un préstamo gallego-portugués fuera de esta área. Aunque no es sorprendente, Machado ignora la palabra. Lo inismo GdD. Corominas con razón, puesto que no es castellana''" (Ríos Panisse, ''Op. cit.'', pp. 329-330).</ref>
 
== Estado de conservación ==
-----
Segundo a [[Unión Internacional para a Conservación da Natureza e dos Recursos Naturais]] (UICN) non hai ameazas importantes coñecidas para esta especie o que, unido a que está moi estendida no Atlántico nordeste, fai que o seu staus se cualifique como ''LC'' (pouco preocupante).<ref name=U/>
Tienen también en común ser "extremadamente" sedentarios (no se mueven más de 1.000 metros al día), son "muy fieles a su territorio, que no abandonan" y se reproducen entre enero y abril. Son los machos los que se encargan de cuidar los huevos que sueltan las hembras. Tienen un crecimiento relativamente lento y son longevos, ya que su edad media es de 13 años aunque pueden vivir hasta los 22. Así lo relató David Villegas, quien detalla que para el estudio, por primera vez en Galicia a gran escala, se usó una red de telemetría acústica para conocer sus movimientos.
 
A tenor de estos datos, los investigadores realizan recomendaciones de gestión. "Al tratarse de una especie hermafrodita las medidas de gestión clásicas como el uso de tallas mínimas, no son las más adecuadas ya que no protegen a los machos, que siempre son los ejemplares mayores", explican los científicos, quienes proponen medidas alternativas para la especie, tales como "la protección de pequeñas zonas y hábitats, lo que permitiría mantener intactas las poblaciones que allí viven".
 
 
== Notas ==
Liña 105 ⟶ 116:
* Bauchot, M. K. e Pras, A. (1982): ''Guía de los peces de mar de España y Europa''. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0685-6.
* Burton, Maurice & Robert Burton (1984): Encyclopedia of Fish. Saint Louis, EE.UU: BPC Publishing. ISBN 0-7064-0393-2.
* Muus, Bent J.; Jørgen G. Nielsen; Preben Dahlstrøm e Bente O. Nyström (1998): Peces de mar del Atlántico y del Mediterráneo. Barcelona: Ediciones Omega. ISBN 84-282-1161-2, p. 202.
* Nelson, Joseph S. (2006): ''Fishes of the World''. ‎Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-25031-7.
* Paxton, J. R. & Eschmeyer, W. N., eds. (1988): ''Encyclopedia of Fishes''. San Diego: Academic Press. ISBN 0-12-547665-5.