Wikipedia

Ébola: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
m Correcciones ortográficas con Replacer (herramienta en línea de revisión de errores)
m Correcciones ortográficas con Replacer (herramienta en línea de revisión de errores)
Liña 18:
| MeSHID = D019142
| MeSH_ano = | MeSH_nome = | MeSH_número = | GeneReviewsID = | GeneReviews_nome = }}
A '''febre hemorráxica do Ébola''' ou '''enfermidade polo virus Ébola''' ([[CIE-10|ICD-10, CIE-10]])<ref>{{Cita web|url=http://eciemaps.mspsi.es/ecieMaps/browser/index_10_2008.html#search=A98.4|título=CIE-10 A98.4|editor=Goberno de España. Ministerio de Sanidade, Servizos Sociais e Igualdade.|data-acceso=06 de xullo de 2015|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20151218091739/http://eciemaps.mspsi.es/ecieMaps/browser/index_10_2008.html#search=A98.4|dataarquivo=18 de decembro de 2015|urlmorta=si}}</ref><ref name=WHO2014/> e informalmente "o ébola" (ás veces escrito Ebola) é unha enfermidade [[virus|viral]] humana contaxiosa e de alta mortalidade que pode ser producida pola infección de catro das cinco especies de ''[[Ebolavirus]]'', que son: Zaire, Sudán, Bundibugyo, e Bosque Taï (ou Costa do Marfil). Os ebolavirus tamén afectan a algúns animais, e a quinta especie, [[virus Reston|Reston]], afectou só a [[primate]]s non humanos e [[porco]]s.<ref name=WHO2014/> A especie prototípica é o ''Ebolavirus Zaire'', tamén chamado simplemente [[virus Ébola]]<ref>O virus Ébola é o único "virus" que ten a "especie" ''Ebolavirus Zaire''.</ref>. Os primeiros brotesgromos coñecidos desta enfermidade aconteceron en 1976 no sur do [[Sudán]] e en rexións preto do [[río Ébola]] (ou Ebola), na actual [[República Democrática do Congo]] (antes Zaire). As taxas de mortalidade da doenza son altas e nas distintas epidemias que se sucederon variaron entre o 90% e o 25% (media 50%).<ref name=WHO2014/>
 
A infección produce [[febre hemorráxica viral|febre hemorráxica]]; o seu período de incubación pode variar dos dous aos vinte e un días. O virus multiplícase polo [[fígado]], o [[bazo]], os [[pulmón]]s e o [[sistema linfático|tecido linfático]] causando danos significativos. Os seus síntomas clínicos son moi similares aos da [[enfermidade polo virus Marburg]]; comeza cunha forte sensación de febleza, [[cefalea]] intensa, [[náusea]]s, [[vómito]]s, dores musculares, [[diarrea]], dor abdominal e na garganta, despois avanza con tose seca e dores punzantes no peito ao tempo que se desenvolven signos de deshidratación, insuficiencia renal e hepática, e coagulación intravascular diseminada. No sangue detéctanse síntomas de [[leucocitose|leucocitose neutrofílica]], [[trombocitopenia]] e [[anemia]] producíndose xeralmente a morte na segunda semana da enfermidade debido a fallos multiorgánicos ou [[shock hipovolémico]].<ref name=WHO2014>{{Cita web|title=Ebola virus disease Fact sheet N°103|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en/|work=World Health Organization|accessdate=12 abril 2014|date=Marzo 2014}}</ref><ref>{{Cita libro|last1=Ruzek|first1=edited by Sunit K. Singh, Daniel|title=Viral hemorrhagic fevers|date=2014|publisher=CRC Press, Taylor & Francis Group|location=Boca Raton|isbn=9781439884294|page=444|url=http://books.google.ca/books?id=l5MtJdDhie0C&pg=PA444}}</ref><ref name=AFP.Diagram>{{Cita web | title = How the Ebola virus attacks |url=https://images.search.yahoo.com/images/view;_ylt=A0LEVyHVWj1UulAAtXNXNyoA;_ylu=X3oDMTB0MGRoZG51BHNlYwNzYwRjb2xvA2JmMQR2dGlkA1ZJUDQ5OV8x?p=ebola+death+mechanism&back=https%3A%2F%2Fsearch.yahoo.com%2Fsearch%3Fei%3DUTF-8%26p%3Debola%2Bdeath%2Bmechanism%26fr%3Dyfp-t-746-s%26fp%3D1&w=787&h=800&imgurl=www.m2c3.com%2Fchemistry%2FVLI%2FM2_Topic4%2Fla_12_06.jpg&size=98KB&name=la_12_06.jpg&rcurl=http%3A%2F%2Fwww.m2c3.com%2Fchemistry%2FVLI%2FM2_Topic4%2FM2_Topic4_print.html&rurl=http%3A%2F%2Fwww.m2c3.com%2Fchemistry%2FVLI%2FM2_Topic4%2FM2_Topic4_print.html&type=&no=7&tt=114&oid=1059c7d9a0cc83f3be1cd9b207a584da&tit=At+the+cellular+level%2C+viruses+cause+cell+death+by+multiplying+and+...&sigr=120va5kc4&sigi=11h22tgu1&sign=10c3i31sj&sigt=103stl7si&sigb=12ku9masr&fr=yfp-t-746-s |publisher=Agence France-Presse (AFP) |author=Adrian Leung, John Saeki |date=15 August 2014 |accessdate= 14 October 2014}}</ref>
Liña 26:
Entre as medidas de prevención están tratar de diminuír o espallamento da enfermidade desde os monos e outros animais aos humanos mediante o exame dos animais na procura de casos de infección ou mortes, e desfacerse dos seus corpos da forma máis axeitada. Tamén son útiles medidas como cociñar suficientemente a carne e levar roupas protectoras cando se manexa carne. Unha vez que comezou o gromo nas poboacións humanas debe levarse roupa protectora e lavar as mans cando se está cerca dunha persoa coa enfermidade e aplicar medidas xerais de desinfección. As mostras de fluídos corporais e de tecidos de persoas afectadas deberían manexarse con especial precaución.<ref name=WHO2014/>
 
Non existe un tratamento específico para esta doenza; pode atenderse ás persoas infectadas dándolles unha [[terapia de rehidratación oral]] (auga algo azucrada e salgada para beber) ou [[fluídos intravenosos]].<ref name=WHO2014/> A doenza ten unha alta [[taxa de mortalidade]]: como media mata ao 50% dos infectados (a cifra exacta depende de cada epidemia e virus, e nalgúns casos chegouse ao 90%).<ref name=WHO2014/><ref name="Elsevier/Academic Press">{{Cita libro|author1=C.M. Fauquet|title=Virus taxonomy classification and nomenclature of viruses; 8th report of the International Committee on Taxonomy of Viruses|date=2005|publisher=Elsevier/Academic Press|location=Oxford|isbn=9780080575483|page=648|url=http://books.google.ca/books?id=9Wy7Jgy5RWYC&pg=PA648}}</ref> A doenza aparece tipicamente en brotesgromos en rexións tropicais da [[África subsahariana]].<ref name=WHO2014/> Desde que se identificou en 1976 ata 2013, foron infectadas menos de 1.000 persoas por ano.<ref name=WHO2014/><ref name=MMWRJune2014/> Porén, o maior gromo ata agora é o de 2014 que está afectando sobre todo a [[Guinea]], [[Serra Leoa]] e [[Liberia]] e que ata o momento non rematou.<ref name=CDC2014/><ref name=CDC2014>{{Cita web|title=CDC urges all US residents to avoid nonessential travel to Liberia, Guinea, and Sierra Leone because of an unprecedented outbreak of Ebola.|url=http://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/warning/ebola-liberia|website=CDC|accessdate=2 de agosto de 2014|date=31 de xullo de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140809181737/http://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/warning/ebola-liberia|dataarquivo=09 de agosto de 2014|urlmorta=si}}</ref><ref name=CDCAug2014N>{{Cita web|title=Outbreak of Ebola in Guinea, Liberia, and Sierra Leone|url=http://www.cdc.gov/vhf/ebola/outbreaks/guinea/index.html|website=CDC|accessdate=5 de agosto de 2014|date=4 de agosto de 2014}}</ref> Estanse a facer grandes esforzos para obter unha [[vacina]], pero polo momento non existe ningunha,<ref name=WHO2014/> e estanse a probar medicamentos experimentais.
 
== Signos e síntomas ==
Liña 51:
Non hai ningún caso documentado de transmisión a humanos do virus Ébola de forma natural a través do aire.<ref name=WHOAir2014/> Porén, estes virus demostraron ser infecciosos para os monos en gotiñas ([[aerosol|aerosois]]) respirables xeradas en experimentos de laboratorio de 0,8–1,2 [[micron|micrómetros]].<ref>{{Cita publicación periódica | autor = Johnson E, Jaax N, White J, Jahrling P | título = Lethal experimental infections of rhesus monkeys by aerosolized Ebola virus | revista = International journal of experimental pathology | volume = 76 | número = 4 | páxinas = 227–236 | data = agosto 1995 | pmid = 7547435 | pmc = 1997182 | issn = 0959-9673 }}</ref> Recentemente, informouse de que o virus se trasladou sen contacto desde [[porco]]s a [[primates]] non humanos.<ref name="pmid23155478">{{Cita publicación periódica | autor = Weingartl HM, Embury-Hyatt C, Nfon C, Leung A, Smith G, Kobinger G | título = Transmission of Ebola virus from pigs to non-human primates | revista= Sci Rep | volume = 2 | issue = | páxinas = 811 | ano = 2012 | pmid = 23155478 | pmc = 3498927 | doi = 10.1038/srep00811}}</ref> O CDC recomenda minimizar o uso de procedementos que xeren aerosois cando se coidan os doentes.<ref>{{Cita web|páxina-web=CDC - Ebola Hemorragic Fever.|editor=CDC|url= http://www.cdc.gov/vhf/ebola/hcp/infection-prevention-and-control-recommendations.|título=Prevention and Control Recommendations for Hospitalized Patients with Known or Suspected Ebola Hemorrhagic Fever in U.S. Hospitals}}</ref> O virus pode sobrevivir sobre obxectos só durante unhas poucas horas en estado seco e uns poucos días en fluídos corporais, como por exemplo sangue.<ref name=CDC2014QAT>{{Cita web|título="Q&A on Transmission, Ebola".|editor= CDC.|data= Setembro 2014.|dataacceso= 3 de outubro de 2014.|url= http://www.cdc.gov/vhf/ebola/transmission/qas.html}}</ref>
 
Crese que os morcegos da froita son os reservorios do virus. Os morcegos deixan caer froitas medio comidas e polpas, e despois, animais terrestres como os [[gorila]]s e antílopes [[cefalofinos|duiker]]<ref>Dicionario Digalego [http://digalego.xunta.gal/digalego/Html/index.php?op=ver&id=23662&opcion=entrada&entrada=duiker duiker]</ref> poden alimentarse deses froitos. Esta cadea de acontecementos constitúe un posible medio indirecto de transmisión desde o [[hóspede]] natural a poboacións animais, o cal levou a investigar a perda da [[envoltura vírica|envoltura]] do virus na [[saliva]] dos morcegos. A produción de froitas, o comportamento animal, e outros factores varían en diferentes momentos e lugares nos que se poden iniciar brotesgromos entre as poboacións animais.<ref>{{Cita publicación periódica | autor = Gonzalez JP, Pourrut X, Leroy E | título = Ebolavirus and other filoviruses | revista = Current topics in microbiology and immunology | volume = 315 | páxinas = 363–387 | ano = 2007 | pmid = 17848072 | doi = 10.1007/978-3-540-70962-6_15 | isbn = 978-3-540-70961-9 | serie = Current Topics in Microbiology and Immunology}}</ref>
 
=== Reservorio ===
[[Ficheiro:Bushmeat - Buschfleisch Ghana.JPG|miniatura|Carne de caza que está sendo preparada para cociñar en [[Ghana]], 2013. O consumo humano de carne de animais ecuatoriais en África en forma de carne de caza foi ligada á transmisión de varias enfermidades ás persoas, incluíndo o ébola.<ref name="urlAfrican monkey meat that could be behind the next HIV - Health News - Health & Families - The Independent">{{Cita web | url = http://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/health-news/african-monkey-meat-that-could-be-behind-the-next-hiv-7786152.html | title = African monkey meat that could be behind the next HIV | publisher = The Independent | work = Health News - Health & Families | author = Williams E | quote = 25 people in Bakaklion, Cameroon killed due to eating of ape }}</ref>]]
 
Os [[morcegos]] considéranse o [[reservorio natural]] máis probable do virus Ébola (EBOV); tamén se avaliaron plantas, [[artrópodos]], e aves.<ref>{{Cita novas|título=Fruit bats may carry Ebola virus |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/4484494.stm|work=BBC News|date=2005-12-11|dataacceso=2008-02-25}}</ref> Sábese que vivían morcegos na fábrica de algodón sudanesa na cal traballaba a persoa que foi o primeiro caso da doenza nos brotesgromos de 1976 (e o mesmo no de 1979), e estes animais tamén foron implicados nas infeccións polo [[virus Marburg]] de 1975 e 1980.<ref name="Pourrut2005" /> De entre as 24 especies de plantas e 19 de vertebrados que foron inoculadas experimentalmente co [[EBOV]], só se produciu infección nos morcegos.<ref>{{Cita publicación periódica | autor = Swanepoel R, Leman PA, Burt FJ, Zachariades NA, Braack LE, Ksiazek TG, Rollin PE, Zaki SR, Peters CJ | título = Experimental inoculation of plants and animals with Ebola virus | revista = Emerging Infectious Diseases | volume = 2 | número = 4 | páxinas= 321–325 | data = Oct 1996 | pmid = 8969248 | pmc = 2639914 | doi = 10.3201/eid0204.960407 | issn = 1080-6040}}</ref> A ausencia de signos clínicos nestes morcegos é característico das especies reservorio. Nun exame feito en 2002–2003 de 1.030 animais incluíndo 679 morcegos de [[Gabón]] e a [[República do Congo]], atopouse que 13 morcegos da froita contiñan fragmentos de [[ARN]] de EBOV.<ref>{{Cita publicación periódica | autor = Leroy EM, Kumulungui B, Pourrut X, Rouquet P, Hassanin A, Yaba P, Délicat A, Paweska JT, Gonzalez JP, Swanepoel R | título = Fruit bats as reservoirs of Ebola virus | revista = Nature | volume = 438 | número = 7068 | páxinas = 575–576 | ano = 2005 | pmid = 16319873 | doi = 10.1038/438575a | bibcode = 2005Natur.438..575L}}</ref> En 2005, identificáranse tres tipos de morcegos da froita (''[[Hypsignathus monstrosus]]'', ''[[Epomops franqueti]]'', e ''[[Myonycteris torquata]]'') que estiveron en contacto co EBOV e agora sospéitase que son hóspedes reservorio.<ref>{{Cita publicación periódica | autor = Pourrut X, Délicat A, Rollin PE, Ksiazek TG, Gonzalez JP, Leroy EM | título = Spatial and temporal patterns of Zaire ebolavirus antibody prevalence in the possible reservoir bat species | revista = The Journal of infectious diseases | volume = Suppl 2 | número = s2 | páxinas = S176–S183 | ano = 2007 | pmid = 17940947 | doi = 10.1086/520541}}</ref><ref name = Times>{{Cita novas|autor=Starkey, Jerome|data=5 de abril de 2014|url=http://www.thetimes.co.uk/tto/news/world/africa/article4054794.ece|título= 90 killed as fruit bats spread Ebola virus across West Africa| xornal=The Times (necesítase subscrición)|dataacceso= 5 abril de 2014}}</ref> Detectáronse anticorpos contra os virus Ébola Zaire e Reston en morcegos da froita en [[Bangladesh]], o que é unha identificación de potenciais hóspedes para os virus e signos da presenza de filovirus en Asia.<ref name="pmid23343532">{{Cita publicación periódica | autor = Olival KJ, Islam A, Yu M, Anthony SJ, Epstein JH, Khan SA, Khan SU, Crameri G, Wang LF, Lipkin WI, Luby SP, Daszak P | título = Ebola virus antibodies in fruit bats, bangladesh | revista = Emerging Infect. Dis. | volume = 19 | número = 2 | páxinas = 270–3 | ano = 2013 | pmid = 23343532 | pmc = 3559038 | doi = 10.3201/eid1902.120524}}</ref>
 
Entre 1976 e 1998, nunha mostraxe de 30.000 exemplares de mamíferos, aves, réptiles, anfibios, e artrópodos de rexións nas que houbo brotesgromos epidémicos, non se detectou ningún ebolavirus agás algunhas trazas xenéticas encontradas en seis exemplares de roedores (''[[Mus setulosus]]'' e ''[[Praomys]]'') e unha [[musaraña]] (''[[Sylvisorex ollula]]'') recollidos na [[República Centroafricana]].<ref name="Pourrut2005">{{Cita publicación periódica | autor = Pourrut X, Kumulungui B, Wittmann T, Moussavou G, Délicat A, Yaba P, Nkoghe D, Gonzalez JP, Leroy EM | título = The natural history of Ebola virus in Africa | revista = Microbes and infection / Institut Pasteur | volume = 7 | número = 7–8 | páxinas = 1005–1014 | ano = 2005 | pmid = 16002313 | doi = 10.1016/j.micinf.2005.04.006}}</ref><ref name="Morvan1999">{{Cita publicación periódica | autor = Morvan JM, Deubel V, Gounon P, Nakouné E, Barrière P, Murri S, Perpète O, Selekon B, Coudrier D, Gautier-Hion A, Colyn M, Volehkov V | título = Identification of Ebola virus sequences present as RNA or DNA in organs of terrestrial small mammals of the Central African Republic | revista = Microbes and Infection | volume = 1 | número = 14 | páxinas = 1193–1201 | ano = 1999 | pmid = 10580275 | doi = 10.1016/S1286-4579(99)00242-7}}</ref> Detectáronse trazas de EBOV nas carcasas de [[gorila]]s e [[chimpancé]]s mortos durante os brotesgromos de 2001 e 2003, que máis tarde foron a fonte de infeccións humanas. Non obstante, a alta letalidade da infección nestas especies fai improbable que sexan os reservorios naturais.<ref name="Pourrut2005" />
 
A transmisión entre os reservorios naturais e os humanos é rara, e os brotesgromos poden xeralmente rastrearse ata un só caso no que un individuo manexou carcasas de [[gorila]], [[chimpancé]], ou [[cefalofinos|duiker]].<ref>{{Cita publicación periódica | autor = Peterson AT, Bauer JT, Mills JN | título = Ecologic and Geographic Distribution of Filovirus Disease | revista = Emerging Infectious Diseases | volume = 10 | número = 1 | páxinas = 40–47 | ano = 2004 | pmid = 15078595 | pmc = 3322747 | doi = 10.3201/eid1001.030125}}</ref> En partes de África Occidental hai tamén o costume de comer morcegos da froita afumados, á grella ou nunha sopa especiada.<ref name = Times/><ref>{{Cita web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-26735118|título=Guinea Ebola outbreak: Bat-eating banned to curb virus|editor=BBC}}</ref>
 
=== Viroloxía ===
Liña 110:
Debido á falta dun equipamento e de prácticas hixiénicas adecuados, as grandes epidemias ocorreron principalmente en áreas pobres e illadas, sen hospitais modernos ou equipos médicos ben adestrados. O adestramento dos traballadores sanitarios nas técnicas de protección, illamento e desinfección, e a provisión de equipamentos axeitados para crear unha barreira de separación (como os traxes especiais) é unha prioridade para organizacións sobre o terreo como [[Médicos sen Fronteiras]].<ref>{{cita novas|url=http://www.nytimes.com/2014/10/11/world/africa/doctors-without-borders-evolves-as-it-forms-the-vanguard-in-ebola-fight-.html?_r=0 |título=Doctors Without Borders Evolves as It Forms the Vanguard in Ebola Fight|xornal=The New York Times|autor=Nossiter e Kanter|data=10 de outubro de 2014|dataacceso=12 de outubro de 2014}}</ref> Isto require unha previa aprendizaxe sobre como poñer e quitar o equipo persoal protector. En Serra Leoa, o período de adestramento típico para o uso destes traxes protectores é de aproximadamente 12 días.<ref>{{Cita novas|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/ebola/11155840/Ebola-medics-better-trained-in-Sierra-Leone-than-Spain.html|título= Ebola medics 'better trained in Sierra Leone than Spain'|xornal= The Telegraph|autor= Fiona Govan |data= 11 de outubro de 2014}}</ref> As tripulacións de liñas aéreas que voan a áreas afectadas son instruídas para saberen identificar o ébola e illar a calquera que manifeste os síntomas.<ref>{{Cita web|url=http://www.webmd.com/a-to-z-guides/ebola-fever-virus-infection|título= Ebola Virus: Symptoms, Treatment, and Prevention}}</ref> Nos laboratorios onde se levan a cabo as probas de diagnóstico cómpre un nivel 4 de [[bioseguridade]], xa que os ebolavirus son considerados pola OMS como patóxenos do Grupo de risco 4.
 
A OMS considera moi importante a instrución da poboación xeral sobre os factores de risco e as medidas de protección individuais.<ref name=WHOFS103>{{cita web|título= Ebola virus disease Fact sheet N°103 |url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en/|páxina-web=[[OMS]]|dataacceso=6 de setembro de 2014 }}</ref> Estas inclúen evitar o contacto directo con persoas infectadas e lavar as mans regularmente con auga e xabón.<ref>{{cita web | url = https://plan-international.org/about-plan/resources/news/ebola-outbreak-5-tips-to-avoid-the-deadly-disease/| title = Ebola – 5 tips to avoid the deadly disease | editor= Plan International| data = 6 de setembro de 2014}}</ref> En África, a carne de caza é un importante recurso alimenticio, polo que debería manipularse con roupas protectoras e cociñarse suficientemente antes de ser consumida.<ref name=WHO2014/> As epidemias entre os animais salvaxes están sendo vixiadas desde 2003 para intentar previr os brotesgromos entre as poboacións humanas.<ref name="Cite pmid15752448">{{Cita publicación periódica | autor = Rouquet P, Froment JM, Bermejo M, Kilbourn A, Karesh W, Reed P, Kumulungui B, Yaba P, Délicat A, Rollin PE, Leroy EM | título = Wild animal mortality monitoring and human Ebola outbreaks, Gabon and Republic of Congo, 2001–2003 | journal = Emerging Infectious Diseases | volume = 11 | número = 2 | páxinas = 283–290 | data = feb 2005 | pmid = 15752448 | pmc = 3320460 | doi = 10.3201/eid1102.040533 | url = http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol11no02/04-0533.htm | issn = 1080-6040 | revista = | data-acceso = 05 de agosto de 2014 | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20090424024425/http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol11no02/04-0533.htm | dataarquivo = 24 de abril de 2009 | urlmorta = si }}</ref> Os vellos rituais de enterramentos tradicionais, e os que requiren embalsamamento ou unción dos corpos, deberían ser desaconsellados ou modificados.<ref name=CDC1998/>
 
=== Rastreo de contactos e corentena ===
Liña 122:
Probáronse vacinas que protexeron a primates non humanos. A inmunización tarda seis meses, o cal é un período longo que impide o uso contraepidémico das vacinas. Na procura de vacinas que produzan unha inmunización máis rápida, en 2003 probouse en [[''Macaca fascicularis''|macacos cangrexeiros]] unha vacina que utilizaba un vector adenoviral que levaba a proteína da espícula do virus Ebola. Pasados 28 días aos monos vacinados inoculóuselles o virus e mostraron ser resistentes.<ref name="Sullivan2003">{{Cita publicación periódica | author = Sullivan NJ, Geisbert TW, Geisbert JB, Xu L, Yang ZY, Roederer M, Koup RA, Jahrling PB, Nabel GJ | title = Accelerated vaccination for Ebola virus haemorrhagic fever in non-human primates | journal = Nature | volume = 424 | issue = 6949 | pages = 681–684 | year = 2003 | pmid = 12904795 | doi = 10.1038/nature01876}}</ref> Unha vacina baseada nun vector de [[virus da estomatite vesicular]] (VSV) recombinante atenuado que levaba tanto a glicoproteína do virus Ébola coma a glicoproteína do [[virus Marburg]] protexeu en 2005 a primates non humanos,<ref name="Jones2005">{{Cita publicación periódica | author = Jones SM, Feldmann H, Ströher U, Geisbert JB, Fernando L, Grolla A, Klenk HD, Sullivan NJ, Volchkov VE, Fritz EA, Daddario KM, Hensley LE, Jahrling PB, Geisbert TW | title = Live attenuated recombinant vaccine protects nonhuman primates against Ebola and Marburg viruses | journal = Nature Medicine | volume = 11 | issue = 7 | pages = 786–790 | year = 2005 | pmid = 15937495 | doi = 10.1038/nm1258}}</ref> o que abriu o período de ensaios clínicos en humanos.<ref name="Oplinger">{{Cita libro|last=Oplinger|first=Anne A.|date=2003-11-18|title=NIAID Ebola vaccine enters human trial|url=http://news.bio-medicine.org/medicine-news-2/NIAID-Ebola-vaccine-enters-human-trial-4881-1/|publisher=Bio-Medicine}}</ref> No primeiro ensaio en humanos, administráronse aos individuos tres vacinacións en tres meses que induciron unha resposta inmune segura. Fíxose un seguimento deses individuos durante un ano, e, en 2008, empezou un estudo para probar unha vacina de acción máis rápida que requirise unha soa inxección.<ref name="NIAIDVaccineDevelopment">{{Cita novas|título=Ebola/Marburg Vaccine Development|editor=National Institute of Allergy and Infectious Diseases|data=2008-09-15|url=}}</ref>
 
En 2011, informouse do desenvolvemento dunha vacina exitosa contra o ébola en ratos. A diferenza das precedentes, pode ser [[liofilización|liofilizada]] e dese modo almacenada durante longos períodos para ser usada durante os brotesgromos.<ref name="pmid22143779">{{Cita publicación periódica | author = Phoolcharoen W, Dye JM, Kilbourne J, Piensook K, Pratt WD, Arntzen CJ, Chen Q, Mason HS, Herbst-Kralovetz MM | title = A nonreplicating subunit vaccine protects mice against lethal Ebola virus challenge | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 108 | issue = 51 | pages = 20695–700 | year = 2011 | pmid = 22143779 | pmc = 3251076 | doi = 10.1073/pnas.1117715108 | bibcode = 2011PNAS..10820695P | laysummary = http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16011748 | laysource = BBC News}}</ref> En 2009 probouse unha vacina experimental feita no Canadá coa que se tratou preventivamente a un científico alemán que puido ser infectado accidentalmente nun laboratorio.<ref>{{Cita novas|title=Canadian Press|url=http://www.cbc.ca/news/technology/canadian-made-ebola-vaccine-used-after-german-lab-accident-1.827949|accessdate=2 de agosto de 2014|work=CBCNews|publisher=Canadian Broadcasting Corporation (CBC)|date=20 March 2009}}</ref> Porén, nunca se chegou a demostrar que o científico se infectara realmente no accidente polo EBOV.<ref>{{Cita publicación periódica | author = Tuffs A | title = Experimental vaccine may have saved Hamburg scientist from Ebola fever | journal = BMJ | volume = 338 | pages = b1223 | year = 2009 | pmid = 19307268 | doi = 10.1136/bmj.b1223}}</ref> As vacinas de VSIV recombinantes que expresaban as proteínas do EBOV ou do SUDV utilizáronse con éxito en modelos de primates non humanos como [[profilaxe post-exposición]].<ref>{{Cita publicación periódica | author = Feldmann H, Jones SM, Daddario-DiCaprio KM, Geisbert JB, Ströher U, Grolla A, Bray M, Fritz EA, Fernando L, Feldmann F, Hensley LE, Geisbert TW | title = Effective Post-Exposure Treatment of Ebola Infection | journal = PLoS Pathogens | volume = 3 | issue = 1 | pages = e2 | year = 2007 | pmid = 17238284 | pmc = 1779298 | doi = 10.1371/journal.ppat.0030002}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | author = Geisbert TW, Daddario-DiCaprio KM, Williams KJ, Geisbert JB, Leung A, Feldmann F, Hensley LE, Feldmann H, Jones SM | title = Recombinant Vesicular Stomatitis Virus Vector Mediates Postexposure Protection against Sudan Ebola Hemorrhagic Fever in Nonhuman Primates | journal = Journal of Virology | volume = 82 | issue = 11 | pages = 5664–5668 | year = 2008 | pmid = 18385248 | pmc = 2395203 | doi = 10.1128/JVI.00456-08}}</ref>
 
En setembro de 2014 comezaron os ensaios clínicos en fase 1 dunha vacina experimental chamada [[cAd3-ZEBOV]] ou da NIAID/GSK,<ref name=ap20141002>{{Cita novas| date=2 October 2014 | agency=Associated Press| title=Experimental Ebola Vaccine Processed in Maryland |work=[[Drug Discov. Dev.]] |deadurl=no<!--added to archive.org--> }}</ref> desenvolvida por [[GlaxoSmithKline]] e os [[National Institutes of Health|NIH]].<ref name=ap20141002 /> Está baseada nun [[adenovirus]] modificado de chimpancé, e contén partes de cepas do [[virus Ébola]] e do [[virus Sudán]].<ref name=ap20141002 /> Se esta fase se completa con éxito, a vacina será rapidamente destinada para o seu uso en África occidental. En previsión desa posibilidade, GSK está preparando unha provisión de 10.000 doses.<ref>{{Cita novas |title=First British volunteer injected with trial Ebola vaccine in Oxford |url=http://www.theguardian.com/society/2014/sep/17/ruth-atkins-first-british-volunteer-injected-trial-ebola-vaccine-oxford |date=17 September 2014 |accessdate=17 September 2014 |publisher=Guardian}}</ref><ref>{{Cita novas |title=An Ebola vaccine was given to 10 volunteers, and there are ‘no red flags’ yet |url=http://www.washingtonpost.com/news/to-your-health/wp/2014/09/16/an-ebola-vaccine-was-given-to-10-volunteers-and-there-are-no-red-flags-yet/ |publisher=''[[The Washington Post]]''|date=16 September 2014 |accessdate=17 September 2014}}</ref>
Liña 140:
[[Ficheiro:CDC worker incinerates med-waste from Ebola patients in Zaire.jpg|miniatura|Traballador do CDC incinerando residuos médicos de pacientes de ébola en Zaire en 1976.]]
[[Ficheiro:Rio ebola.png|miniatura|dereita|Sistema fluvial do [[río Ebola|Ebola-Mongala]] no norte de Zaire, que lle deu nome á enfermidade. Indícase a aldea de Yambuku, onde se iniciou o gromo de Zaire de 1976.]]
A enfermidade fai a súa aparición tipicamente en brotesgromos en rexións tropicais da [[África subsahariana]].<ref name=WHO2014/> Desde que foi identificada en 1976 ata 2013, foron infectadas menos de 1.000 persoas por ano.<ref name=WHO2014/><ref name=MMWRJune2014>{{Cita web|title=Ebola Viral Disease Outbreak — West Africa, 2014|url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm6325a4.htm?s_cid=mm6325a4_w|website=CDC|accessdate=26 de xuño de 2014|date=27 de xuño de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140924125238/http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm6325a4.htm?s_cid=mm6325a4_w|dataarquivo=24 de setembro de 2014|urlmorta=si}}</ref> O maior gromo ata a data foi o de 2014 que se estendeu por África occidental e está a afectar sobre todo a [[Guinea]], [[Serra Leoa]], e [[Liberia]].<ref name=CDC2014/> En agosto de 2014 chegou a [[Nixeria]] e en outubro a [[Mali]].<ref name=CDCAug2014N/>
 
=== 1976 ===
Liña 148:
 
=== De 1976 a 2007 ===
Posteriormente houbo outros brotesgromos de distintas especies de ''Ebolavirus''. Os principais foron:
* En 1979 no Sudán, causado polo SUDV, que causou 22 mortos.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos1=Baron|nome1= R. C.|apelidos2= McCormick|nome2= J. B.|apelidos3= Zubeir|nome3= O. A.|ano=1983|título=Ebola virus disease in southern Sudan: hospital dissemination and intrafamilial spread|revista= Bulletin of the World Health Organization|volume= 61 |número=6|páxinas= 997–1003|PMC=2536233| PMID=6370486|lingua=en}}</ref>
* En 1989-90 e 1992 houbo brotesgromos de RESTV en EUA, Filipinas e Italia, que só afectaron a animais.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos1= Jahrling|nome1= P. B.|apelidos2= Geisbert|nome2= T. W.|apelidos3= Dalgard|nome3= D. W.|apelidos4= Johnson|nome4= E. D.|apelidos5= Ksiazek|nome5= T. G.|apelidos6= Hall|nome6=W. C.|apelidos7=Peters|nome7= C. J|ano=1990|título=Preliminary report: isolation of Ebola virus from monkeys imported to USA|revista=Lancet|volume= 335|número=8688|páxinas= 502–505|doi=10.1016/0140-6736(90)90737-P| PMID=1968529}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|autor=Centers for Disease Control (CDC)|ano=1990|título=Update: filovirus infection in animal handlers|revista= MMWR. Morbidity and mortality weekly report|volume= 39|número=13|páxina= 221|PMID=2107388|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|título=Viral haemorrhagic fever in imported monkeys|revista= Wkly. Epidemiol. Rec|volume= 67|número=19|páxinas= 142–143|ano= 1992|PMID=1581179|lingua=fr, en}}</ref>
* En 1994 un gromo de EBOV en [[Gabón]]; 31 mortos.<ref name="JID1999">{{Cita publicación periódica|apelidos1= Georges|nome1= A. J.|apelidos2= Leroy|nome2= E. M.|apelidos3= Renaut|nome3= A. A.|apelidos4= Benissan|nome4=C. T.|apelidos5=Nabias|nome5= R. J.|apelidos6= Ngoc|nome6= M. T.|apelidos7= Obiang|nome7= P. I.|apelidos8= Lepage|nome8= J. P. M.|apelidos9= Bertherat|nome9= E. J.|apelidos10= Bénoni|nome10= D. D.|apelidos11=Wickings|nome11= E. J.|apelidos12= Amblard|nome12= J. P.|apelidos13= Lansoud-Soukate|nome13= J. M.|apelidos14= Milleliri|nome14= J. M.| apelidos15=Baize|nome15= S.|apelidos16= Georges-Courbot|nome16= M. C.|ano= 1999|título=Ebola Hemorrhagic Fever Outbreaks in Gabon, 1994–1997: Epidemiologic and Health Control Issues|lingua=en|revista= The Journal of Infectious Diseases|volume= 179|páxinas= S65–S75| doi=10.1086/514290 |PMID= 9988167}}</ref>
* En 1994 un gromo de TAFV en Costa do Marfil en animais, pero afectou tamén a unha persoa, que sobreviviu.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos1=Le Guenno|nome1= B.|apelidos2= Formenty|nome2= P.|apelidos3= Wyers|nome3= M.|apelidos4= Gounon|nome4= P.|apelidos5= Walker|nome5= F.|apelidos6= Boesch|nome6= C|ano=1995|título=Isolation and partial characterisation of a new strain of Ebola virus|revista=Lancet|volume=345|número=8960|páxinas=1271–1274|doi=10.1016/S0140-6736(95)90925-7|PMID=7746057}}</ref>
Liña 197:
Os primeiros ebolavirus que se descubriron foron o virus Ebola e o virus Sudán. Máis tarde apareceron os virus Reston, Taï Forest e Bundibugyo.
 
'''Descubrimento do EBOV'''. O [[virus Ébola]] (EBOV) foi illado primeiramente en 1976 durante o gromo da febre hemorráxica do Ébola en [[República Democrática do Congo|Zaire]] <ref name = Piot>{{Cita web | url = http://www.bbc.co.uk/news/magazine-28262541 | title = The virus detective who discovered Ebola in 1976 | publisher = BBC News | author = Brown R | date = 17-7-2014 | work = News Magazine }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | author = Bennett D, Brown D | title = Ebola virus | journal = BMJ (Clinical research ed.) | volume = 310 | issue = 6991 | pages = 1344–1345 | date = May 1995 | pmid = 7787519 | pmc = 2549737 | doi = 10.1136/bmj.310.6991.1344}}</ref> A cepa de Ébola que xurdiu en Zaire ten unha das maiores taxas de mortalidade de todos os virus humanos, preto do 90% nalgúns brotesgromos.<ref name="emedicine.com">{{Cita web | url = http://www.emedicine.com/MED/topic626.htm | accessdate = 2008-10-06 | author = King JW | title = Ebola Virus | date = 2008-04-02 | work = eMedicine | publisher = WebMd }}</ref> O nome da enfermidade débese a que os brotesgromos de 1976 en Zaire tiveron lugar arredor da área de [[Yambuku]], rexión do norte de Zaire relativamente preto da cal discorre o [[río Ébola]].<ref name = Piot/>
 
'''Descubrimento do SUDV'''. En 1976 na zona de Nzara no sur de [[Sudán]] (hoxe, despois da partición do país, en [[Sudán do Sur]]), deuse un gromo dun virus similar ao Ébola, que se chamou [[virus Sudán]] ou SUDV (nos pacientes detectáronse dúas cepas de ebolavirus).<ref>"Ebola haemorrhagic fever in Sudan, 1976". Bulletin of the World Health Organization 56 (2): 247–270. 1978. PMC 2395561. PMID 307455.</ref> Na mesma zona de Nzara volveu haber outro gromo de virus Sudán en 1979. Aínda que o gromo do Sudán de 1976 foi anterior nuns poucos meses ao de Zaire dese mesmo ano, o nome da enfermidade e do xénero de virus débese ao gromo de Zaire.
Liña 216:
== Outros animais ==
=== Animais salvaxes ===
En xeral, os brotesgromos de ébola en poboacións humanas orixínanse por manexar carcasas de animais infectados. Xeralmente, o declive dos brotesgromos nas poboacións animais precede aos brotesgromos en humanos. Desde 2003, esas diminucións do virus foron monitorizadas levando unha vixilancia das poboacións animais co obxectivo de poder predicir e previr a enfermidade polo virus Ébola en humanos.<ref name="Cite pmid15752448"/>
 
As carcasas recuperadas de [[gorila]]s conteñen moitas cepas do virus Ébola, o que suxire moitas introducións do virus. Os corpos descompóñense rapidamente e as carcasas non son infecciosas ata pasados tres ou catro días. O contacto entre grupos de gorilas é raro, o que indica que a transmisión entre grupos de gorilas é improbable, e que os brotesgromos débense á transmisión entre o reservorio viral e as poboacións animais susceptibles.<ref name="science1092528">{{Cita publicación periódica | author = Leroy EM, Rouquet P, Formenty P, Souquière S, Kilbourne A, Froment JM, Bermejo M, Smit S, Karesh W, Swanepoel R, Zaki SR, Rollin PE | title = Multiple Ebola virus transmission events and rapid decline of central African wildlife | journal = Science | volume = 303 | issue = 5656 | pages = 387–390 | year = 2004 | pmid = 14726594 | doi = 10.1126/science.1092528 | bibcode = 2004Sci...303..387L}}</ref>
 
O ébola ten unha alta taxa de mortalidade nos primates.<ref>{{Cita publicación periódica|last1=Choi|first1=JH|last2=Croyle|first2=MA|title=Emerging targets and novel approaches to Ebola virus prophylaxis and treatment.|journal=BioDrugs : clinical immunotherapeutics, biopharmaceuticals and gene therapy|date=2013 Dec|volume=27|issue=6|pages=565-83|pmid=23813435}}</ref> Crese que os frecuentes brotesgromos de Ébola puideron orixinar a morte duns 5.000 gorilas só entre 2002 e 2004.<ref>{{Cita libro|title=Ebola 'kills over 5,000 gorillas'|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6220122.stm|accessdate=2009-05-31|date=2006-12-08|publisher=BBC}}</ref> Os brotesgromos de enfermidade polo virus Ébola puideron ser responsables da diminución nun 88% dos índices de rastreo de poboacións de [[chimpancé]]s observada nos 420 quilómetros cadrados do Santuario Lossi da [[República do Congo]] entre 2002 e 2003.<ref name="science1092528"/> A transmisión entre chimpancés por medio do consumo de carne de presas constitúe un factor de risco significativo, mentres que o contacto entre individuos desas especies, como tocar os corpos mortos e o espiollamento mutuo non o é.<ref>{{Cita publicación periódica | author = Formenty P, Boesch C, Wyers M, Steiner C, Donati F, Dind F, Walker F, Le Guenno B | title = Ebola virus outbreak among wild chimpanzees living in a rain forest of Côte d'Ivoire | journal = The Journal of infectious diseases | volume = Suppl 1 | issue = s1 | pages = S120–S126 | year = 1999 | pmid = 9988175 | doi = 10.1086/514296 | series = 179}}</ref>
 
=== Animais domésticos ===
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Ébola»