Mar: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
→‎Lecer: texto traducido desde a wiki .es:Mar#Ocio
Recuperando 8 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.1
Liña 274:
Os humanos [[Navegación marítima|viaxarón]] polos mares desde a primeira vez que construíron embarcacións marítimas. Os [[período Ubaid|mesopotámicos]] usaban [[betume]] para [[calafatear]] e así garantir a estanquidade dos seus [[bote]]s construídos en [[cana]], máis a diante comezarón a usar [[Vela (tea)|velas]] con [[mastro]]s.<ref name=DrCarter>Carter, Robert (2012). ''A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East''. Ch. 19: "Watercraft", pp. 347 ff. Wiley-Blackwell. {{ISBN|978-1-4051-8988-0}}.</ref> Cara o {{AC|3000}}, os [[Pobos austronesios|austronesios]] en Taiwan comezaron a estenderse polo [[sueste marítimo de Asia]].<ref name="matrilineality2003">{{Cita publicación periódica |url= https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/379272 | doi = 10.1086/379272| título = Matrilineality and the Melanesian Origin of Polynesian Y Chromosomes| xornal = Current Anthropology| volume = 44| páxinas = S121–S127| ano = 2003| apelido1 = Hage | nome1 = P. | apelido2 = Marck | nome2 = J. }}</ref> Posteriormente, os pobos "[[lapita]]" austronesios mostraron grandes fazañas de navegación, chegando desde o [[arquipélago Bismarck]] ata lugares tan afastados como as illa [[Fidxi]], [[Tonga]] e [[Samoa]].<ref name="Belwood1">{{cita libro |apelido1= Bellwood|nome1= Peter |título=The Polynesians – Prehistory of an Island People |data= 1987 |editor=Thames and Hudson |páxinas=45–65|isbn=978-0-500-27450-7}}</ref> Os seus descendentes [[navegación polinesia|continuaron viaxando miles de millas entre pequenas illas]] en [[canoas polinesias|canoas con balancín]],<ref>{{cita web |url=https://www.pbs.org/wgbh/nova/ancient/polynesia-genius-navigators.html |título=Polynesia's Genius Navigators |autor=Clark, Liesl |data=15 de febreiro de 2000 |editor=NOVA }}</ref> e no proceso atoparon moitas illas novas, incluíndo [[Hawai]], [[Illa de Pascua]] (Rapa Nui) e [[Nova Zelandia]].<ref name="Kayser, M. 2006">{{Cita publicación periódica | doi = 10.1093/molbev/msl093|pmid=16923821|url=http://static1.squarespace.com/static/53ca9138e4b09ce5b336e6a8/t/53d3ba34e4b0dc5a2065db41/1406384692136/KayserStonekingMBE2006.pdf| título = Melanesian and Asian Origins of Polynesians: MtDNA and Y Chromosome Gradients Across the Pacific| xornal = Molecular Biology and Evolution| volume = 23| issue = 11| páxinas = 2234–44| ano = 2006| apelido1 = Kayser | nome1 = M.|apelido2=Brauer|nome2=S|apelido3=Cordaux|nome3=R| apelido4= Casto| nome4=A|apelido5= Lao|nome5=O|apelido6= Zhivotovsky| nome6=L. A.|apelido7=Moyse-Faurie|nome7=C|apelido8=Rutledge|nome8=R. B.|apelido9=Schiefenhoevel |nome9=W|apelido10=Gil |nome10=D|apelido11 =Lin |nome11 =A. A.|apelido12=Underhill|nome12=P. A.|apelido13=Oefner|nome13=P. J.|apelido14=Trent|nome14=R. J.|apelido15=Stoneking|nome15=M}}</ref>
 
Os [[Antigo Exipto|antigos exipcios]] e [[fenicios]] exploraron o [[mar Mediterráneo]] e o [[mar Vermello]] co exipcio [[Hannu]] chegando á [[península arábiga]] e á costa africana ao redor do {{AC|2750}}.<ref>{{cita web |url= http://www.marinersmuseum.org/education/ancient-world-egypt |archiveurl= https://web.archive.org/web/20100723003850/http://www.marinersmuseum.org/education/ancient-world-egypt |data-arquivo= 23 de xullo de 2010 |título= The Ancient World – Egypt |editor= Mariners' Museum |ano= 2012 |data-acceso= 14 de xullo do 2020 |lingua= en |urlmorta= si }}</ref> No [[I milenio a. C.]], os fenicios e os gregos estableceron colonias en todo o Mediterráneo e no [[mar Negro]].<ref>{{cita libro | url=https://books.google.com/books?id=DR4MKjXY_MMC&pg=PA63 | título=A Brief History Of The Western World | editor=Thomson Wadsworth | autor=Greer, Thomas H. |autor2=Lewis, Gavin | ano=2004 | páxina=63 | isbn=978-0-534-64236-5}}</ref> Ao redor do {{AC|500}}, o navegante cartaginés [[Hannón o Navegante|Hanno]] deixou un detallado [[periplo]] dunha viaxe polo Atlántico que chegou polo menos o [[Senegal]] e posiblemente ata o [[monte Camerún]].<ref>Harden, Donald (1962). ''The Phoenicians'', p. 168. Penguin (Harmondsworth).</ref><ref>Warmington, Brian H. (1960) ''Carthage'', p. 79. Penguin (Harmondsworth).</ref> No [[Anos escuros|período medieval temperán]], os [[viquingo]]s cruzaron o [[Océano Atlántico|Atlántico Norte]] e mesmo poderían chegar ás franxas do nordés de América do Norte.<ref>{{cita libro |apelido=Pálsson |nome=Hermann |título=The Vinland sagas: the Norse discovery of America |editor=Penguin Classics |url=https://books.google.com/books?id=m-4rb_GhQ5EC&lpg=PP1&dq=The%20Vinland%20sagas%3A%20the%20Norse%20discovery%20of%20America&pg=PA28#v=onepage&q&f=true |páxina=28 |ano=1965 |isbn=978-0-14-044154-3 |data-acceso= 14 de xullo do 2020}}</ref> Os [[república de Novgorod| novgorodianos]] tamén estiveran navegando polo [[mar Branco]] desde o século XIII ou antes.<ref>{{cite web |url=http://www.rgo.ru/2010/08/zacepilis-za-morzhovec/ |título=Зацепились за Моржовец |editor=Русское географическое общество |lingua=ru |ano=2012 |data-acceso=5 de marzo de 2012 |url-arquivo= https://archive.is/20121221190109/www.rgo.ru/2010/08/zacepilis-za-morzhovec/ |data-arquivo= 21 de decembro de 2012 |urlmorta=si }}</ref> Mentres tanto, os mares ao longo da costa oriental e do sur de Asia foron utilizados polos comerciantes árabes e chineses.<ref>{{cita libro | título=A Comparison of Medieval Arab Methods of Navigation with Those of the Pacific Islands | editor=Coimbra | autor=Tibbets, Gerald Randall | ano=1979}}</ref> A [[dinastía Ming|dinastía chinesa Ming]] tiña, a principios do século XV, unha frota de 317 barcos con 37000 homes baixo o mando de [[Zheng He]] navegando polos océanos Índico e Pacífico.{{sfn|Stow|2004|pp=12-13 |group=Stow}} A finais do século XV, os mariñeiros da Europa occidental comezaron a realizar viaxes máis longas de exploración en busca de comercio. [[Bartolomeu Dias]] rodeou o [[cabo de Boa Esperanza]] en 1487 e [[Vasco da Gama]] chegou a India a través do Cabo en 1498. [[Cristovo Colón]] partiu de Cádiz en 1492, tentando chegar ás terras orientais da India e Xapón polos novos medios de viaxar cara ao oeste. No seu lugar, tocou terra nunha illa no [[mar Caribe]] e uns anos máis tarde, o navegante veneciano [[Xoán Caboto|Giovanni Caboto]] chegou a [[Terra Nova]]. O italiano [[Amerigo Vespucci]], por quen foi nomeada América, explorou a costa suramericana en viaxes realizadas entre 1497 e 1502, descubrindo a desembocadura do [[río Amazonas]].{{sfn|Stow|2004|pp=12-13 |group=Stow}} En 1519, o navegante portugués [[Fernão de Magalhães|Fernando de Magallanes]] dirixiu a primeira expedición para navegar ao redor do mundo.{{sfn|Stow|2004|pp=12-13 |group=Stow}}
[[Ficheiro:Mercator 1569 map small.jpg|miniatura|O mapamundi de [[Gerardus Mercator]] de 1569. A costa do vello mundo está representada con bastante precisión, a diferenza da das Américas. As rexións en latitudes altas (Ártico, Antártico) están moi ampliadas nesta [[Proxección cartográfica|proxección]].]]
 
Liña 284:
{{AP|Exploración das augas profundas}}
 
A [[oceanografía]] científica comezou coas viaxes do capitán [[James Cook]] de 1768 a 1779, describindo o Pacífico cunha precisión sen precedentes desde os 71ºS a os 71ºN.{{sfn|Stow|2004|p=14 |group=Stow}} Os [[cronómetro]]s de [[John Harrison]] apoiaron a navegación precisa de Cook e a [[cartografía]] en dúas destas [[viaxe]]s, mellorando permanentemente o estándar alcanzable para os traballos posteriores.{{sfn|Stow|2004|p=14 |group=Stow}} Outras expedicións seguiron no século XIX, desde Rusia, Francia, os Países Baixos e os Estados Unidos, así como Gran Bretaña.{{sfn|Stow|2004|p=15 |group=Stow}} No [[HMS Beagle|HMS ''Beagle'']], que proporcionou a [[Charles Darwin]] ideas e materiais para o seu libro de 1859 ''[[A orixe das especies|On the Origin of Species]]'' [Sobre a orixe das especies], o capitán do barco, [[Robert FitzRoy]], cartografiou os mares e as costas e publicou o seu informe en catro volumes sobre as tres viaxes do barco en 1839.{{sfn|Stow|2004|p=15 |group=Stow}} O libro de [[Edward Forbes]] de 1854, ''Distribution of Marine Life'' [Distribución da vida mariña], argumentou que non podería existir vida por baixo dos 600 m. Isto foi demostrado erróneo polos biólogos británicos [[William Benjamin Carpenter|W. B. Carpenter]] e [[Charles Wyville Thomson|C. Wyville Thomson]], quen en 1868 descubriron a vida en augas profundas mediante a [[dragaxe]].{{sfn|Stow|2004|p=15 |group=Stow}} Wyville Thompson converteuse no científico xefe da expedición Challenger de 1872-1876, que efectivamente creou a ciencia da oceanografía.{{sfn|Stow|2004|p=15 |group=Stow}} Na súa viaxe de 127580 km ao redor do mundo, o ''HMS Challenger'' descubriu ao redor de 4700 especies mariñas novas, e fixo 492 sondaxes de augas profundas, 133 dragas de fondo, 151 redes de arrastre en augas abertas e 263 observacións en serie da temperatura da auga.<ref>{{cita libro |título=Oceanography: an introduction to the marine environment |apelido=Weyl |nome=Peter K. |ano=1970 |editor=John Wiley & Sons |isbn=978-0-471-93744-9 |páxina=49 |url=https://archive.org/details/oceanographyintr00weyl }}</ref> No Atlántico sur, en 1898-1899, [[Carl Chun]] no ''Valdivia'' trouxo á superficie moitas formas de vida novas desde profundidades de máis de 4000 m. As primeiras observacións de animais de augas profundas na súa contorna natural foron feitas en 1930 por [[William Beebe]] e [[Otis Barton]], que descenderón a 434 m nunha [[batisfera]] esférica de [[aceiro]].<ref name=jrank>{{cita web |url=http://science.jrank.org/pages/7100/Underwater-Exploration.html |título=Underwater Exploration – History, Oceanography, Instrumentation, Diving Tools and Techniques, Deep-sea Submersible Vessels, Key Findings in Underwater Exploration, Deep-sea pioneers |editor=Science Encyclopedia |editorial=Net Industries |data-acceso= 15 de xullo do 2020}}</ref> Esta descendeu enganchado mediante un cable, pero en 1960 o [[batiscafo]] autopropulsado, [[Batiscafo Trieste|Trieste]], desenvolto por [[Jacques Piccard]], levou a Piccard e a Don Walsh á parte máis profunda dos océanos da Terra, a [[foxa das Marianas]] no Pacífico, alcanzando unha profundidade récord de aproximadamente 10915 m,<ref>{{cita publicación periódica |url= https://www.independent.co.uk/news/obituaries/jacques-piccard-oceanographer-and-pioneer-of-deepsea-exploration-992032.html |título=Jacques Piccard: Oceanographer and pioneer of deep-sea exploration |editor=The Independent |data=5 de novembro de 2008 |data-acceso=15 de xullo do 2020 }}</ref> unha fazaña que non se repetiu ata 2012 cando o director de cinema canadense [[James Cameron]] pilotou o [[Deepsea Challenger]] a profundidades similares.<ref>{{cita web |url=http://deepseachallenge.com/the-expedition/ |título=The expedition |apelido=Cameron |nome=James |editor=Deepsea Challenge |editorial=National Geographic |data-acceso=15 de xullo do 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130914173321/http://deepseachallenge.com/the-expedition/ |data-arquivo=14 de setembro de 2013 |urlmorta=si }}</ref> Pódese usar un [[traxe de mergullo atmosférico]] para operacións en augas profundas, cun novo récord mundial establecido en 2006 cando un mergullador da mariña dos EE. UU. descendeu a 610 m nun destes traxes articulados e presurizados.<ref>{{cita web |url= http://www.navy.mil/submit/display.asp?story_id=25000 |título=Navy Chief Submerges 2,000 Feet, Sets Record |autor=Logico, Mark G. |data=8 de abril de 2006 |editor=America's Navy |editorial=United States Navy |data-acceso= 15 de xullo do 2020}}</ref>
[[Ficheiro:Mir front.jpg|miniatura|Batiscafo "Mir".]]
A grandes profundidades, a [[luz]] desde arriba non penetra a través das capas de auga e a [[presión]] é extrema. Para a exploración en augas profundas é necesario utilizar vehículos especializados, xa sexa vehículos submarinos operados de forma remota con luces e cámaras ou [[Submarino|sumerxibles]] tripulados. Os [[Mir (batiscafos)|sumerxibles Mir]] que funcionan con [[Batería (electricidade)|baterías]] teñen unha tripulación de tres homes e poden descender a 6000 m. Teñen portos de visualización, luces de 5000 watts, equipos de vídeo e brazos manipuladores para recoller mostras, colocar sondas ou empuxar o vehículo a través do leito mariño cando os propulsores axitán o sedimento en exceso.<ref>{{cita web |url= http://oceanexplorer.noaa.gov/technology/subs/mir/mir.html |título= The Marvelous Mirs |editor=Ocean Explorer |editorial=National Oceanic and Atmospheric Administration |data-acceso=5 de julio de 2013}}</ref>
Liña 316:
Co vapor e a produción industrial dos barcos en chapa de aceiro, produciuse un gran aumento da potencia do fogo en forma de barcos [[acoirazado]]s ([[dreadnought]]) armados con canóns de longo alcance. En 1905, a frota xaponesa derrotou decisivamente, na [[batalla de Tsushima]], á frota rusa, que navegara máis de 33000 km.<ref>{{cita libro | url=https://books.google.com/books?id=RBC2nY1rp5MC&pg=PA459|páxina=459|título= Military communications: from ancient times to the 21st century | nome=Christopher H. |apelido=Sterling | editorial= ABC-CLIO | ano= 2008 | isbn= 978-1-85109-732-6 | cita=A batalla naval de Tsushima, foi o fito final da guerra ruso-xaponesa de 1904-1905, foi unha das batallas marítimas máis decisivas da historia.}}</ref> Os acoirazados loitaron de forma inconcluyente na primeira guerra mundial na [[batalla de Xutlandia]] de 1916 entre a [[Grand Fleet|Gran Frota]] da [[Royal Navy|Mariña Real británica]] e a [[Hochseeflotte|Frota de Alta Mar]] da [[Mariña Imperial alemá]].<ref>{{cita libro | apelido=Campbell | nome=John | título=Jutland: An Analysis of the Fighting | ano=1998 | editorial=Lyons Press | páxina=2 | isbn=978-1-55821-759-1}}</ref> Na [[segunda guerra mundial]], a vitoria británica na [[batalla de Taranto]] de 1940 mostrou que o poder aéreo naval era suficiente para vencer aos maiores buques de guerra,<ref>{{cita libro | título=A life of Admiral of the Fleet Andrew Cunningham: A Twentieth-century Naval Leader | editorial=Routledge | autor=Simpson, Michael | ano=2004 | páxina=74 | isbn=978-0-7146-5197-2}}</ref> presaxiando as decisivas batallas navais da [[Guerra do Pacífico (1879-1883)|guerra do Pacífico]], incluídas as batallas [[batalla do mar do Coral|do mar de Coral]] (942), de [[batalla de Midway| Midway]] (1942), [[batalla do mar de Filipinas|do mar de Filipinas]] (1944) e a culminante [[batalla do golfo de Leyte]] (1944), na que os barcos dominantes xa foron os [[portaavións]].<ref>{{cita libro | título=Don't Tread on Me: A 400-Year History of America at War | editorial=Three Rivers Press (Crown Forum) | autor=Crocker III, H. W. | ano=2006 | páxinas=294–297, 322, 326–327 | isbn=978-1-4000-5364-3}}</ref><ref>{{cita libro | título=Sea of Thunder | editorial=Simon and Schuster | autor=Thomas, Evan | ano=2007 | páxinas=3–4 | isbn=978-0-7432-5222-5}}</ref>
 
Os submarinos fixéronse importantes na guerra naval na primeira guerra mundial, cando os submarinos alemáns, coñecidos como [[U-boat]]s, afundiron a preto de 5000 barcos mercantes aliados,<ref>{{cita web | url=http://www.uboat.net/history/wwi/part6.htm | título=Finale | editorial=Uboat.net | data-acceso=16 de xullo do 2020 | autor=Helgason, Guðmundur}}</ref> incluíndo con todo ao ''[[ RMS Lusitania]]'', axudando así a entrar en guerra aos Estados Unidos.<ref>{{cita libro | título=Wilful Murder: The Sinking of the Lusitania | editorial=Black Swan | autor=Preston, Diana | ano=2003 | páxinas=497–503 | isbn=978-0-552-99886-4}}</ref> Na segunda guerra mundial, case 35000 barcos aliados foron afundidos por submarinos que tentaban bloquear o fluxo de subministracións a Gran Bretaña,<ref>{{cite book|last=Crocker III|first=H. W.|title=Don't Tread on Me|publisher=Crown Forum|year=2006|location=New York|page=310|isbn=978-1-4000-5363-6|url=https://archive.org/details/donttreadonme40000croc}}</ref> pero os [[Aliados da segunda guerra mundial|aliados]] romperon o bloqueo na [[batalla do Atlántico]], que durou todo o tempo da guerra, afundindo 783 U-boats.<ref>{{cita libro | título=America: The Last Best Hope, Volume 2: From a World at War to the Triumph of Freedom 1914–1989 | editorial=Nelson Current | autor=Bennett, William J | ano=2007 | páxina=301 | isbn=978-1-59555-057-6 | url=https://archive.org/details/americalastbest000benn }}</ref> Desde 1960, varias nacións mantiveron frotas de [[Submarino de mísiles balísticos|submarinos de mísiles balísticos]] de propulsión nuclear, embarcacións equipadas para lanzar [[Misil balístico|mísiles balísticos]] con [[Arma nuclear|oxivas nucleares]] desde o mar. Algúns destes mantéñense permanentemente en patrulla.<ref>{{cita novas |título=Q&A: Trident replacement |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/4805768.stm |xornal=BBC News |data=22 de setembro de 2010 |data-acceso= 16 de xullo de 2020}}</ref><ref>{{cita web | url=http://www.submarinehistory.com/FleetBallisticMissileSubmarines.html | título=Submarines of the Cold War | editorial=California Center for Military History | data-acceso= 16 de xullo de 2020 | url-arquivo= https://web.archive.org/web/20120728105611/http://www.submarinehistory.com/FleetBallisticMissileSubmarines.html | data-arquivo= 28 de xullo de 2012 | urlmorta=si }}</ref>
 
=== Viaxes ===
Liña 344:
Os métodos de [[pesca artesanal]] inclúen a cana e a liña, os arpóns, o mergullo, as trampas e as redes de tiro e redes de arrastre. Os barcos de pesca tradicionais funcionan con motores de paleta, vento ou foraborda e operan en augas próximas á costa. A [[Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura]] (FAO) está a fomentar o desenvolvemento da pesca local para proporcionar seguridade alimentaria ás comunidades costeiras e axudar a aliviar a pobreza.<ref>{{cita libro |url=http://www.fao.org/docrep/009/a0965e/a0965e00.htm |título=Increasing the contribution of small-scale fisheries to poverty alleviation and food security |autor=Béné, C. |autor2=Macfadyen, G. |autor3=Allison, E. H. |ano=2007 |editor=Fisheries Technical Paper. No. 481 |isbn=978-92-5-105664-6 |editorial=FAO |data-acceso= 17 de xullo do 2020}}</ref>
 
Ademais do stock silvestre, a acuicultura produciu ao redor de 79 millóns de toneladas de produtos alimenticios e non alimenticios en 2010, un máximo histórico. Cultiváronse ao redor de seiscentas especies de plantas e animais, algunhas para o seu uso na semente de poboacións silvestres. Os animais criados inclúen peixes, réptiles acuáticos, crustáceos, moluscos, [[Holoturoideos|cogombros]] e [[ourizo de mar|ourizos de mar]], [[Ascidiáceos|ascidias]] e [[medusa]]s.<ref name="faofisheries" /> A [[maricultura]] integrada ten a vantaxe de que hai unha subministración facilmente dispoñible de alimentos planctónicos e os refugallos elimínanse naturalmente.<ref>{{cita libro |url= http://www.fao.org/docrep/012/i1092e/i1092e00.htm |título=Integrated mariculture |autor=Soto, D. (ed.) |ano=2009 |editor=Fisheries and Aquaculture Technical Paper. No. 529 |editorial=FAO |isbn=978-92-5-106387-3 |data-acceso= 17 de xullo do 2020}}</ref> Empréganse varios métodos: os recintos de malla, para peces, se suspendenen mar aberto, as gaiolas úsanse en augas máis protexidas ou os estanques pódense refrescar con auga en cada marea alta; os camaróns se crían en estanques pouco profundos conectados ao mar aberto;<ref>{{cita web |url= http://www.shrimpnews.com/About.html |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100201223644/http://www.shrimpnews.com/About.html |data-arquivo=101 de febreiro de 2010 |título=About shrimp farming |editorial=Shrimp News International |data-acceso= 17 de xullo do 2020 |urlmorta=si }}</ref> cólganse cordas na auga para cultivar algas, recoiro e mexillóns; as ostras tamén se crían en bandexas ou en tubos de malla; os cogombros de mar crianse no fondo mariño.<ref>{{cita web |url=http://www.worldfishcenter.org/featured/sea-cucumber-ranching-improves-livelihoods |título=Sea cucumber ranching improves livelihoods |editorial=WorldFish |data-acceso= 17 de xullo do 2020}}</ref> Os programas de cría en catividade criaron [[larva]]s de [[Lagosta (crustáceo)|lagosta]] para a liberación de alevíns na natureza, o que aumentou a colleita de lagosta en [[Maine, Estados Unidos de América|Maine]].<ref>{{cita web |url=http://www.marinebio.net/marinescience/06future/lobsterfarm.htm |título=Lobster mariculture |autor=Anderson, Genny|data=15 de xuño de 2009 |editor=Marine Science |data-acceso= 17 de xullo do 2020}}</ref> Polo menos 145 especies de algas mariñas —algas vermellas, verdes e marróns— cómense en todo o mundo, e algunhas foron cultivadas durante moito tempo en Xapón e outros países asiáticos; hai un gran potencial para a [[algacultura]] adicional.<ref>{{cita web | url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-18813075 | título=Future foods: What will we be eating in 20 years' time? | editorial=BBC | data= 30 de xullo de 2012 | data-acceso= 17 de xullo do 2020 | autor=Winterman, Denise}}</ref> Poucas plantas de floración marítima úsanse amplamente como alimento, pero un exemplo é o [[Salicornia europaea|samphire de pantano]] que se come cru e cocido.<ref>{{cita web | url=http://www.bbcgoodfood.com/content/knowhow/glossary/samphire/ | título=Samphire | editorial=BBC: Good Food | data-acceso= 17 de xullo do 2020 | urlarquivo= https://web.archive.org/web/20070527114751/http://www.bbcgoodfood.com/content/knowhow/glossary/samphire/ | dataarquivo=27 de maio de 2007 | urlmorta=si }}</ref> Unha gran dificultade para a acuicultura é a tendencia cara o monocultivo e o risco asociado de [[Enfermidades dos peixes e parasitos|enfermidades xeneralizadas]]. Na década de 1990, unha enfermidade acabou coas [[Chlamys farreri|vieiras]] e os [[camaróns brancos chineses]] cultivados na China e requiriu a súa substitución por outras especies.<ref>"[http://china.nlambassade.org/binaries/content/assets/postenweb/c/china/zaken-doen-in-china/import/kansen_en_sectoren/agrofood/rapporten_over_agro_food/an-overview-of-chinas-aquaculture An Overview of China's Aquaculture]", p. 6. Netherlands Business Support Office (Dalian), 2010.</ref> A acuicultura tamén está asociada con riscos ambientais; por exemplo, a [[camaronicultura]] causou a destrución de importantes [[Mangleiral|mangleirais]] en todo o [[sueste asiático]].<ref>{{Cita libro| editor = Steele, John H.| editor2 = Thorpe, Steve A.| editor3 = Turekian, Karl K.| editorial = Academic Press| doi = 10.1006/rwos.2001.0487| capítulo = Mariculture, Environmental, Economic and Social Impacts of| título = Encyclopedia of Ocean Sciences| páxinas = [https://archive.org/details/encyclopediaofoc0000unse/page/1578 1578–84]| ano = 2001| apelido1 = Black| nome1 = K. D.| isbn = 978-0-12-227430-5| url = https://archive.org/details/encyclopediaofoc0000unse/page/1578}}</ref>
 
=== Lecer ===