Paraguai: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
m Desfixéronse as edicións de 47.63.73.31 (conversa); cambiado á última versión feita por Breogan2008 Etiqueta: Reversión |
||
Liña 1:
{{Sen referencias|data=xuño de 2018}}
{{Coord|23|S|58|W|display=title}}
{{Outros homónimos|Paraguai (homónimos)}}
{{País | nome_oficial = República de Paraguai
| nomes_alternativos = ''República del Paraguay''<br />''Tetã Paraguái''
Liña 55 ⟶ 56:
| notas =
}}
'''Paraguai'''<ref>{{DRAG|paraguaio}}</ref> (en {{lang-gn|Paraguái}}), oficialmente a '''República de Paraguai''' (en {{lang-es|República del Paraguay}}; en {{lang-gn|Tetã Paraguái}}) é un país do centro da [[América do Sur]], limitado ó norte e oeste por [[Bolivia]], ó norte e leste polo [[Brasil]] e ó sur e oeste pola [[Arxentina]]. A súa capital é a cidade de [[Asunción]]. O Paraguai é un dos dous países da América do Sur que non posúe unha saída para o mar, sendo o outro Bolivia. Por mor da súa localización central en [[América do Sur]], tamén é coñecido como o ''Corazón de Suramérica''.<ref>{{cita web|url=http://www.abc.com.py/edicion-impresa/locales/en-el-corazon-de-sudamerica-1220500.html |título=En el corazón de Sudamérica |editorial=ABC|dataacceso=12 de decembro de 2015}}</ref>
<br />{{Mapa Departamentos de Paraguai}}▼
== Historia ==
Os primeiros colonos [[España|españois]] chegaron ao Paraguai no comezo do século XVI. A cidade de [[Asunción]], fundada o [[15 de agosto]] de [[1537]], logo se tornou o centro dunha provincia nas colonias españolas na América do Sur.
O [[15 de maio]] de [[1811]], Paraguai declarou a súa independencia. Cun rápido crecemento económico e militar nos anos que proseguiron á independencia, Paraguai tornouse un país auto-suficiente, e unha potencia rexional no continente.
A [[Guerra da Tripla Alianza]], entre [[1865]] a [[1870]], composta pola [[Arxentina]], o [[Brasil]] e o [[Uruguai]], apoiados economicamente polo Reino Unido. Esta guerra foi motivada principalmente pola ambición paraguaia dunha saída para o mar, que no final acabou custando non soamente todo o crecemento entón alcanzado, senón tamén a morte de dous terzos da poboación do sexo masculino e perda de territorios, en grande parte, para a [[Arxentina]]. A economía paraguaia ficaría estancada os seguintes 50 anos.
Tropas [[bolivia]]nas invadiron Paraguai en [[1932]], desencadeando a Guerra do Chaco, ([[1932]]-[[1935]]), e culminando con vitoria paraguaia e a anexión do Chaco ao país.
Desde [[1989]], cando o [[réxime militar]] de máis de 35 anos de [[Alfredo Stroessner]] rematou, o Paraguai foi gobernado por presidentes electos democraticamente. Os maiores desafíos de Paraguai desde entón foron a crecente inestabilidade política e a [[corrupción]] en alza.
== Política ==
En [[1992]], foi publicada oficialmente unha nova [[constitución]], en vigor ata hoxe, que substituíu a antiga constitución de 1967. De acordo coa actual constitución paraguaia, o sistema de goberno é a [[democracia]] representativa. O [[poder executivo]] é exercido polo [[Presidente de Paraguai|Presidente]] e polo vice-presidente, que son escollidos polo pobo a través de voto directo, para un mandato de cinco anos consecutivos, sen dereito á reelección, isto é, o xefe de Estado e de goberno non debe ser electo dúas veces, e gobernan baixo asesoría do Consello de Ministros. O presidente participa da aprobación da lexislación e ordena a súa publicación, podendo negar leis orixinadas no lexislativo.
O [[poder lexislativo]] é bicameral, formado polas dúas casas do Congreso, ou sexa, pola Cámara dos Deputados, de 80 membros, e polo Senado, de 45 membros, escollidos en ambos os casos para un mandato de cinco anos, por voto popular. O voto é imposto por lei para todos os electores a partir dos 18 anos.
A Corte Suprema de Xustiza é a instancia máxima do [[poder xudiciario]], composta de nove membros nomeados polo presidente, e ten o poder de declarar a inconstitucionalidade de leis.
O principais partidos políticos son o Colorado (Asociación Nacional Republicana), o Liberal Radical Auténtico e Encuentro Nacional. O Paraguai está dividido en 18 departamentos incluíndose a capital, Asunción. Cada departamento ten como xefe de goberno un gobernador electo.
== Subdivisións ==
O Paraguai está dividido en 17 [[departamento]]s. Cada departamento divídese en [[distrito]]s. Os distritos subdivídense en [[partido]]s e os partidos en [[compañía]]s. [[Asunción]], a capital, forma un distrito federal.
== Xeografía ==
[[Ficheiro:Barco en el Rio Paraguay.JPG|miniatura|O río Paraguai parte en dous a Paraguai.]]
O [[río Paraguai]] divide ao Paraguai en dúas rexións: ao oeste a rexión Occidental ou [[gran Chaco|Chaco]] e ao leste a rexión Oriental.
A '''Rexión Oriental''' abrangue o 39% do territorio total e posúe o 97,3% da poboación. Ten máis de 800 ríos e regatos e o 95% das súas terras son cultivables. Nesta rexión están as principais institucións da República e os patrimonios históricos e culturais máis importantes. Ten 14 [[Subdivisións de Paraguai|Departamentos]]. Nesta rexión a temperatura media anual é de 24 °C. O punto máis alto é o cerro Tres Kandú con 842 m. Está moi afectada pola [[deforestación]], xa que en [[1945]] o 55% da súa superficie encontrábase cuberta por bosques, e no [[2004]], só o 6% se atopaba cuberto por bosques.
A '''Rexión Occidental ou Chaco''' ten o 61% do territorio da República e posúe pouco máis do 2% da poboación total. O seu territorio está formado por un fondo mariño que emerxeu na [[era cuaternaria]]. Esta rexión posúe terras secas e arxilosas, poboada de extensos matorrais e palmares, esteros, lagos e regatos. Ten tres Departamentos e a súa produción económica baséase nos cultivos e a gandería. A súa temperatura media anual é de 31 °C. O punto máis alto do Chaco é o Cerro León con 604 m. Segundo datos da SEAM, Secretaría do Medio Ambiente de Paraguai, o 65% desta rexión atópase cuberta por bosques.
== Economía ==
{{Artigo principal|Economía de Paraguai}}
== Demografía ==
A maioría da poboación de Paraguai é de mestizos de colonizadores hispánicos con nativos. Hai poboación branca de orixe predominantemente española. Ata hoxe a maior parte da poboación fala o [[lingua guaraní|guaraní]], ademais da [[lingua española]].
▲<br />{{Artigo principal|Economía de Paraguai}}
=== Principais cidades ===
* [[Asunción]]: 500 mil habitantes, máis de 1.5 millón na súa zona metropolitana
* [[Ciudad del Este]]: 240 mil habitantes
* [[San Lorenzo]]: 120 mil habitantes
* [[Encarnación (Paraguai)|Encarnación]]: 85 mil habitantes
* [[Concepción (Paraguai)|Concepción]]: 75 mil habitantes
== Cultura ==
=== Festivos ===
{| {{Táboabonita}}
! style="background:#efefef;" | Data
! style="background:#efefef;" | Nome en galego
! style="background:#efefef;" | Nome local (en español)
! style="background:#efefef;" | Observacións
|-
| [[1 de xaneiro]] || Ano Novo || Año Nuevo ||
|-
| [[6 de xaneiro]] || Día dos Reis || Día de los Reyes
|-
| [[3 de febreiro]] || Día do Patrono do Paraguai || Día del Patrono del Paraguay ||
|-
| [[1 de marzo]] || Día dos Heroes || Día de los Héroes ||
|-
| (varía) || Xoves e Venres Santo || Jueves y Viernes Santo ||
|-
| [[1 de maio]] || Día dos Traballadores || Día de los Trabajadores ||
|-
| [[15 de maio]] || Día da Independencia || Día de la Independencia ||
|-
| [[12 de xuño]] || Día da Paz no Chaco || Día de la Paz del Chaco ||
|-
| [[14 de agosto]] || Día da bandeira || Día de la Bandera ||
|-
| [[15 de agosto]] || Fundación de [[Asunción]] || Día de la Fundación de Asunción || Aniversario da capital nacional
|-
| [[16 de agosto]] || Día dos Nenos || Día de los Niños || Os nenos fican na casa
|-
| [[29 de setembro]] || Día da Batalla de Boquerón || Día de la Batalla de Boquerón ||
|-
| [[8 de decembro]] || Día da Virxe de Caacupé || Día de la Virgen de Caacupé ||
|-
| [[25 de decembro]] || [[Nadal]] || Navidad ||
|}
== Notas ==
| |||