Colombia: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
|||
Liña 165:
Colombia limita polo noroeste con [[Panamá]]; polo leste con [[Venezuela]] e o [[Brasil]]; polo sur con [[Ecuador]] e o [[Perú]];<ref name = "Land borders"/> e ten as súas fronteiras marítimas estabelecidas a través de sete acordos no mar Caribe e tres no océano Pacífico.<ref name = "Maritime borders"/> Atópase entre as latitudes 12°N e 4°S, e as lonxitudes 67° e 79°W.
[[Ficheiro:Colombia Köppen.svg|miniatura|esquerda|Mapa de Colombia segundo a [[clasificación climática de Köppen]].]]
Forma parte do [[cinto de lume do Pacífico]], unha rexión do mundo suxeita a terremotos e [[volcán|erupcións volcánicas]],<ref name="Ring of Fire">{{cita web|url= http://seisan.ingeominas.gov.co/RSNC/index.php/material-educativo|título= Colombia is part of the Ring of Fire|editorial= seisan.ingeominas.gov.co|dataacceso= 7 de marzo de 2014|lingua= castelán|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20140307220211/http://seisan.ingeominas.gov.co/RSNC/index.php/material-educativo|dataarquivo= 07 de marzo de 2014|df= dmy-all|urlmorta= si}}</ref> e no interior de Colombia, os Andes son o accidente xeográfico predominante. A maioría dos centros de poboación de Colombia atópanse nas terras altas do interior. Ademais do [[Macizo Colombiano]] (nos departamentos surorientais de [[Cauca, Colombia|Cauca]] e [[Departamento de Nariño|Nariño]]) está dividida en tres cordilleiras principais: a [[Cordilleira Occidental (Colombia)|Cordilleira Occidental]], que discorre pola costa do Pacífico e inclúe a cidade de [[Cali]]; a [[Cordilleira Central (Colombia)|Cordilleira Central]], que discorre entre os vales dos ríos [[río Cauca|Cauca]] e [[Río Magdalena|Magdalena]] e que inclúe as cidades de [[Medellín]], [[Manizales]], [[Pereira, Colombia|Pereira]] e [[Armenia, Quindío|Armenia]]; e a [[Cordilleira Oriental (Colombia)|Cordilleira Oriental]], que se estende cara ó nordeste até a [[península de La Guajira]] e inclúe a Bogotá, [[Bucaramanga]] e [[Cúcuta]].<ref name="Geography of Colombia"/><ref name="populationbyregions"/><ref name="Population density"/>
Os cumios da Cordilleira Occidental superan os 4 700 m, e os das Cordilleiras Central e Oriental superan os 5 000 m. A 2 600 m, [[Bogotá]] é a cidade que se atopa a maior altitude no mundo en comparación con outras cidades do seu tamaño.<ref name="Geography of Colombia"/>
Liña 229:
* [[Magdalena, Colombia|Magdalena]] ([[Santa Marta, Colombia|Santa Marta]])
* [[Meta, Colombia|Meta]] ([[Villavicencio]])
* [[Departamento de Nariño|Nariño]] ([[Pasto, Colombia|Pasto]])
| valign="top" |
Liña 337:
O censo de 2005 amosou que a "poboación non étnica", conformada por brancos e mestizos (aqueles de ascendencia europea e indíxena), constitúen o 86% da poboación do país. O 10,6% é de ascendencia [[Afrocolombiano|africana]]. Os [[Pobos indíxenas de Colombia|pobos indíxenas]] representan o 3,4% da poboación. O 0,01% da poboación é [[Pobo xitano|xitana]]. Unha estimación extraoficial considera que o 49% da poboación colombiana é [[Mestizo|mestiza]] e que arredor do 36% é branca, principalmente de ascendencia [[España|española]], aínda que tamén hai unha importante poboación de ascendencia do Oriente Medio; nalgúns sectores da sociedade hai unha cantidade considerable de persoas con ascendencia [[Pobo italiano|italiana]] e [[Pobo alemán|alemá]].<ref name="The Society and Its Environment"/>
Moitos dos [[Pobos indíxenas de Colombia|pobos indíxenas]] experimentaron unha redución da poboación durante o goberno español<ref>{{cita web| url= http://www.colombia.com/colombiainfo/nuestrahistoria/esclavista.asp |editorial= colombia.com |título= Society and slavery|lingua = castelán|dataacceso= 9 de setembro de 2013}}</ref> e outros foron absorvidos dentro da poboación mestiza, mais os pobos actuais representan máis de oitenta culturas diferentes. As reservas (ou ''resgardos'') estabelecidos para os pobos indíxenas ocupan unha área de 305 716,4 km2 (ou o 27% da área total do país) e están habitadas por algo máis de 800 000 persoas.<ref name="Resguardos Indígenas">{{cita web |url=https://www.siac.gov.co/Estado_Ecosistemas_Bosque/Resguardos_indigenas1.aspx |título=Resguardos indígenas – Concentra el 43% de los bosques naturales |editorial=siac.gov.co |dataacceso=27 de marzo de 2014 |lingua=castelán |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140328011617/https://www.siac.gov.co/Estado_Ecosistemas_Bosque/Resguardos_indigenas1.aspx |dataarquivo=28 de marzo de 2014 |urlmorta=si }}</ref> Algúns dos pobos máis importantes en poboación son os [[Pobo wayuu|wayuu]],<ref name="wayuu">{{cita web|url= http://revistas.ucr.ac.cr/index.php/antropologia/article/view/2006/1973|título= Hostein, N. (2010). El pueblo wayuu de la Guajira colombo-venezolana: un panorama de su cultura. Cuadernos de Antropología, 20(1).|dataacceso= 27 de marzo de 2014}}</ref> os [[Pobo nasa|paez]], os [[Pobo pasto|pastos]], os [[Pobo emberá|emberá]] e os [[Pobo zenú|zenú]].<ref name = "pueblos indígenas">{{cita web|url= https://www.dnp.gov.co/programas/desarrollo-territorial/Paginas/pueblos-indigenas.aspx |título= Los pueblos indígenas de Colombia en el umbral del nuevo milenio. Población, cultura y territorio: bases para el fortalecimiento social y económico de los pueblos indígenas|editorial = dnp.gov.co |dataacceso= 27 de marzo de 2014}}</ref> Os departamentos de [[La Guajira]], [[Cauca, Colombia|Cauca]], [[Departamento de Nariño|Nariño]], [[Córdoba, Colombia|Córdoba]] e [[Sucre, Colombia|Sucre]] teñen as maiores poboacións indíxenas.<ref name = "grupos étnicos"/>
A [[Organización Nacional Indíxena de Colombia]] (ONIC), fundada no primeiro Congreso Nacional Indíxena en 1982, é unha organización que representa ás comunidades indíxenas de Colombia. En 1991, Colombia asinou e ratificou a actual lei internacional no relativos ós pobos indíxenas, a [[Convención 169 da OIT sobre pobos indíxenas e tribais]].<ref name = "Ratifications - ilo.org">{{cita web|url= http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:11200:0::NO:11200:P11200_COUNTRY_ID:102595 |título= Ratifications for Colombia |editorial= ilo.org |dataacceso= 26 de marzo de 2014}}</ref>
Liña 347:
=== Relixión ===
{{Artigo Principal|Relixión en Colombia}}
[[Ficheiro:Santuario de Las Lajas, Ipiales, Colombia, 2015-07-21, DD 21-23 HDR-Edit.JPG|miniatura|esquerda|O [[Santuario de Las Lajas]] no departamento sureño de [[Departamento de Nariño|Nariño]].]]
O [[Departamento Administrativo Nacional de Estatística]] (DANE) non amosa estatística da relixión, e os informes exactos son difíciles de obter. Porén, baseados en diversos estudos e enquisas, arredor dun 90% da poboación é [[cristianismo|cristiá]], a maioría dos cales (70,9%–79%) son [[Igrexa católica|católicos]], existindo unha significativa minoría (16,7%) de [[Protestantismo|protestantes]] (a maioría [[Cristianismo evanxélico|evanxélicos]]). Arredor do 4,7% da poboación é [[ateísmo|atea]] ou [[Agnosticismo|agnósticos]], mentres que o 3,5% declara crer en Deus mais non seguir unha relixión específica. O 1,8% dos colombianos é [[Testemuñas de Xehová|testemuña de Xehová]] e [[Adventismo|adventista]] e menos do 1% é membro doutras relixións, como o [[islam]], o [[xudaísmo]], o [[budismo]], o [[mormonismo]], o [[hinduísmo]], as [[animismo|relixións indíxenas]], [[Asociación Internacional para a Conciencia de Krishna|hare krishna]], o [[movemento rastafari]], a [[Igrexa ortodoxa]] e movementos espirituais. As persoas restantes non responderon ou declararon non saber. Ademais das devanditas estatísticas, o 35,9% dos colombianos declarou que non practica a súa fe de xeito activo.<ref name="Religion">{{cita web |url=http://www.bdigital.unal.edu.co/10780/1/Del%20monopolio%20cat%C3%B3lico%20a%20la%20explosi%C3%B3n%20pentecostal.pdf |título=Del monopolio católico a la explosión pentecostal' |autor1=Beltrán Cely |autor2=William Mauricio (2013) |editorial=Universidad Nacional de Colombia, Facultad de Ciencias Humanas, Centro de Estudios Sociales (CES), Maestría en Sociología |lingua=castelán |isbn=958-761-465-8 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160327173229/http://www.bdigital.unal.edu.co/10780/1/Del%20monopolio%20cat%C3%B3lico%20a%20la%20explosi%C3%B3n%20pentecostal.pdf |dataarquivo=27 de marzo de 2016 |data-acceso=10 de maio de 2019 |urlmorta=si }}</ref><ref name="Religion2">{{cita web |url=http://www.bdigital.unal.edu.co/8486/1/williammauriciobeltran.2011.pdf |título=Descripción cuantitativa de la pluralización religiosa en Colombia |autor1=Beltrán Cely |autor2=William Mauricio |editorial=Universitas humanística 73 (2012): 201–238. – bdigital.unal.edu.co |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140329185722/http://www.bdigital.unal.edu.co/8486/1/williammauriciobeltran.2011.pdf |dataarquivo=29 de marzo de 2014 |data-acceso=10 de maio de 2019 |urlmorta=si }}</ref><ref name="Religion in Latin America">{{cita web |título=Religion in Latin America, Widespread Change in a Historically Catholic Region |url=http://www.pewforum.org/2014/11/13/religion-in-latin-america/ |páxina-web=pewforum.org |editorial=Pew Research Center |data=13 de novembro de 2014}}</ref>
| |||