Sirius: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Bot: Arranxos varios, replaced: <br /> → <br/> (6)
m Bot: Substitución automática de texto (-Sudamérica +Suramérica); cambios estética
Liña 122:
Posteriormente, os [[Roma Antiga|romanos]] celebraban a posta de Sirio o [[25 de abril]] sacrificando para a deusa [[Robigo]] un can xunto con [[incenso]], [[viño]] e unha [[Ovis orientalis aries|ovella]], con obxecto de protexer ese ano as colleitas de enfermidades como a [[Puccinia graminis|rolla]] do [[trigo]], a causa das emanacións malvadas da estrela.<ref name="Ovidio">[[Ovidio]]; ''[[Fasti]]'' IV, versos 901–942.</ref> Así mesmo, os romanos denominaron «canicŭla» ([[canícula]]) aos «días do can» gregos, cultismo [[Latín|latino]] que se conserva e que retén o seu significado, que se refire aos días de maior calor,<ref name=raecanicula>{{cita web |url=http://buscon.rae.es/draeI/SrvltConsulta?TIPO_BUS=3&LEMA=can%EDcula |título=Canícula |dataacceso=18 de setembro de 2011 |autor=Real Academia Española | obra=Diccionario de la lengua española |cita=Canícula (na súa segunda acepción): ''tiempo del nacimiento heliaco de Sirio, que antiguamente coincidía con la época más calurosa del año, pero que hoy no se verifica hasta fines de agosto. }}</ref> aínda que esta época de altas temperaturas antes tiña lugar tras o orto helíaco de Sirio;<ref name=comellas623/><ref name=raecanicula/> este desprazamento temporal débese á precesión dos [[equinoccio]]s.<ref name=comellas623/>
 
[[Ficheiro:Claudius Ptolemaeus.jpg|uprightarribaádereita|miniatura|[[Claudio Tolomeo]], segundo un gravado medieval.]]
[[Claudio Tolomeo]] de [[Alexandría]], no [[século II]], cartografou as estrelas nos libros sétimo e oitavo do seu ''[[Almaxesto]]'', un tratado astronómico que contén o catálogo estelar máis completo da antigüidade. Nel, Tolomeo usou Sirio como localización do meridiano central terrestre. Debuxou incorrectamente a Sirio como unha das seis estrelas vermellas, cuestión que foi un tema controvertido para os astrónomos durante moito tempo.<ref name="galadi175">{{Cita Harvard|Galadí-Enríquez|Gutiérrez Cabello|2001|sp=si|p=175}}</ref><ref name="rojo">Véxase § [[Sirius#Sirio como estrela vermella|Sirio como estrela vermella]].</ref> As outras cinco estrelas vermellas son de [[Tipo espectral (estelar)|clase M e K]], como por exemplo [[Arturo (estrela)|Arturo]], na [[Boötes|constelación do Boieiro]], e [[Betelgeuse]], en [[Orión (constelación)|Orión]].<ref name="Holberg2007-32">{{Cita Harvard|Holberg|2007|sp=si|p=32}}</ref>
 
Liña 295:
 
== Movemento ==
[[Ficheiro:Sirius movement.svg|miniatura|180px|esquerda|uprightarribaádereita|Ilustración de 1882 que mostra as oscilacións no [[movemento propio]] de Sirio.]]
En 1718, [[Edmund Halley]] descubriu o [[movemento propio]] das até entón supostas estrelas fixas,<ref name="Aitken1942">{{Cita publicación periódica | apelido=Aitken | nome=R. G. | ano=1942 | título=Edmund Halley and Stellar Proper Motions | revista=Astronomical Society of the Pacific Leaflets | volume=4 | páxinas=103–112 | bibcode=1942ASPL....4..103A | ref=harv}}</ref> tras comparar as medidas astrométricas da súa época coas dadas por Tolomeo no seu ''Almaxesto''. Decatouse de que as estrelas [[Aldebarán]], [[Arturo (estrela)|Arturo]] e Sirio se desprazaran significativamente, no caso de Sirio até 30&nbsp;[[Minuto de arco|arcmin]] en sentido sur —o que supón unha distancia similar ao diámetro lunar aparente— nuns 1800 anos.<ref name="Holberg2007-41-42">{{Cita Harvard|Holberg|2007|sp=si|pp=41-42}}</ref>
 
Liña 319:
En [[teosofía]], crese que as ''Sete estrelas das [[Pléiades (astronomía)|Pléiades]]'' transmiten a enerxía espiritual dos [[sete raios]] do ''logos galáctico'' ás ''sete estrelas da [[Osa Maior]]'', para logo pasar a Sirio. Desde alí envíanse a través do [[Sol]] ao deus da Terra, [[Sanat Kumara]], e finalmente mediante os sete Mestres dos sete raios á [[raza humana]].<ref name="Baker1977">{{cita libro | nome=Douglas | apelidos=Baker | ano=1977 | título=The Seven Rays: Key to the Mysteries | localización=Wellingborough, Herts. | isbn=087728377X | editor=Aquarian Press }}</ref>
 
No ámbito naval militar, Sirio está bastante presente. Sete barcos da [[Mariña Real Británica]] bautizáronse [[HMS Sirius|HMS&nbsp;''Sirius'']] desde o [[século XVIII]]. O primeiro deles, fretado orixinalmente en 1786, era o buque insignia da [[Primeira Frota]] que navegou cara a [[Australia]] en 1788.<ref name="Henderson1988">{{cita libro | título=The Sirius: Past and Present | autor=Henderson, G.; Stanbury, M. | ano=1988 | editorial=Collins | localización=Sydney | isbn=0-7322-2447-0|páxina=38 }}</ref> A [[Mariña Real Australiana]] nomeou despois a un navío seu [[HMAS Sirius|HMAS&nbsp;''Sirius'' (O&nbsp;226)]] na honra do antigo buque insignia británico.<ref name="RAN">{{cita web|editor=Royal Australian Navy|título=HMAS Sirius|url=http://www.navy.gov.au/HMAS_Sirius|dataacceso=20 de setembro de 2011|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080915053600/http://www.navy.gov.au/HMAS_Sirius|dataarquivo=15-09-2008|urlmorta=si}}</ref> Entre os [[Armada dos Estados Unidos|barcos estadounidenses]] existe un [[USNS Sirius|USNS&nbsp;''Sirius'' (T-AFS-8)]]. En navegación civil, o [[transatlántico]] italiano ''Sirio'', dedicado ao transporte de [[Emigración europea|emigrantes europeos]] cara a SudaméricaSuramérica, [[Naufraxio|naufragou]] fronte ás costas de [[cabo de Palos]] en [[Cartagena, Murcia|Cartaxena]] en 1906, grave incidente no que morreron máis de duascentas persoas.<ref name=cartagena>{{Cita publicación periódica | título=El naufragio del Sirio |revista=Cartagena Histórica}}</ref> En [[aeronáutica]], en [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] construíuse un [[avión (medio de transporte)|avión]] relacionado con Sirio, o [[Lockheed Model 8 Sirius]], o primeiro dos cales foi pilotado por [[Charles Lindbergh]],<ref name="VanDerLinden2000">{{cita web | apelido=Van der Linden | nome=F. R. | título=Lockheed 8 Sirius | ano=2000 | obra=National Air and Space Museum | editorial=[[Smithsonian Institution]] | url=http://www.nasm.si.edu/collections/artifact.cfm?id=A19600014000 |dataacceso =20 de setembro de 2011}}</ref> afamado [[Piloto de aviación|aviador]] que foi o primeiro en cruzar o [[océano Atlántico]] sen escalas en solitario. Continuando no mundo dos transportes, a compañía [[Mitsubishi Motors]] deseñou o motor Mitsubishi Sirius en 1980.
 
== Notas ==
Liña 332:
* {{cita publicación periódica | apelidos1=Barker | nome1=Thomas | apelidos2=Stukeley|nome2= W.| título=Remarks on the Mutations of the Stars | revista=Philosophical Transactions | data=1760 | volume=51 | número=0 | páxinas=498–504 | jstor=105393 | doi=10.1098/rstl.1759.0049 | ref=harv}}
* {{cita libro | apelidos=Brosch | nome=Noah | título=Sirius Matters | ano=2008 | editorial=Springer | isbn=1-4020-8318-1 | url=http://www.springer.com/astronomy/book/978-1-4020-8318-1 | outros=Astrophysics and Space Science Library | volume=354 | lugar=Dordrecht |ref=harv}}
* {{cita libro |apelidos=Burnham |nome=Robert |apelidos2=Dyer|nome2= Alan|apelidos3= Kanipe|nome3= Jeff |título=Astronomía: guía del cielo nocturno |publicación= Descubrir y conocer |outros=Tradución de Dulcinea Otero-Piñeiro e revisión de David Galadí-Enríquez |ano=2001 |editorial=BLUME |lugar= Barcelona |isbn=84-8076-413-9|ref=harv}}
* {{cita libro |apelidos=Comellas |nome=José Luis |título=Guía del firmamento |edición=7ª |ano=2002|ano-orixinal=1979 |editorial=Ediciones Rialp|lugar= Madrid |isbn=84-321-1976-8|ref=harv}}
* {{cita libro |apelidos=Galadí-Enríquez |nome=David |apelidos2=Gutiérrez Cabello|nome2= Jordi |título=Astronomía general: teórica y práctica |ano=2001 |editorial=Ediciones Omega |lugar= Barcelona |isbn=84-282-1168-X|ref=harv}}
* {{cita libro | apelidos=Holberg | nome=J.B. | título=Sirius: Brightest Diamond in the Night Sky | ano=2007 | editorial=Praxis Publishing | lugar=Chichester, Reino Unido | isbn=0-387-48941-X|ref=harv}}
* {{cita libro |apelidos= Porcellino |nome=Michael |título=A young astronomer's guide to the Night Sky - En busca de las estrellas: una introducción a la astronomía | outros=Tradución ao castelán de José Miguel Miranda Pantoja, revisión técnica de Lorenzo Abellanas Rapún |ano=1992 |editor=Antonio García Brage |editorial= McGraw-Hill/Interamericana de España |lugar=Madrid |isbn=84-7615-904-8|ref=harv}}
* {{cita libro |apelidos=Sams |nome=Erich |título=Sirius – Der Wächter am Tor. Glanz und Elend des Fixsterns Sirius in den alten Religionen |ano=2007 |editorial=Pro Literatur Verlag |localización=Mering |isbn=978-3-86611-312-1|ref=harv}}