Escudo de Galicia: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
|||
Liña 412:
Ficheiro:Escudo da Galiza do antigo consistório de Mondonhedo (1578).jpg|Escudo de Galicia do antigo consistorio ou Consistorio Vello de Mondoñedo, 1578.
Ficheiro:Escudo da Galiza na Porta de Sam Miguel da Crunha (1595).jpg|Escudo de Galicia na Porta de San Miguel da Coruña, 1595.
</gallery>
=== As armas de Galicia no escudo do rei ===
[[Ficheiro:Armas da Galiza na Casa de Filipe II em Sarandõs (1554).jpg|miniatura|Armas de Galicia na Casa de Filipe II en [[Sarandós, Abegondo|Sarandós]], 1554.]]
Desde mediados do século XVI foi moi común que en Galicia ―igual ca noutros estados da [[Monarquía Católica]]―{{Sfn|{{Versaleta|Sánchez Badiola}}|2010|pp=148-149}} o escudo do rei levase engadidas as armas do reino en lugar preferente. Deste xeito, as armas galegas normalmente situábanse no centro do xefe, brocante, mais non era a única fórmula empregada, habendo exemplos nos cales aparecen no abismo ou enriba do propio escudo, ou aínda no seu propio cuartel ou escudete, no centro do xefe ou no centro. Destaca a disposición dun escudo real da época de [[Filipe V de España|Filipe V]], conservado na [[catedral de Tui]], no cal as armas galegas ocupan o cuartel central dun terzado en pau.{{Sfn|{{Versaleta|Bugallal y Vela}}|1981|pp=46-48}}{{Sfn|{{Versaleta|Pardo de Guevara}}|2007|pp=52, 59}} Algúns destes escudos levan a maiores os cuarteis reais intercambiados,<ref name="XAGG-L">{{Cita publicación periódica |nome1=Xosé Antón |apelidos1={{Versaleta|García González-Ledo}} |ligazón-autor=Xosé Antón García González-Ledo |nome2=X. E. |apelidos2={{Versaleta|Rivadulla Porta}} |ano=1982 |título=A colección heráldica do museu arqueolóxico e histórico da Cruña |revista=[[Brigantium (publicación)|Brigantium. Boletín do museo arqueolóxico e histórico de A Coruña]] |volume=3 |páxinas=193-224, en 208 |url=https://image.isu.pub/140621175823-6378370b308c839521c02d669b4217f4/jpg/page_209.jpg}}</ref> dando preferencia ao león, que outrora representara a coroa galego-leonesa. Tamén un dos dous leóns do escudo pode aparecer virado por [[cortesía heráldica]], para non dar as costas ás armas de Galicia.{{Sfn|{{Versaleta|Bugallal y Vela}}|1981|pp=46-48}}
A figura empregada como símbolo heráldico galego foi case sempre o cáliz sumado da hostia. De feito, durante os séculos XVII e XVIII esta fórmula empregouse, dado o auxe da custodia, práctica e unicamente neste tipo de escudos.{{Sfn|{{Versaleta|Pardo de Guevara}}|2007|p=59}} O cáliz cuberto semella que nunca chegou a ser usado; si a custodia de xeito ocasional,{{Sfn|{{Versaleta|Pardo de Guevara}}|2007|p=59}} como se pode ver no pendón da Coruña; tamén o viril, como se representa na esquina exterior do claustro da catedral compostelá.{{Sfn|{{Versaleta|Bugallal y Vela}}|1981|p=31}}
Un dos máis antigos escudos do rei coas armas do reino de Galicia data de [[1554]] e áchase na denominada Casa de Filipe II, tamén coñecida coma o Pazo de Barral, en [[Sarandós, Abegondo|Sarandós]] ([[Abegondo]]). Nela pasou a noite o futuro [[Filipe II de Habsburgo|Filipe II]] cando ía de camiño á Coruña para embarcar cara a Inglaterra e casar coa súa tía, a raíña [[María Tudor]].{{Sfn|{{Versaleta|Pardo de Guevara}}|2007|p=52}}<ref>{{Cita web |url=http://patrimoniogalego.net/index.php/103831/2019/12/pazo-de-barral-sarandons/ |título=Pazo de Barral, Sarandós |data=15 de decembro de 2019 |páxina-web=[[Patrimoniogalego.net|Patrimonio Galego]]}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://abegondo.gal/turismo/patrimonio/ |título=Patrimonio |páxina-web=[[Abegondo|Concello de Abegondo]]}}</ref>
Só na Coruña áchanse labrados en pedra sete destes escudos: o da porta dos xardíns do [[Palacio de Capitanía]] de mediados do século XVI, procedente dun edificio derrubado; o conservado no [[Museo Arqueolóxico e Histórico Castelo de Santo Antón|castelo de Santo Antón]] do ano [[1607]], procedente da antiga Porta da Mestranza; os dous da mesma época có anterior no exterior da [[Igrexa de Santiago da Coruña|igrexa de Santiago]], un na torre e o outro na [[ábsida]]; o da antiga [[Real Casa da Moeda da Coruña|casa da moeda]] de [[1662]]; o da Porta do Parrote, ou Porta da Cruz, de [[1676]]; e o do [[púlpito]] da mesma igrexa de Santiago de principios do século XVIII.<ref>{{Cita publicación periódica |nome=César |apelidos={{Versaleta|Vaamonde Lores}} |ligazón-autor=César Vaamonde Lores |ano=1920 |volume=12 |título=Un notable escudo de la Coruña |revista=[[Boletín da Real Academia Galega]] |número=133 |lingua=es |url=https://academia.gal/boletins-web/paxinas.do?id=1800 |páxinas=16-24}}</ref><ref name="XAGG-L"/> Máis catro pódense atopar no [[Panteón Real da Catedral de Santiago de Compostela]], labrados nos últimos anos do século XVI ou nos primeiros do seguinte.{{Sfn|{{Versaleta|Pardo de Guevara}}|2007|p=52}} Outros existentes en pedra son, por exemplo, os dous do [[convento de Santa Clara de Allariz]] de antes de [[1640]],<ref>{{Cita libro |nome=Adolfo |apelidos={{Versaleta|Taboada Sanz}} |título=Labras heráldicas de la villa de Allariz |url=http://taboadasanz.es/images/file/heraldicadeallariz.pdf |lingua=es |páxinas=1-2}}</ref> o do [[Real Hospital de Montouto]] de [[1698]],<ref>{{Cita web |url=http://www.fonsaweb.com/web/05_cultura/historia/escudos.htm |título=Escudos de Armas de A Fonsagrada |páxina-web=fonsaweb.com}}</ref>, o que está onda a casa do concello de [[Neda]]{{Sfn|Asociación de Xenealoxía, Heráldica e Nobiliaria de Galicia, coord.|2012|p=42}} ou o da casa Pillado de [[Verducedo, Montecubeiro, Castroverde|Verducedo]] ([[Montecubeiro, Castroverde|Montecubeiro]], [[Castroverde]]).<ref>{{Cita web |url=https://amigosdopatrimoniodecastroverde.gal/2014/11/09/inauguracion-paneis-informativos-roteiro-das-feiras-_-roteiro-por-lugares-de-monte-cubeiro_-asemblea-e-asistenc-ia-teatro/13-escudo-casa-pillado-de-verducedo/ |título=Escudo da casa Pillado de Verducedo |data=9 de novembro de 2014 |páxina-web=Asociación de Amigos do Patrimonio de Castroverde}}</ref> Tallados en madeira están o da [[igrexa de Santiago de Betanzos]] ou o do órgano do evanxeo da [[catedral de Lugo]] (1701-1705).{{Sfn|Asociación de Xenealoxía, Heráldica e Nobiliaria de Galicia, coord.|2012|pp=36-37, 41}} E igualmente en pinturas e tapices o escudo rexio foi representado coas armas galegas.{{Sfn|{{Versaleta|Bugallal y Vela}}|1981|pp=46-48}}
Xa en tempos máis recentes, en [[1978]], [[Bugallal y Vela]] propuxo que en territorio galego o [[rei de España]], nesa altura [[Xoán Carlos I de España|Xoán Carlos I]], levase no seu escudo, como rei de Galicia, as armas galegas no centro do xefe.{{Sfn|{{Versaleta|Bugallal y Vela}}|1981|pp=46-48}}
<gallery>
Ficheiro:Armas da Galiza na porta dos jardins do Palácio de Capitania da Crunha (meados séc. XVI).jpg|Armas de Galicia na porta dos xardíns do [[Palacio de Capitanía]] da Coruña, mediados séc. XVI.
Ficheiro:Armas da Galiza na esquina do claustro da catedral de Compostela (c. f. séc. XVI).jpg|Armas de Galicia na esquina exterior do claustro da [[catedral de Santiago de Compostela]], finais séc. XVI.
Ficheiro:Escudo de España con las armas del Reino de Galicia.jpg|
Ficheiro:Armas da Galiza na Historia del Apostol de Iesus Christo Sanctiago Zebedeo de Mauro Castellá Ferrer (1610).png|Armas de Galicia na ''Historia del Apostol de Iesus Christo Sanctiago Zebedeo'' de [[Mauro Castellá Ferrer]], 1610.
Ficheiro:Armas da Galiza no mosteiro de Sam Vicente do Pinho (séc. XVII).jpg|Armas de Galicia no [[mosteiro de San Vicente do Pino]], séc. XVII.
Ficheiro:Armas da Galiza na antiga casa da moeda da Crunha (1662).jpg|Armas de Galicia na antiga [[Real Casa da Moeda da Coruña|casa da moeda da Coruña]], 1662.
Ficheiro:Armas da Galiza na Porta do Parrote da Crunha (1676).jpg|Armas de Galicia na [[Muralla da Coruña|Porta do Parrote da Coruña]], 1676.
Ficheiro:Armas da Galiza nas Ordenanzas de la Real Audiencia del Reyno de Galicia (1679).png|Armas de Galicia nas ''Ordenanzas de la [[Real Audiencia del Reyno de Galicia]]'', 1679.
Ficheiro:Escudo Real (3383103287).jpg|Armas de Galicia na [[capela de Santa Liberata de Baiona]], 1695-1701.
Ficheiro:Armas da Galiza no púlpito da igreja de Santiago da Crunha (p. séc. XVIII).jpg|Armas de Galicia no púlpito da [[igrexa de Santiago da Coruña]], inicios séc. XVIII.
Ficheiro:Tuy - Catedral de Santa María, claustro 09.jpg|Armas de Galicia no escudo real conservado na [[catedral de Tui]], 1.ª metade séc. XVIII.
Ficheiro:Armas da Galiza no reverso do pendom da Crunha (séc. XVIII).jpg|Armas de Galicia no reverso do pendón da Coruña conservado no [[castelo de Santo Antón]], séc. XVIII.
Ficheiro:Armas da Galiza na casa do concelho de Ourense (1885-1888).jpg|Armas de Galicia na casa do concello de Ourense, 1885-1888.{{Refn|group="lower-alpha"|O escudo real das antigas casas consistoriais de [[Ourense]] levaba igualmente as armas do reino de Galicia, tal como menciona o padre [[Juan Álvarez Sotelo]] na súa ''Historia general del reyno de Galicia'' de comezos do século XVIII.<ref>{{harvnb|{{Versaleta|Pardo de Guevara}}|2007|p=47}}. “Otros han puesto la patente en la cabeza del caliz, equibocandolas con las de la antiquisima y nobilisima ciudad de Lugo, como las tiene el escudo R.ˡ de las casas consistoriales de Orense”</ref>}}
Ficheiro:Armas da Galiza no boletim da Real Academia Galega (1906).jpg|Armas de Galicia no boletín da [[Real Academia Galega]], 1906.
Ficheiro:Armas da Galiza na lápida comemorativa da guerra contra o francês (1908).jpg|Armas de Galicia na lápida coruñesa conmemorativa da [[guerra contra o francés]], 1908.
Ficheiro:Armas da Galiza na lápida comemorativa da morte de John Moore (1909).jpg|Armas de Galicia na lápida coruñesa conmemorativa da morte de [[John Moore]], 1909.
Ficheiro:Escudete da Galiza em El alzamiento contra los franceses en Galicia (1915).png|Escudete de Galicia en ''El alzamiento contra los franceses en Galicia'' de [[Uxío Carré Aldao]], 1915.
Ficheiro:Coat of Arms of Spanish Monarch, arms of Galicia (Unofficial).svg|Armas de Galicia no escudo real proposto por [[Bugallal y Vela|Bugallal]] en 1978.
</gallery>
En Europa o escudo empregado pola Monarquía Católica non debía semellar representativo dabondo das súas posesións territoriais. Isto fixo que lle fosen atribuídos diferentes escudos territoriais nos cales adoitaba aparecer representado o reino de Galicia coas súas armas. Das diversas obras cómpre salientar a de Mainoldi Galerati do ano [[1573]], onde Galicia se manifesta no seu propio escudete situado no embigo do escudo real. Outra obra podería ser a ''[[Encyclopédie]]'' de Diderot e d'Alembert, así como a ''[[Encyclopédie Méthodique]]'', ambas da segunda metade do século XVIII, onde tamén figuran as armas galegas no talvez máis «ambicioso e estrambótico» exemplo: unha ilustración didáctica cun escudo dividido en 32 cuarteis.{{Sfn|{{Versaleta|Sánchez Badiola}}|2010|pp=148-152}}
Logo da instauración da [[Casa de Bonaparte|dinastía bonapartista]] na figura de [[Xosé I Bonaparte]] en [[1808]], cando o [[afrancesado]] [[Juan Antonio Llorente]] propuxo para o rei un escudo cunha maior significación territorial, que acabou sendo aceptado, rexeitouse a intención de incluír as armas de Galicia.{{Sfn|{{Versaleta|Sánchez Badiola}}|2010|pp=152-153}}
Mais recentecemente e de novo para Bugallal, nos edificios públicos de Galicia e actos oficiais, o [[escudo de España]] debería levar no centro un escusón coas armas galegas.{{Sfn|{{Versaleta|Bugallal y Vela}}|1981|pp=46-48}}
<gallery>
Ficheiro:Escudo de Castela-Leom e Galiza no armorial de Vigil Raber (1548).jpg|Armas de Galicia no armorial de Vigil Raber, 1548.
Ficheiro:Escudo real hispánico no Wappenbuch (BSB Cod.icon. 392 d) (c. 1570).jpg|Armas de Galicia no ''Wappenbuch (BSB Cod.icon. 392 d)'', c. 1570.
Ficheiro:Escudo real hispánico em De titulis Philippi Austrij regis catholici liber de Mainoldi Galerati (1573).jpg|Armas de Galicia en ''De titulis Philippi Austrij regis catholici liber'' de Mainoldi Galerati, 1573.
Ficheiro:Escudo real hispánico no English ships and the Spanish Armada, August 1588.jpg|Armas de Galicia no ''English ships and the Spanish Armada, August 1588'', finais séc. XVI.
Ficheiro:Escudo real hispánico no armorial de Johann Siebmacher (1605).jpg|Armas de Galicia no armorial de Johann Siebmacher, 1605.
Ficheiro:Escudo real hispánico na Hispaniae nova et exacta descriptio de Baptista Doetichum (1605).jpg|Armas de Galicia na ''Hispaniae nova et exacta descriptio'' de Baptista Doetichum, 1605.
Ficheiro:Escudo real hispánico na Hispaniae Nova Describtio de Judocus Hondius e Petrus Kaerius (1606).jpg|Armas de Galicia na ''Hispaniae Nova Describtio'' de Judocus Hondius e Petrus Kaerius, 1606.
Ficheiro:Escudo real hispánico no Reges Arragoniae ex Barchinonensibus (1608).jpg|Armas de Galicia no ''Reges Arragoniae ex Barchinonensibus'', 1608.
Ficheiro:Escudo real hispánico na Nova Hispaniae Descriptio de Jodocus Hondius (c. 1610).jpg|Armas de Galicia na ''Nova Hispaniae Descriptio'' de Jodocus Hondius, c. 1610.
Ficheiro:Habsburger Wappenbuch Fisch saa-V4-1985 060r.jpg|Armas de Galicia no armorial de Hans Ulrich, 1627.
Ficheiro:Escudo real hispánico no armorial Praecipuorum Europae principum arma gentilitia (séc. XVII).jpg|Armas de Galicia no armorial ''Praecipuorum Europae principum arma gentilitia'', séc. XVII.
Ficheiro:Encyclopédie Méthodique - 32 quartiers (1784).jpg|Armas de Galicia na ''[[Encyclopédie]]'' e na ''[[Encyclopédie Méthodique]]'', 1763 e 1784.
Ficheiro:Coat of Arms of Spain - Galicia Variant (Unofficial).svg|Armas de Galicia no escudo de España proposto por Bugallal.
</gallery>
Liña 424 ⟶ 479:
Ficheiro:escudoXVI.jpg|Detalle dun mapa cartográfico feito por Ioannes Baptista Vrints, sec. XVI.
Ficheiro:Escudo de Galicia - Ojea.jpg|Detalle heráldico no mapa de Fernando de Ojea, ''Descripcion del Reyno de Galizia'', 1603.
▲Ficheiro:Escudo de España con las armas del Reino de Galicia.jpg|Escudo da [[Coroa de Castela]] coas armas do [[Reino de Galicia]] incorporadas no centro. Ano 1607, Museo de San Antón ([[A Coruña]]).
Ficheiro:Escudo-reyno de galizia.jpg|Armas do reino de Galicia, da obra ''Descripción de la costa del reyno de Galizia'', cartografía de Pedro de Teixeira Albernas, contra 1625.
Ficheiro:Reino de Galicia - 1629.jpg|Escudo do reino de Galicia, na obra ''Hispania, sive, De regis Hispaniae regnis et opibus commentarius'', obra de Joannes de Laet, 1629.
| |||