Wikipedia

Fonética: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
corr ortog
revisado conforme petición do Cabaleiro de Espadas
Liña 1:
A '''Fonéticafonética''' é a disciplina da Lingüística[[lingüística]] que estuda a produción, as calidades físicas e a percepción dos [[son]]s dunha lingua, en canto realidades físicas concretas. A Fonéticafonética persegue o coñecemento do son lingüístico en xeral.
 
==Diferencia entre fonética e fonoloxía==
Tanto a [[Fonoloxía]] como a Fonética teñen como obxecto de estudo os aspectos sonoros do [[signo lingüístico]] e o nome das dúas deriva da palabra grega ''phonos'' ("voz" ou "son"). A Fonoloxía estuda os sons desde o punto de vista da [[lingua]], do [[sistema]], da [[forma lingüística|forma]]. Para a Fonoloxía o son é unha unidade de lingua virtual, relevante e significativa que posúe un valor determinado. Sen embargo, as unidades da Fonoloxía, os [[fonema]]s, son abstractas, son sons inmateriais que son recoñecidos no seo dunha [[comunidade de fala]]. A Fonética estuda o son como parte da [[fala]] e define unidades [[actualización|actualizadas]] (isto é, efectivamente realizadas). As unidades da fonética, os sons, pódense definir por medios físicos.▼
 
▲Tanto a [[Fonoloxíafonoloxía]] como a Fonéticafonética teñen como obxecto de estudo os aspectos sonoros do [[signo lingüístico]] e o nome das dúas deriva da palabra grega ''phonos'' ("voz" ou "son"). A Fonoloxíafonoloxía estuda os sons desde o punto de vista da [[lingua]], do [[sistema]], da [[forma lingüística|forma]]. Para a Fonoloxíafonoloxía o son é unha unidade de lingua virtual, relevante e significativa que posúe un valor determinado. Sen embargoPorén, as unidades da Fonoloxíafonoloxía, os [[fonema]]s, son abstractas, son sons inmateriais que son recoñecidos no seo dunha [[comunidade de fala]]. A Fonéticafonética estuda o son como parte da [[fala]] e define unidades [[actualización|actualizadas]] (isto é, efectivamente realizadas). As unidades da fonética, os sons, pódense definir por medios físicos.
:Por exemplo, nas palabras ''vai'' e ''avó'' as [[consoantes]] son distintas do punto de vista [[articulación|articulatorio]] e das características físicas, pois aínda que as dúas son [[bilabial|bilabiais]] e [[sonoro|sonoras]], a primeira é [[oclusiva]] e a segunda [[fricativa]]. Son foneticamente dous sons diferentes. Sen embargo, desde o punto de vista do sistema do galego esta diferenza non é distintiva e polo tanto ambas as dúas realizacións realizan un único fonema desde o punto de vista da fonoloxía. Noutros idiomas a distinción si podería ser pertinente. Así, por exemplo, a distinción entre e [[aberto]] e e [[fechado]] é estudada pola Fonoloxía en galego, pois hai palabras como presa (apuro e barraxe) que se diferencian por ese fonema, pero non o é en español, onde só é obxecto de descrición fonética. ▼
 
▲:Por exemplo, nas palabras ''vai'' e ''avó'' as [[consoantes]] son distintas do punto de vista [[articulación|articulatorio]] e das características físicas, pois aínda que as dúas son [[bilabial|bilabiais]] e [[sonoro|sonoras]], a primeira é [[oclusiva]] e a segunda [[fricativa]]. Son foneticamente dous sons diferentes. Sen embargo, desde o punto de vista do sistema do galego esta diferenza non é distintiva e polo tanto ambas as dúas realizacións realizanse corresponden uncun único fonema desde o punto de vista da fonoloxía. Noutros idiomas a distinción si podería ser pertinente. Así, por exemplo, a distinción entre e [[aberto]] e e [[fechadopechado]] é estudada pola Fonoloxíafonoloxía en galego, pois hai palabras como presaprésa (apuro) e barraxepresa (conxunto ou dique) que se diferencian por ese fonema, pero non o é en español, onde só é obxecto de descrición fonética. A fonética manexa procedementos físicos de medición de son.
Porén, ambas as dúas disciplinas están interconectadas, porque sen a Fonoloxía non se podería descubrir o verdadeiramente sistemático da lingua e sen a fonética a fonoloxía non se podería ter desenvolvido. Encanto a Fonética se ocupa de todas as variacións e de todas as posibilidades que ofrece a [[materia]] fónica, a Fonoloxía ocúpase dos sons que posúen un valor diferenciador de [[significado]]s.▼
 
▲Porén, ambas as dúas disciplinas están interconectadas, porque sen a Fonoloxíafonoloxía non se podería descubrir o verdadeiramente sistemático da lingua e sen a fonética a fonoloxía non se podería ter desenvolvidodesenvolver. EncantoA afonética Fonética se ocupaocúpase de todas as variacións e de todas as posibilidades que ofrece a [[materia]] fónica, mentres que a Fonoloxíafonoloxía ocúpaseo fai dos sons que posúen un valor diferenciador de [[significado]]s.
A Fonética manexa procedementos físicos de medición de son.
 
==Historia da fonética==
==Datos históricos==
*Os primeiros estudos de fonética realizáronos faihai máis de 2000 anos estudosos do [[sánscrito]] como o gramático [[PaniniPānini]] (século V a.C.) que se ocupou da articulación fonética para establecer a pronunciación inalterable dos libros sacros nas cerimonias.
*O matemático inglés [[John Wallis]], mestre dosde xordomudos, foi o primeiro en clasificar as [[vogal|vogais]] segundo o seu punto de articulación ([[1653]]).▼
*O primeiro fonetista moderno foi o [[Dinamarca|danés]] X. Matthias, autor do tratado ''De Litteris'' ([[1586]]).
*O alemán F.[[Christoph Friedrich Hellwag|Hellwag]] inventou o triángulo vocálico en [[1781]].▼
▲*O matemático inglés [[John Wallis]], mestre dos xordomudos, foi o primeiro en clasificar as [[vogal|vogais]] segundo o seu punto de articulación ([[1653]]).
*[[Hermann Helmholtz]], que escribiu ''Sensacións do ton'' (1863), inaugurou uno estudo da fonética acústica.▼
▲*O alemán F. Hellwag inventou o triángulo vocálico en 1781.
*[[Jean Pierre Rousselot]] foi o primeiro investigador da fonética experimental e escribiu os ''Principes de phonétique experimentale'' que se publicaron entre os anos [[1897]]- e [[1908]].▼
▲*[[Hermann Helmholtz]], que escribiu ''Sensacións do ton'' (1863), inaugurou un estudo da fonética acústica
*No século XIX [[Jan Baudouin de Courtenay]] intúe o concepto de fonema, concepto que despois será formulado por [[Ferdinand de Saussure]].▼
▲*[[Jean Pierre Rousselot]] foi o primeiro investigador da fonética experimental e escribiu ''Principes de phonétique experimentale'' que se publicaron entre os anos [[1897]]-[[1908]].
▲*No século XIX [[Jan Baudouin de Courtenay]] intúe o concepto de fonema, concepto que será formulado por [[Ferdinand de Saussure]].
 
== RamosPólas da fonética ==
 
O estudo do medio fónico pódese levar a cabo desde tres puntos de vista:
* auditivo, que estudaatende o modo como éen que o ouvidooído e o cerebro do ouvinteoínte perciben e identifican os sons da fala;
* acústico, que estuda a estrutura física dodos sons da fala, isto é, as propiedades das ondas sonoras;
* articulatorio ou fisiolóxico, que se ocupa do aparello fonador e do modo mediante o calque producimos sons. É o punto de vista con maior tradición.
 
Estas tres focaxes dan lugar aosás dousdúas grandes ramospólas da fonética: a fonética articulatoria e a fonética acústica.
 
=== Fonética articulatoria ===
 
Describe as posicións que se adoptan na articulación dos sons para modificar a saída do ar. Non só se describen os sons, senón que se lles asignan trazos segundo o modo e o lugar da articulación. O principal método usado é a auto-observación, pero teñen aparecidoexisten outros, entre os que destacancoma:
 
* a [[palatografía]]: créase un [[padal]] artificial, que, traslogo serde recubertocubrirse por uncun pó coloreadode cores que reacciona ao recibir humidade, introdúcesese introduce dana boca do voluntario. Serve fundamentalmente para recoñecer os sons palatais.
* o [[linguograma]]: introduciónmétese na boca dun padal artificial que colorea a [[lingua (anatomía)|lingua]]. Permite recoñecer os sons linguais.
* a [[plastografía]]: conxunto de fíos de [[estaño]] delgados ligados á dentadura que se curvan coa elevación da lingua e toman a súa forma. Permiten obter o perfil da lingua e, por medio dela, unha imaxe da forma da cavidade bucal diante e detrás da zona de articulación.
* os [[raios X]]. Sácanse fotos do movemento das cordas vocais utilizando cámaras de gran velocidade.
 
Un dos intereses da Fonéticafonética Articulatoriaarticulatoria actual é a determinación da forma e o volume dos resoadores que se forman na cavidade bucal na realización das diferentes articulacións.
 
=== Fonética acústica ===
 
A Fonéticafonética Acústicaacústica estuda os compoñentes das [[ondas]] complexas dos sons articulados e busca cales son os imprescindíbeis. Usa ou ten usadousou algunhas destas técnicas:
* a [[quinografía]]. É un cilindro rotatorio envolto en papel no que incide un estilete movido polas vibracións da voz.
* o [[oscilógrafo]] ou osciloscopio, que converte a onda sonora en onda luminosa por medio de tubos catódicos.
* o [[espectógrafo]] ou sonógrafo, que volve a fala visíbel: os sons aparecen en bandas delimitadas e diferenciadas. Conta cun sistema de filtros situados uns a continuación de outros. Cada un dos filtros só reacciona diante de certo tipo de frecuencia. Permite analizar os sons nos seus compoñentes ou formantes.
Hoxe en día estes aparellos son substituídos ou complementados por computadores e software.
 
A Fonéticafonética Acústicaacústica describe esencialmente o [[timbre]] e o ton fundamentais máis os seus harmónicos. Por exemplo, as [[vogal|vocais]] [a] e [e] poden ter o mesmo ton, mais os seus harmónicos son distintos.
 
== Transcrición fonética ==
 
A transcrición fonética é a representación por medio de signos gráficos dos sons efectivamente realizados. O alfabeto máis estendido a nível mundial é o [[Alfabeto Fonético Internacional]], ou AFI, cuxa primeira versión apareceu en [[1888]] auspiciada pola International Phonetic Association ([[Asociación Fonética Internacional]] ou IPA, siglas que tamén se usan para referirse ao alfabeto mesmo). Para o galego usouse até hai pouco unha adaptación do alfabeto fonético da ''Revista de Filología Española''. Os sons transcríbense entre corchetes.
 
[[Category:fonética]]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Fonética»