Estados Unidos de América: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Banjo (conversa | contribucións)
mSen resumo de edición
m →‎top: Arranxos varios, replaced: <br /> → <br/> (11)
Liña 11:
| imaxe_escudo_tamaño = 100px
| imaxe_mapa = United States (orthographic projection).svg
| lema_nacional = [[In God We Trust]]<br /><small>([[Lingua inglesa|Inglés]]: En Deus confiamos)</small>{{Infobox_ref|1}}
| himno_nacional = The Star-Spangled Banner
| ficheiro_himno_nacional = Star Spangled Banner instrumental.ogg
Liña 21:
|[[Lingua inglesa|Inglés]] |[[Lingua castelá|Castelán]] |[[Lingua hawaiana|Hawaiano]] |[[Lingua samoana|Samoano]] |[[Lingua chamorra|Chamorro]] |[[Lingua caroliania|Carolinio]] |[[Lingua cherokee|Cherokee]]}}
| goberno = [[República]] [[Federación|federal]] [[Democracia|democrática]]
| dirixentes_títulos = [[Presidentes dos Estados Unidos|Presidente]]<br /> [[Presidente|Vicepresidente]]
| dirixentes_nomes = [[Donald Trump]]<br /> [[Mike Pence]]
| fundación = [[Independencia]] do [[Reino Unido]]
| fundación_fitos = &nbsp;• Declarada<br /> &nbsp;• [[Tratado de Versalles (1783)|Recoñecida]]
| fundación_datas = [[4 de xullo]] de [[1776]]<br /> [[3 de setembro|3 de set.]] de [[1783]]
| superficie = 9&nbsp;857&nbsp;306<ref name="State and other areas">“[https://www.census.gov/geo/reference/state-area.html State and other areas]”, U.S. Census Bureau, [http://govcomm.harris.com/solutions/products/census/maf-tiger.asp MAF/TIGER] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141106094413/http://govcomm.harris.com/solutions/products/census/maf-tiger.asp |date=06 de novembro de 2014 }} database as of August 2010, excluding the U.S. Minor Outlying Islands. viewed October 22, 2014.</ref>
| superficie_posto = 3
Liña 54:
| código_ISO = 840 / USA / US
| membro_de = [[Organización das Nacións Unidas|ONU]], [[OTAN]], [[OEA]], [[APEC]], [[OCDE]], [[OSCE]], [[TLCAN]]
| nota1= Tradicionalmente dende [[1789]] utilizouse como lema: ''E Pluribus Unum'' ([[lingua latina|Latín]]: De moitos, un).<br />''[[In God We Trust]]'' é o lema oficial dende [[1956]].
| nota2= Os Estados Unidos de América non teñen lingua oficial, mais considérase [[de facto]] que é o [[lingua inglesa|inglés]]. Son 28 os estados que teñen recoñecido ao inglés como lingua oficial, aínda que no resto tamén funciona como lingua da administración e do goberno, só o [[lingua hawaiana|hawaiano]] goza de carácter oficial en Hawai. En Luisiana o [[lingua francesa|francés]] ten certo recoñecemento oficial e en [[Novo México]] o [[lingua castelá|castelán]].
}}
Liña 61:
Os [[paleoamericano|paleoindios]] migraron dende [[Eurasia]] ata os actuais Estados Unidos hai 15&nbsp;000 anos,<ref name=earliest>{{cita novas|title=Who was first? New info on North America's earliest residents|url=http://articles.latimes.com/2012/jul/12/science/la-sci-sn-paisley-caves-20120712|newspaper=Los Angeles Times|location=California|publisher=Los Angeles Times|date=12 de xullo de 2012|first=Thomas H.|last=Maugh II|accessdate=25 de febreiro de 2015}}</ref> e a [[Colonización europea de América|colonización europea]] comezou no século XVI. Os Estados Unidos xurdiron das [[Trece Colonias|Trece Colonias Británicas]] localizadas na [[Costa Leste dos Estados Unidos de América|Costa Atlántica]]. As disputas entre o [[Reino de Gran Bretaña]] e as colonias levaron á [[Revolución Americana]]. O 4 de xullo de 1776, mentres as colonias estaban a loitar contra Gran Bretaña na [[Guerra de Independencia dos Estados Unidos|guerra de independencia]], os delegados das 13 colonias asinaron a [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|Declaración de Independencia]]. A guerra rematou en 1783 co [[Tratado de París (1783)|recoñecemento da independencia dos Estados Unidos]] dende o Reino de Gran Bretaña, e foi a primeira guerra de independencia exitosa contra un imperio colonial europeo.<ref>Greene, Jack P.; Pole, J.R., eds. (2008). ''A Companion to the American Revolution''. pp. 352–361.</ref><ref>{{cita libro |autor=Bender, Thomas |título=A Nation Among Nations: America's Place in World History |url= http://books.google.com/books?id=wQHlrIz4gpYC&pg=PA61 |ano=2006 |publisher=Hill & Wang |localización=Nova York |páxina=61 |isbn=978-0-8090-7235-4}}</ref> A actual [[Constitución dos Estados Unidos de América|Constitución]] foi adoptada o [[17 de setembro]] de 1787. As primeiras dez emendas, chamadas colectivamente [[Carta de Dereitos dos Estados Unidos de América|Declaración de Dereitos]], foron ratificadas en 1791 e deseñadas para garantir os dereitos e liberdades civís fundamentais.
 
De acordo coa doutrina do [[destino manifesto]], os Estados Unidos embarcáronse nunha grande expansión en Norteamérica ó longo do [[século XIX]].<ref name="MD2007" /> Isto supuxo o [[Guerras indias|desprazamento das tribos nativas]], adquisicións de novos territorios e a admisión gradual de novos estados.<ref name="MD2007">{{cita libro|apelido=Carlisle |nome=Rodney P. |nome2=J. Geoffrey |apelido2=Golson |título=Manifest Destiny and the Expansion of America |series=Turning Points in History Series |url=http://books.google.com/?id=ka6LxulZaEwC&vq=annexation&dq=territorial+expansion+United+States+%22manifest+destiny%22 |ano=2007 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-85109-833-0 |páxina=238}}</ref> Durante a segunda metade do século XIX, a [[guerra civil estadounidense]] acabou coa [[escravitude]] legal no país.<ref>{{cita web |url=http://www.pbs.org/wgbh/aia/part4/4p2967.html |título=The Civil War and emancipation 1861–1865 |work=Africans in America |publisher=WGBH |localización=Boston, MA|dataacceso=26 de marzo de 2013}}<br />{{cita libro |nome-editor1=Jeffrey H. |editor1-last=Wallenfeldt |autor=Britannica Educational Publishing |series=America at War |título=The American Civil War and Reconstruction: People, Politics, and Power |url=http://books.google.com/?id=T_0TrXXiDbUC&dq=slavery+%22American+Civil+War%22 |ano=2009 |publisher=Rosen Publishing Group |isbn=978-1-61530-045-7 |páxina=264}}</ref> A finais dese século, os Estados Unidos estendéronse ata o Océano Pacífico,<ref name="AmCentNYT">{{cita libro|url=http://www.nytimes.com/books/first/w/white-century.html |título=The American Century |autor=White, Donald W. |ano=1996 |isbn=0-300-05721-0 |publisher=Yale University Press |capítulo=1: The Frontiers |dataacceso=26 de marzo de 2013}}</ref> e a súa economía comezou a evolucionar.<ref>{{cita web |autor=Maddison, Angus |url=http://www.ggdc.net/maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_09-2008.xls |título=Historical Statistics for the World Economy |publisher=The Groningen Growth and Development Centre, Economics Department of the University of Groningen |localización =The Netherlands |ano=2006 |dataacceso=6 de novembro de 2008}}</ref> A [[guerra hispano-estadounidense]] e a [[primeira guerra mundial]] confirmaron o status do país como potencia militar. Os Estados Unidos emerxeron da [[segunda guerra mundial]] como superpotencia mundial ó ser o primeiro país en desenvolver armas nucleares, o único en usalas en guerra, e como membro permanente do [[Consello de Seguridade das Nacións Unidas]]. A fin da [[guerra fría]] e a [[Disolución da Unión Soviética|disolución]] da [[Unión Soviética]] permitiron que os Estados Unidos ficaran como a única superpotencia.<ref>{{cita libro|author1=Tony Judt|author2=Denis Lacorne|título=With Us Or Against Us: Studies in Global Anti-Americanism|url=http://books.google.com/books?id=nVDHAAAAQBAJ&pg=PA61|date=June 4, 2005|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1-4039-8085-4|páxina=61}}<br/>{{cita libro|author=Richard J. Samuels|título=Encyclopedia of United States National Security|url=http://books.google.com/books?id=K751AwAAQBAJ&pg=PT666|data=21 de decembro de 2005|publisher=SAGE Publications|isbn=978-1-4522-6535-3|page=666}}<br/>{{cita libro|author=Paul R. Pillar|título=Terrorism and U.S. Foreign Policy|url=http://books.google.com/books?id=_GYklwy6booC&pg=PA57|data=1 de xaneiro de 2001|publisher=Brookings Institution Press|isbn=0-8157-0004-0|páxina=57}}<br/>{{cita libro|author=Gabe T. Wang|título=China and the Taiwan Issue: Impending War at Taiwan Strait|url=http://books.google.com/books?id=CbPJ7KZ9FvIC&pg=PA179|data=1 de xaneiro de 2006|publisher=University Press of America|isbn=978-0-7618-3434-2|páxina=179}}<br/>{{cita libro|título=Understanding the "Victory Disease," From the Little Bighorn to Mogadishu and Beyond|url=http://books.google.com/books?id=qgdmiw4VUHsC&pg=PA1|publisher=DIANE Publishing|isbn=978-1-4289-1052-2|páxina=1}}<br/>{{cita libro|author1=Akis Kalaitzidis|author2=Gregory W. Streich|título=U.S. Foreign Policy: A Documentary and Reference Guide|url=http://books.google.com/books?id=tzwYzL9KcwEC&pg=PA313|ano=2011|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-38375-5|páxina=313}}</ref>
 
Os Estados Unidos son un [[país desenvolvido]] e a [[Lista de países por PIB nominal|meirande economía do mundo]].<ref name=IMF_GDP>{{cita web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/index.aspx|publisher=International Monetary Fund |título=World Economic Outlook Database: United States |data=outubro de 2014 |dataacceso=2 de novembro de 2014}}</ref> A economía aliméntase da abundancia de [[recurso natural|recursos naturais]] e a produtividade da man de obra.<ref>{{cita novas |url=http://www.cbsnews.com/2100-500395_162-3228735.html |título=U.S. Workers World's Most Productive |publisher=CBS News |data=11 de febreiro de 2009 |dataacceso=23 de abril de 2013}}</ref> Mentres a [[Economía dos Estados Unidos de América|economía estadounidense]] está considerada como [[post-industrial]], continúa a ser un dos manufactureiros máis importantes do mundo.<ref>{{cita web |título= Manufacturing, Jobs and the U.S. Economy |ano=2013 |url= http://americanmanufacturing.org/category/issues/jobs-and-economy/manufacturing-jobs-and-us-economy |publisher= Alliance for American Manufacturing}}</ref> O 37% dos orzamentos do país corresponden a gasto militar,<ref>{{cita web |url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=476 |título=Trends in world military expenditure, 2013 |publisher=Stockholm International Peace Research Institute |data=abril de 2014 |dataacceso=14 de abril de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150104033821/http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=476 |dataarquivo=04 de xaneiro de 2015 |urlmorta=si }}</ref> sendo a primeira potencia económica e militar, unha gran forza cultural e política, e o líder en investigación científica e innovación tecnolóxica.<ref>[[#Cohen|Cohen, 2004: History and the Hyperpower]]<br />[[#BBC18may|BBC, April 2008: Country Profile: United States of America]]<br />{{cita web|url=http://www.researchtrends.com/issue8-november-2008/geographical-trends-of-research-output/|título=Geographical trends of research output|publisher=Research Trends|dataacceso=16 de marzo de 2014}}<br />{{cita web|url=http://www.openaccessweek.org/profiles/blogs/the-top-20-countries-for-scientific-output|título=The top 20 countries for scientific output|publisher=Open Access Week|dataacceso=16 de marzo de 2014}}<br />{{cita web|url=http://www.epo.org/about-us/annual-reports-statistics/annual-report/2012/statistics-trends/granted-patents.html|título=Granted patents|publisher=European Patent Office|dataacceso=16 de marzo de 2014}}</ref>
 
== Etimoloxía ==