Materia escura: Diferenzas entre revisións

En [[cosmoloxía]], a chamada '''materia escura''' é unha hipotética materia[[Materia|materi]]<nowiki/>a de natureza descoñecida e que non emitiría [[radiación electromagnética]] detectábel, e cuxa única interacción observábel coa materia "normal" sería de natureza [[Gravidade|gravitatoria]], de xeito que a súa presenza daría conta de movementos de rotación nas [[Galaxia|galaxias]] que non encaixan nos modelos gravitacionais aceptados, e outras observacións [[Astrofísica|astronómicas]] que carecen actualmente de explicación satisfactoria, como algunhas [[Lente gravitacional|lentes gravitatorias]], a distribución de gas quente nalgunhas [[galaxia]]sgalaxias e [[cúmulo de galaxias|cúmulos de galaxias]] ou a distribución anisotrópica na [[radiación de fondo cósmico de microondas]]. Todas estas observación esixen, ou ben un cambio de modelo cósmico, ou ben un aumento da masa tal que nadamáis menos que undun 63% da masa material do universo[[Universo]] debería corresponder a esta materia descoñecida.

O primeiro astrónomo que teorizou a súa existencia foi [[Fritz Zwicky]] no ano [[1933]]<ref name=":0" /> ao calcular a masa do cúmulo de galaxias Coma en relación ás velocidades rotacionais e orbitais das galaxias do cúmulo, atopando unha diferenza de 160 veces, deulle o nome de "materia perdida". A primeira persoa en hipotetizar a súa existencia foi a astrónoma [[Vera Rubin]] no ano [[1950]]; porén, a súa tese de doutoramento foi ignorada pola maioría ata os anos [[1970]], ao calcular a curva da rotación galáctica en relación a masa calculada da galaxia M31, a [[galaxia de AndromedaAndrómeda]]<ref>http://articles.adsabs.harvard.edu/full/1970ApJ...159..379R "Rotation of the Andromeda Nebula from a spectroscopic survey of emission regions", en The Astrofisical Journal, volume 159, ano 1970; autores: Vera C. Rubin e W. Kent Ford Jr.</ref>.

Un dos maiores desafíos da [[astronomía]] moderna é a detección deste máis de 90% do [[Universo]], invisible para a actual [[tecnoloxía]] telescópica[[Telescopio|telescópic]]<nowiki/>a. Segundo os datos feitos públicos polos responsables da misión da [[Planck (observatorio espacial)|sonda Planck]], o 23 de marzo do ano [[2013]], o universo estaría composto nun 4.,9% de materia ordinaria, nun 26.,8% de materia escura, e nun 68,3% de enerxía escura.

A [[ciencia]] logrou entender moito da "[[Partícula elemental|materia bariónica]]", a materia "normal" que forma as estrelas e planetas, pero os investigadores teñen moitos problemas para explicar qué constitúe o principal material do que está formado o [[Universo|cosmos]]. A súa presenza conxectúrase pola velocidade en que as [[galaxia]]s rotan. É dicir, as [[estrela (astronomía)|estrelas]] das galaxias móvense tan rápido que no modelo gravitacional hoxe aceptado sería imposíbel que se mantivesen xuntas por atracción gravitacional. A hipótese da materia escura permite dar conta deste feito, a cambio de propoñer quea omeirande 63%parte da materia do universo é invisíbel e descoñecida.

A comezos de [[2006]], científicos de [[Cambridge]], estudando doce galaxias ananas situadas preto do límite da nosa propia [[Vía Láctea]], realizaron [[mapa]]s en 3D das galaxias baseándose no movemento das súas estrelas para "trazar" a pegada desa materia escura entre elas e medila con precisión, concluíndo que as galaxias debían conter 400 veces máis materia escura que materia bariónica e que a materia escura non sería, como se cría, fría: as partículas de materia escura, moveríanse a 9&nbsp;[[Metro por segundo|km por segundo]], e estarían a uns 10.000º10000 centígrados[[Celsius|ºC]].

O estudo das posibles fontes de materia escura comezou no século XX. A colaboración [[DAMA]] e o experimento [[DAMA/NaI]] foron percursores do actual [[DAMA/LIBRA]]. Na actualidade emprégase o [[observatorio espacial Herschel]] (no espazo dende [[2009]]) para o estudo da materia escura utilizando como ferramenta principal o telescopio de 3,5 metros, que traballa na lonxitude de onda de luz [[infravermello|infravermella]]. Froito desta investigación, a revista [[Nature]] publicou (en liña o 16 de febreiro de 2011 e na edición impresa 24 de febreiro de 2011)<ref>http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/abs/nature09771.html</ref><ref>Submillimetre galaxies reside in dark matter haloes with masses greater than 3 × 1011 solar masses</ref> o traballo do equipo de astrónomos dirixido por Asantha Cooray (Universidade de California en Irvine) que calcularon a cantidade de materia escura necesaria para a creación dunha galaxia, baseándose nas imaxes do fondo cósmico infravermello da rexión celeste chamada "Lockman Hole", situada na constelación da [[Osa Maior]] <ref>http://www.nasa.gov/mission_pages/herschel/herschel20110216i.html</ref>, chegando a estimar que faría falla unha cantidade de materia escura equivalente a 300 millóns de masas solares (estrelas coa masa do [[Sol]]) para xerar unha galaxia.

A derradeira misión espacial da lanzadeira espacial americana [[Transbordador espacial Endeavour|Endeavour]] (o 16 de maio de [[2011]]) deixou o espectrómetro magnético Alfa ou AMS na [[Estación Espacial Internacional]] (ISS). Deseñado polo equipo da [[NASA]] liderado polo físico [[Samuel C. C. Ting|Samuel Chao Chung Ting]], ([[Premio Nobel de Física|Nobel de física]] en [[1976]]) para localizar galaxias de antimateria, materia escura (na procura de [[neutralino]]s mediante a localización de positróns de alta enerxía), e raios cósmicos. O espectrómetro é ultrasensible e require un supercomputador composto por mais de 650 procesadores; é por iso que en lugar de ser un satélite máis, débese instalar na ISS para acadar a subministración de enerxía necesaria para o seu correcto funcionamento (o custo económico do satélite é de 1.5001500 millóns de dólares). O núcleo do instrumento é un imán supercondutor arrefriado con helio a -271.35º Celsius (isto é 1,8º celsiusCelsius por riba do [[Cero absoluto|cero absoluto)]] producindo un campo magnético de 1 [[Tesla (unidade)|Tesla]] (20. 000 veces maior ao [[campo magnético terrestre]]).

En [[2020]] considérase que, aínda descoñecendo aspectos fundamentais como a súa constitución, tense xa una serie de datos para aproximarse á interpretación da súa realidade.

* A cantidade estimada implica que tenas súas partículas constitutivas teñen unha estabilidade que implica unha [[vida media]] superior ós 3 000 millóns de anos.

*Constitúe o 85 % da materia do universo<ref name=":0">{{Cita web|título=What we know about dark matter|url=https://www.symmetrymagazine.org/article/what-we-know-about-dark-matter|páxina-web=symmetry magazine|data-acceso=2020-03-12|lingua=en|nome=Jim|apelidos=Daley}}</ref>