Gripe: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Recuperando 8 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0
Liña 44:
== Historia ==
[[Ficheiro:Influenza virus.png|miniatura|220px|dereita|Variante do virus causante da [[gripe de Hong Kong]] ([[1968]])(aumentado unhas 100,000 veces).]]
Os síntomas da gripe en humanos foron descritos por [[Hipócrates]] fai uns 2.400 anos.<ref>{{cita publicación periódica |apelidos=Martin |nome=P |autor2=Martin-Granel E |título=2,500-year evolution of the term epidemic |url= http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no06/05-1263.htm#cit |revista=Emerg Infect Dis |ano=2006 |volume=12 |número=6 |pmid=16707055 |lingua=inglés |dataacceso=16/11/2013 |data= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110430120754/http://www.cdc.gov/ncidod/eid/vol12no06/05-1263.htm#cit |dataarquivo=30/04/2011 |urlmorta=si }}</ref><ref>{{Cita web |autor=Hippocrates |autor2=[[Francis Adams (translator)|Adams, Francis]] (transl.) |título=Of the Epidemics |url= http://classics.mit.edu/Hippocrates/epidemics.html |data= 400 BCE |dataacceso=18-10-2006}}</ref> Desde entón o virus causou, ademais da epidemia anual, numerosas pandemias. Os datos históricos sobre a gripe son difíciles de interpretar porque os síntomas poden ser similares aos doutras enfermidades, como a [[difteria]], a [[pneumonía]], o [[Dengue (enfermidade)|dengue]] ou o [[tifo]]. Desde 1510 describíronse unhas 31 [[pandemia]]s. O primeiro rexistro detallado dunha pandemia gripal produciuse en [[1850]]. Comezou en [[Asia]] e estendeuse a [[Europa]] e a [[África]]. As pandemias sucedéronse durante os séculos [[século XVII|XVII]] e [[século XVIII|XVIII]], sendo a de [[1830]]-[[1833]] especialmente virulenta e de gran [[morbilidade]], xa que infectou aproximadamente a unha cuarta parte da poboación exposta.<ref name=Potter>{{cita publicación periódica |apelidos=Potter |nome=CW |título=A History of Influenza |url=http://www.blackwell-synergy.com/doi/full/10.1046/j.1365-2672.2001.01492.x |revista=J Appl Microbiol. |ano=2006 |volume=91 |número=4 |páxinas=572–579 |pmid=11576290 |doi=10.1046/j.1365-2672.2001.01492.x <!--Retrieved from URL by DOI bot--> }}{{Ligazón morta|data=outubro de 2019 }}</ref>
 
A pandemia máis letal e coñecida foi a denominada [[Gripe de 1918|gripe española]] ([[Influenzavirus A|virus A]], subtipo [[H1N1]]), que durou desde [[1918]] a [[1919]]. Denomínase así porque España era o país que publicaba máis datos sobre o desastre sanitario que estaba ocasionando pois moitos os censuraban con motivo da [[primeira guerra mundial]] na cal estaban inmersos. As estimacións máis antigas falaban duns 40 ó 50 millóns de mortos causados por ela,<ref name=Patterson1>{{cita publicación periódica|apelidos=Patterson |nome=KD |autor2=Pyle GF |título=The geography and mortality of the 1918 influenza pandemic |revista= Bull Hist Med. |ano=1991 |volume=65 |número=1 |páxinas=4–21 |pmid=2021692}}</ref> aínda que as aproximacións máis actuais sitúan a cifra entre 50 e 100 millóns de persoas falecidas por aquela gripe en todo o mundo.<ref name=Knobler>{{cita libro |editor=Knobler S, Mack A, Mahmoud A, Lemon S |título=The Threat of Pandemic Influenza: Are We Ready? Workshop Summary (2005) |capítulo=1: The Story of Influenza |páxinas=60–61 | urlcapítulo = http://darwin.nap.edu/books/0309095042/html/60.html |editorial=The National Academies Press |localización=Washington, D.C.}}</ref> Esta pandemia foi descrita como o maior [[holocausto]] médico da historia, e causou polo menos tantos mortos como a [[peste negra]].<ref name=Potter /> Esta gran mortalidade foi debida á gran taxa de [[infectividade]] (ata o 50% da poboación exposta) e á gravidade dos síntomas causados pola produción masiva de [[citoquina]]s) ([[tormenta de citoquinas]]).<ref name=Patterson1 /> A isto hai que sumar que os primeiros síntomas, en 1918, foron atribuídos a outras enfermidades como [[Dengue (enfermidade)|dengue]], [[cólera]], ou a [[febre tifoide]]. Un observador escribía que "unha das peores complicacións é a [[hemorraxia]] das [[mucosa]]s, especialmente a [[fosa nasal|nasal]], a do [[estómago]] ou a [[intestino|intestinal]]. Tamén son frecuentes o sangrado de oídos e as [[petequia]]s".<ref name=Knobler /> A maior parte das mortes ocorreron por [[pneumonía bacteriana]], unha infección secundaria provocada pola gripe, pero o virus tamén matou, directamente, a consecuencia das hemorraxias masivas e o [[edema pulmonar]].<ref name=Taubenberger>{{cita publicación periódica |apelidos=Taubenberger |nome=J |autor2=Reid A, Janczewski T, Fanning T |título=Integrating historical, clinical and molecular genetic data in order to explain the origin and virulence of the 1918 Spanish influenza virus |revista=Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci |volume=356 |número=1416 |páxinas=1829–39 |ano=2001 |pmid=11779381 |url=http://www.journals.royalsoc.ac.uk/(3sud2455cjw1ut55yowx1d45)/app/home/contribution.asp?referrer=parent&backto=issue,3,22;journal,61,225;linkingpublicationresults,1:102022,1 |doi=10.1098/rstb.2001.1020 }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref>
Liña 487:
 
'''Patoxénese'''
* Adolfo García-Sastre "[https://web.archive.org/web/20110424235244/http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no01/05-1186.htm Antiviral Response in Pandemic Influenza Viruses]" ''Emerging Infectious Diseases'' Special Issue: Influenza Vol. 12, No. 1, xaneiro 2006
* Zambon MC. "The pathogenesis of influenza in humans". ''Rev Med Virol.'' 2001 Jul–Ag;11(4):227–41. PMID 11479929
 
'''Epidemioloxía'''
* Walter R. Dowdle "[https://web.archive.org/web/20110605023649/http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no01/05-1013.htm Influenza Pandemic Periodicity, Virus Recycling, and the Art of Risk Assessment]" ''Emerging Infectious Diseases'' Special Issue: Influenza Vol. 12, No. 1, xaneiro de 2006
* Horimoto T, Kawaoka Y. "[http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=11148006 Pandemic threat posed by avian influenza A viruses"]. ''Clin Microbiol Rev.'' 2001 Jan;14(1):129–49. PMID 11148006
* [http://www.who.int/wer/wer8126.pdf Epidemiology of WHO-confirmed human cases of avian influenza A(H5N1) infection]
Liña 497:
'''Prevención e tratamento'''
* CDC 2005. Centers for Disease Control. [http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5408a1.htm Prevention and Control of Influenza Recommendations] of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR 2005; 54 (RR08): 1–40.
* Arnold S. Monto, "[https://web.archive.org/web/20110425003557/http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no01/05-1068.htm Vaccines and Antiviral Drugs in Pandemic Preparedness]", ''Emerging Infectious Diseases'' Special Issue: Influenza Vol. 12, No. 1, xaneiro de 2006
* MOUNIER-JACK, Sandra, JAS, Ria y COKER, Richard. [http://www.scielosp.org/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0042-96862007001200012&lng=es&nrm=iso Progresos y deficiencias de los planes estratégicos nacionales europeos para afrontar una gripe pandémica.] Bull World Health Organ [online]. 2007, vol. 85, no. 12 [citado 09 Set 2008], pp. 923-929. ISSN 0042-9686. doi: 10.1590/S0042-96862007001200012.
 
'''Investigación'''
* Peter Palese, "[https://web.archive.org/web/20110425000851/http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no01/05-1043.htm Making Better Influenza Virus Vaccines?]", ''Emerging Infectious Diseases'' Special Issue: Influenza Vol. 12, No. 1, xaneiro 2006
* [https://web.archive.org/web/20060824004040/http://www.who.int/csr/disease/avian_influenza/guidelines/recommendationvaccine.pdf WHO (PDF) contains latest Evolutionary "Tree of Life" for H5N1] article ''Antigenic and genetic characteristics of H5N1 viruses and candidate H5N1 vaccine viruses developed for potential use as pre-pandemic vaccines'' publicado el 18 de agosto de 2006
* [http://www.who.int/csr/resources/publications/influenza/WHO_CDS_EPR_GIP_2006_3C.pdf WHO's assessment of Flu Research] novembro de 2006.