Ditadura: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m amaño referencias Etiqueta: edición de código 2017 |
→Tipos de ditaduras: amplío sección Etiqueta: edición de código 2017 |
||
Liña 32:
== Tipos de ditaduras ==
=== Clasificación de Abal ===
A casuística das ditaduras é moi ampla e está clasificada sen criterios claros. Tendo en conta o criterio elixido,
==== Segundo o nivel de alteración da sociedade ====
Atendendo ao grao de pluralismo social, os niveis de mobilización política e a intensidade da penetración coercitiva na sociedade e os medios utilizados para ese fin, pódense distinguir as:
* Ditaduras autoritarias: Buscan despolitizar e desmobilizar á sociedade. Non pretenden homoxeneizar á sociedade nin exercen un control total sobre ela, e permiten un pequeno grao de pluralismo político, tolerando, ás veces, [[Partido político|partidos políticos]] carentes de ideoloxía e que non teñen un rol importante no réxime; é máis importante a mentalidade ca ideoloxía. Poden usar o terror e a propaganda pero sen a mesma extensión que nos réximes totalitarios<ref name=ezrow1-5/>. O limitado pluralismo pode tomar distintas formas e, dentro delas, diferentes grupos e institucións teñen un papel máis ou menos preeminente<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Linz|2000|p=175|ref=linz}}</ref>.▼
==== Ditaduras autoritarias ====▼
▲Buscan despolitizar e desmobilizar á sociedade. Non pretenden homoxeneizar á sociedade nin exercen un control total sobre ela, e permiten un pequeno grao de pluralismo político, tolerando, ás veces, [[Partido político|partidos políticos]] carentes de ideoloxía e que non teñen un rol importante no réxime; é máis importante a mentalidade ca ideoloxía. Poden usar o terror e a propaganda pero sen a mesma extensión que nos réximes totalitarios<ref name=ezrow1-5/>. O limitado pluralismo pode tomar distintas formas e, dentro delas, diferentes grupos e institucións teñen un papel máis ou menos preeminente<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Linz|2000|p=175|ref=linz}}</ref>.
: A vitoria dos aliados na segunda guerra mundial deu aos países que se enfrentaban á tarefa de construír unha nación e afrontar a crise da modernidade, dous modelos políticos básicos: as competitivas democracias occidentais e o modelo soviético, que parecían excluír o modelo do autoritarismo democrático desenvolvido no período de entreguerras nos novos países do leste e sueste de Europa. Inicialmente, só [[Portugal]] apareceu como sobrevivente das reaccións autoritarias burocráticas ao fallo da democracia na Europa de entreguerras. A derrota do [[fascismo]] desacreditara calquera mobilización cara a un réxime autoritario de partido único que non se baseara no modelo do partido comunista de vangarda. Aínda así, en [[España]] o réxime de [[Francisco Franco|Franco]], unha mestura de autoritarismo burocrático con elementos debilitados de réxime fascista de partido único e o posterior (1942) desenvolvemento dun estatismo orgánico, sobreviviu ao ostracismo das [[Organización das Nacións Unidas|Nacións Unidas]]. O nacionalismo [[Arxentina|arxentino]], como reacción ás presións estranxeiras e ás oportunidades creadas por unha nova clase traballadora xurdida da industrialización debida á exportación de material de substitución durante a guerra, levou á transformación dun réxime oligárquico-militar nun populismo autoritario con certos compoñentes fascistas, na forma de [[peronismo]]<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Linz|2000|p=192|ref=linz}}</ref>.
* Ditaduras totalitarias: Usan a ideoloxía como principal fonte para lexitimarse. Buscan homoxeneizar a sociedade non permitindo ningún grao de pluralismo, fomentando a crenza na ideoloxía propia mediante a propaganda gobernamental. Pretenden transformar a natureza humana mediante a [[revolución social]], para o cal poñen especial énfase na mobilización de masas. Pretenden un control total sobre a sociedade, controlando o exército, os medios de comunicación e as organizacións económicas e sociais; e non dubidando en exercer o terror. Teñen un alto nivel de organización, sendo a figuras clave o líder, a policía secreta e o partido<ref name=ezrow1-5/>.▼
▲Usan a ideoloxía como principal fonte para lexitimarse. Buscan homoxeneizar a sociedade non permitindo ningún grao de pluralismo, fomentando a crenza na ideoloxía propia mediante a propaganda gobernamental. Pretenden transformar a natureza humana mediante a [[revolución social]], para o cal poñen especial énfase na mobilización de masas. Pretenden un control total sobre a sociedade, controlando o exército, os medios de comunicación e as organizacións económicas e sociais; e non dubidando en exercer o terror. Teñen un alto nivel de organización, sendo a figuras clave o líder, a policía secreta e o partido<ref name=ezrow1-5/>.
: Exemplos de réximes totalitarios son a Alemaña nazi, a Italia fascista, os réximes comunistas da [[Unión Soviética]] e [[Europa Oriental|Europa do leste]] e a [[República Popular da China|China]] comunista<ref name=ezrow1-5/>.
* Ditaduras cesaristas: Algúns autores engaden un terceiro grupo, o das ditaduras ''[[Cesarismo|cesaristas]]'': centradas na autoridade suprema dun xefe militar e na fe na súa capacidade persoal, á que se lle atribúen rasgos heroicos<ref>{{cita web |url=http://www.gramsci.org.ar/8/50.htm |título=El Cesarismo |editor=gramsci.org |dataacceso=7 de febreiro de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080120075256/http://www.gramsci.org.ar/8/50.htm |data-arquivo=20 de xaneiro de 2008 |lingua=es |urlmorta=si }}</ref>.▼
▲Algúns autores engaden un terceiro grupo, o das ditaduras ''[[Cesarismo|cesaristas]]'': centradas na autoridade suprema dun xefe militar e na fe na súa capacidade persoal, á que se lle atribúen rasgos heroicos<ref>{{cita web |url=http://www.gramsci.org.ar/8/50.htm |título=El Cesarismo |editor=gramsci.org |dataacceso=7 de febreiro de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080120075256/http://www.gramsci.org.ar/8/50.htm |data-arquivo=20 de xaneiro de 2008 |lingua=es |urlmorta=si }}</ref>.
==== Segundo a finalidade perseguida ====
* Ditaduras ''revolucionarias'': pretenden alterar a orde preexistente.
* Ditaduras ''conservadoras'': pretenden preservar a orde preexistente.
* Outros autores engaden as ditaduras ''mixtas'' ou ''termidorianas'': similares ao [[Directorio (Francia)|Directorio termidoriano]] da Revolución francesa. Aplícase, por exemplo, ao período de transición en España entre a ditadura de Franco e a democracia<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Muniesa|2005|p=87|ref=muniesa}}</ref>.
==== Segundo a extracción da elite dominante ====
* Proveniente da clase política.
* Proveniente do aparato burocrático.
Liña 61 ⟶ 59:
:* Aquelas nas que o poder é asumido por un grupo de militares.
:* Outras nas que as forzas armadas apoian a un individuo ou grupo para que ostente o poder, manténdose elas autónomas.
=== Clasificación de Geddes, Hadenius e Teorell ===
Barbara Geddes examinou todos os réximes ditatoriais posteriores á segunda guerra mundial cunha duración mínima de tres anos, analizando como varían as ditaduras con respecto ás súas estruturas institucionais. Este criterio levouna a agrupar as ditaduras en personalistas, de partido único, militares ou híbridas destas tres. Esta categorización está baseada en se o cargo político e a influencia sobre a política está controlada por unha soa persoa (coma nos réximes personalistas), un partido hexemónico (coma nos réximes de partido único), ou pola institución militar (coma nos réximes militares)<ref name=ezrow15>{{cita Harvard sen parénteses|Ezrow|2011|p=15|ref=ezrow}}</ref>.
Un punto débil da tipoloxía de Geddes é que non reflicte os cambios que se producen na estrutura do poder ao longo do tempo. Ademais moitos réximes acaban clasificándose como híbridos porque o nivel de personalismo vai variando co tempo. Finalmente, a clasificación de Geddes exclúe as monarquías, deixando fóra unha manchea de ditaduras<ref name=ezrow15/>.
En resposta a isto, Hadenius e Teorell desenvolven a súa propia tipoloxía que, esencialmente, é unha versión matizada da de Geddes. Categorizan os réximes como monárquicos, sen partido, militares, de partido único e multipartidista. Coa excepción das monarquías, esta tipoloxía cadra ben cos grupos personalista, militar e de partido único de Geddes<ref name=ezrow15/>.
As ditaduras militares xorden mediante un [[golpe de estado]] dado por un oficial ou unha xunta militar, e gobernan sen render contas tanto tempo como o oficial ou a xunta poidan ter o apoio das forzas armadas<ref name=paynter247>{{Cita Harvard sen parénteses|Paynter|1992|p=247|ref=paynter}}</ref>. A diferenza dos políticos civís que valoran sobre todo acadar e manter o cargo, os militares consideran primordial a "supervivencia e eficacia do exército en si". Debido a isto, a maior ameaza para as elites militares non é a caída do réxime, senón a división dos militares e o inicio dunha guerra civil. Calquera rivalidade ou fractura dentro da elite militar pode levalos a regresar aos cuarteis e deixar o poder voluntariamente, mesmo sen ter para eles repercusións negativas. É por isto que as ditaduras militares son as de menor duración. Tamén son moi vulnerables ás crises económicas debido ás presións internas que ditas crises poden provocar, e son as máis propensas a deixar o poder mediante unha transición negociada e ordenada<ref name=ezrow59>{{Cita Harvard sen parénteses|Ezrow|2011|pp=59-61|ref=Ezrow}}</ref>. Moitas ditaduras militares teñen un gran número de persoal civil (burócratas, empresarios, políticos e tecnócratas) pero isto non significa que sexan réximes civis-militares xa que a pesar da presenza de tecnócratas e políticos renegados nos consellos de goberno, son os militares quen toman as "decisións de consecuencias decisivas"<ref name=paynter247/>.
Finer (1962) identifica non menos de cinco diferentes formas estruturais de réxime e goberno militar: dúas directas, unha dual e dúas indirectas. A máis estándar das formas directas é a dun goberno abertamente militar liderado por unha xunta militar que actúa como consello de ministros, actuando un deles como presidente do país. A forma directa case-civil é a que se arroupa a si mesma con evidencias de (suposta) lexitimización civil, que poden incluír institucións civís e/ou un partido político que a apoie, as cales non deixan de ser ornamentos civís, emanados e dependentes dos militares. Pola contra, o compoñente civil na forma dual de réxime militar, un partido político ou outra organización civil que o sosteña, foi desenvolvido polo ditador militar como unha forza civil de confianza que poida servir de contrapeso á visión e influencia do exército. Desta forma fortalécese o poder ditatorial grazas ao balance de poder entre as bases civil e militar do réxime. Aínda que poida parecer moi semellante á forma directa case-civil, a forma dual ten un propósito moi diferente, o ditador non pretende disfrazar o réxime tras unha fachada civil, pretende conseguir unha maior autonomía persoal fronte ao exército. Finalmente, as formas indirectas controlan o poder mediante a instalación dun goberno monicreque que manexan á súa vontade. Desta forman eluden responsabilidades aínda que realmente gobernan. As dúas formas indirectas diferencianse no grao de control que os militares exercen no goberno civil: poden controlar todas as actividades deste ou exercer só controis intermitentes para asegurarse certos obxectivos (forma indirecta limitada)<ref name=brooker27>{{Cita Harvard sen parénteses|Brooker|2013|p=27|ref=brooker}}</ref>.
<!--
==== Dictaduras de partido único ====
{{AP|Unipartidismo}}
Las dictaduras de partido único son regímenes en los que un partido domina la política. En las dictaduras de un solo partido, un solo partido tiene acceso a cargos políticos y control sobre la política. Otros partidos pueden existir legalmente, competir en elecciones e incluso ocupar escaños legislativos, pero el verdadero poder político recae en el partido dominante. En las dictaduras de partido único, las élites del partido son típicamente miembros del cuerpo gobernante del partido, a veces llamado el comité central o [[Politburó|politburó]]. Este grupo de individuos controla la selección de los funcionarios del partido y "organiza la distribución de beneficios a los simpatizantes y moviliza a los ciudadanos para votar y mostrar su apoyo a los líderes del partido".<ref name=":02" />
==== Dictaduras personalistas ====
Las dictaduras personalistas son regímenes en los que todo el poder está en manos de un solo individuo. Las dictaduras personalistas difieren de otras formas de dictaduras en su acceso a posiciones políticas clave, otros frutos de cargos, y dependen mucho más de la discreción del dictador personalista. Los dictadores personalistas pueden ser miembros de las fuerzas armadas o líderes de un partido político. Sin embargo, ni el ejército ni el partido ejercen un poder independiente del dictador. En las dictaduras personalistas, el cuerpo de élite generalmente está compuesto por amigos cercanos o familiares del dictador. Por lo general, estos individuos son seleccionados a dedo para cumplir sus puestos por parte del dictador.<ref name=":02" /><ref>{{cite journal|last=Peceny|first=Mark|date=2003|title=Peaceful Parties and Puzzling Personalists|url=http://www.worldcat.org/oclc/208155326|journal=The American Political Science Review|volume=97|issue=2|pages=339-342|via=}}</ref>
==== Dictaduras monárquicas ====
Las dictaduras monárquicas son regímenes en los que "una persona de ascendencia real ha heredado el cargo de jefe de estado de acuerdo con la práctica o la constitución aceptada". Los regímenes no se consideran dictaduras si el papel del monarca es principalmente ceremonial. El monarca debe ejercer un poder político real para que los regímenes se clasifiquen como tales. Las élites en las monarquías son típicamente miembros de la familia real.<ref name=":02" />
==== Dictaduras híbridas ====
Las dictaduras híbridas son regímenes que combinan cualidades de dictaduras personalistas, de partido único y militares. Cuando los regímenes comparten características de las tres formas de dictaduras, se les llama triple amenaza. Las formas más comunes de dictaduras híbridas son los híbridos personalistas/de partido único y los híbridos personalista/militar.<ref name=":02" />
-->
== Criterios contemporáneos ==
| |||