Osíxeno: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Miguelferig (conversa | contribucións)
m →‎Alótropos: Contaminación atmosférica
Liña 77:
O [[Alotropía|alótropo]] máis normal do osíxeno elemental é o chamado [[Osíxeno molecular|diosíxeno]] (O<sub>2</sub>), que ten unha lonxitude de enlace de 121&nbsp;[[Picómetro|pm]] e unha enerxía de enlace de 498&nbsp;[[quilojoule por mol|kJ•mol<sup>−1</sup>]],<ref>{{cita web|apelidos=Chieh|nome=Chung|título=Bond Lengths and Energies|url=http://www.science.uwaterloo.ca/~cchieh/cact/c120/bondel.html|páxina-web=University of Waterloo|dataacceso=11 de outubro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071214215455/http://www.science.uwaterloo.ca/~cchieh/cact/c120/bondel.html|dataarquivo=14 de decembro de 2007|urlmorta=si}}</ref> menor que a enerxía dos outros [[dobre enlace|enlaces dobres]] ou pares de enlaces simples presentes na biosfera, e responsable da [[reacción exotérmica]] do O<sub>2</sub> con calquera molécula orgánica.<ref name="Weiss2008">{{Cita publicación periódica|título=Appreciating Oxygen|apelidos=Weiss|nome=Hilton M.|revista=J. Chem. Educ.|ano=2008|volume=85|número=9|páxina=1218|doi=10.1021/ed085p1218}}</ref><ref name="Schmidt-Rohr2015">{{Cita publicación periódica|apelidos=Schmidt-Rohr|nome=K.|ano=2015|título=Why Combustions Are Always Exothermic, Yielding About 418 kJ per Mole of O<sub>2</sub>|revista=J. Chem. Educ.|volume=92|páxinas=2094-2099|doi=10.1021/acs.jchemed.5b00333}}</ref> Esta é a forma que usan as formas de vida complexas, como os animais, na súa [[#Papel biolóxico|respiración celular]] e é a forma que ten unha grande importancia na composición da [[#Abundancia|atmosfera terrestre]].
 
O triosíxeno (O<sub>3</sub>) coñécese habitualmente como [[ozono]] e é un alótropo moi reactivo, daniño para o tecido pulmonar.<ref name="GuideElem48">{{cita libro|título=Guide to the Elements|nome=Albert|apelidos=Stwertka|editorial=Oxford University Press|ano=1998|isbn=0-19-508083-1|páxinas=48–49}}</ref> O ozono prodúcese na [[ozonosfera|atmosfera superior]] cando o O<sub>2</sub> se combina co osíxeno atómico a causa da división do O<sub>2</sub> pola [[radiación ultravioleta]].<ref name="mellor"/> Xa que o ozono é un poderoso absorbente na rexión ultravioleta do [[espectro electromagnético]], a [[Ozonosfera|capa de ozono]] da atmosfera superior funciona como un escudo protector da radiación que recibe o planeta.<ref name="mellor" /> Preto da superficie terrestre, non obstante, é un [[Contaminación do aireatmosférica|contaminante]] formado como subproduto das emisións de automóbiles (do [[smog]]).<ref name="GuideElem48"/> En 2001 descubriuse a molécula [[metaestabilidade|metaestable]] do [[tetraosíxeno]] (O<sub>4</sub>),<ref name="o4">{{cita publicación periódica|apelidos=Cacace|nome=Fulvio|apelidos2=de Petris|nome2=Giulia|apelidos3=Troiani|nome3=Anna |ano=2001|título=Experimental Detection of Tetraoxygen|revista=Angewandte Chemie International Edition|volume=40|número=21|páxinas=4062–65|doi = 10.1002/1521-3773(20011105)40:21<4062::AID-ANIE4062>3.0.CO;2-X|pmid=12404493}}</ref><ref name="newform">{{cita novas|apelidos=Phillip|nome=Ball|url=http://www.nature.com/news/2001/011122/pf/011122-3_pf.html|título=New form of oxygen found|axencia=Nature News|data=16 de setembro de 2001|dataacceso=22 de xullo de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131021083801/http://www.nature.com/news/2001/011122/pf/011122-3_pf.html|data-arquivo=21 de outubro de 2013|urlmorta=si}}</ref> e deuse por descontado que existía nunha das seis fases do [[osíxeno sólido]]. En 2006 demostrouse que esta fase, creada mediante a presurización do O<sub>2</sub> a 20&nbsp;[[Pascal (unidade)|GPa]], é, de feito, un [[clúster (física)|clúster]]{{Efn|group=lower-alpha|En química inorgánica, o termo clúster utilízase para indicar un composto caracterizado pola presenza dun ou máis enlaces metálicos.<ref>{{Cita libro|título=Introduction to Cluster Chemistry|nome=D. M. P.|apelidos=Mingos|nome2=David J.|apelidos2=Wales|isbn=9780134790497|editorial=Prentice Hall|ano=1990}}</ref>}} O<sub>8</sub> do [[sistema cristalino trigonal|sistema trigonal]].<ref>{{cita publicación periódica|url=http://www.nature.com/nature/journal/v443/n7108/abs/nature05174.html|
título=Observation of an O<sub>8</sub> molecular lattice in the phase of solid oxygen|revista=Nature|volume=443|issue=7108|páxinas=201–04|doi=10.1038/nature05174|nome=Lars F. |apelidos=Lundegaard|pmid=16971946| apelidos2=Weck|nome2=Gunnar|apelidos3=McMahon|nome3=Malcolm I.|apelidos4= Desgreniers|nome4=Serge|apelidos5=Loubeyre|nome5=Paul|ano=2006|bibcode = 2006Natur.443..201L}}</ref> Este clúster ten potencial para ser un [[oxidante]] moito máis potente que o O<sub>2</sub> e o O<sub>3</sub> e podería, polo tanto, ser usado como [[propulsor]] de [[foguete]]s.<ref name="o4" /><ref name="newform" /> En 1990 descubriuse unha fase metálica cando o osíxeno sólido se somete a unha presión superior a 96 GPa<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Desgreniers |nome=S |apelidos2=Vohra|nome2=Y. K. |apelidos3=Ruoff|nome3=A. L.|título=Optical response of very high density solid oxygen to 132 GPa|revista=J. Phys. Chem.|volume=94|páxinas=1117–22|ano=1990|doi=10.1021/j100366a020|número=3}}</ref> e demostrouse en 1998 que a temperaturas moi baixas se converte en [[Supercondutividade|supercondutor]].<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Shimizu|nome=K.|apelidos2=Suhara|nome2= K.|apelidos3= Ikumo|nome3= M.|apelidos4= Eremets|nome4= M. I. |apelidos5= Amaya|nome5= K.|título=Superconductivity in oxygen|revista=Nature|volume=393|páxinas=767–69|ano=1998|doi=10.1038/31656|número=6687|bibcode = 1998Natur.393..767S}}</ref>