Rosalía de Castro: Diferenzas entre revisións

|web = [http://rosalia.gal/ rosalia.gal/]

}}

 

O [[17 de maio]], [[Día das Letras Galegas]], celébrase co gallo de ser a data de edición da súa obra ''[[Cantares gallegos]]''. A súa figura e as súas creacións literarias foron obxecto dunha abondosa [[bibliografía]] e recibiron unha constante atención [[crítica]], tanto no territorio galego coma no estranxeiro.<ref name="p248bachillerato">{{Cita libro |ligazónautor=Gonzalo Navaza |autor={{Versaleta|Navaza Blanco, G.}} |ano=2004 |título=Lingua e literatura |editorial=[[Edicións Xerais de Galicia|Xerais]] |id=ISBN 84-9782-168-8 |páxina=248}}</ref>

== Traxectoria ==

{{Véxase tamén|Cronobiografía de Rosalía de Castro}}

Rosalía de Castro naceu o [[24 de febreiro]] de [[1837]] no Camiño Novo, do que daquela era o novo [[Concello de Conxo]], hoxe Praza de Vigo do concello de Santiago de Compostela,<ref>{{Cita publicación periódica |ligazónautor=Henrique Alvarellos |apelidos={{Versaleta|Alvarellos}} |nome={{Versaleta|Quique}} |url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/santiago/2016/05/15/span-langgl-naceu-rosalia-castrospan/0003_201605S15C11991.htm |título=Aquí naceu Rosalía de Castro |xornal=[[La Voz de Galicia]] |data=15/5/2016 }}</ref> sendo bautizada o mesmo día, cos nomes de María Rosalía Rita. No rexistro do [[Hospital Real de Santiago de Compostela]] figura como filla de pais descoñecidos. A súa acta de [[bautismo|bautizo]] (folio 159) rezaba:<ref name="CHAO">{{Cita publicación periódica |ligazónautor=Enrique Chao Espina |autor={{Versaleta|Chao Espina, E.}} |url=http://academia.gal/imaxin-boletins-web/paxinas.do?id=2865 |título=La infancia de Rosalía de Castro |xornal=[[Boletín da Real Academia Galega|Boletín de la Real Academia Gallega]] |ano=1951 |número=294-296 |páxinas=270-278 }}</ref>

 

A súa nai, María Teresa da Cruz de Castro e Abadía, nada o 24 de novembro de 1804, de orixe fidalga vida a menos,<ref name=Cervantes>{{Cita web |url=http://www.cervantesvirtual.com/portales/rosalia_de_castro_ga/ |título=Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes }}</ref> viviu na [[Pazo de Arretén|Casa grande de Arretén]], en [[Iria Flavia, Padrón|Iria Flavia]]. A familia da nai proviña da [[liñaxe]] dos Castro, de orixe castelá, pero establecida en Galicia dende a [[Idade Media]] (foron [[Condado de Lemos|condes de Lemos]] nunha das súas pólas).{{Sfn |{{Versaleta|Suárez Picallo}} |2008 |p=383 }} Contaba trinta e dous anos cando naceu a meniña.<ref name=Cervantes/> Moi pouco se sabe do pai de Rosalía, José Martínez Viojo. Nado en [[Ortoño, Ames|Ortoño]], [[Ames]],<ref name=Tamesis>{{cita libro| autor ={{Versaleta|Stevens, Shelley}} | url=https://books.google.es/books?id=XZhBPpwmfrIC&lpg=PP1&pg=PP1#v=onepage&q&f=false |título=Rosalía De Castro and the Galician Revival| ano = 1986| publicación = Tamesis Books Limited. | id = ISBN 0-7293-0250-4 |lingua=en }}</ref> o [[7 de febreiro]] de [[1798]] e [[sacerdote|crego]] de profesión, acababa de cumprir os trinta e nove anos cando naceu a nena; debido á súa condición, non puido recoñecer nin lexitimar a súa filla, encargando o seu coidado ás súas irmás, polo que semella que si se interesou pola súa manutención.<ref name=Cervantes/> Non obstante non hai datos que avalen que fosen as súas tías paternas as que se encargasen da meniña. Polo contrario, e de acordo coa documentación achegada polo labor investigador de [[Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda]] —revista ''[[Grial (revista)|Grial]]'' ([[1997]])—, Rosalía aparece ao coidado da súa nai, en Padrón, cando contaba con cinco anos de idade.<ref name="VITORIAGRIAL">{{Cita publicación periódica |autor={{Versaleta|Álvarez Ruiz de Ojeda, V.}} |título=Un importante documento para a biografía de Rosalía de Castro |revista=[[Grial (revista)|Grial]] |número=136 |páxinas=479-501 |ano=1997}}</ref>

 

[[Ficheiro:Rosalía nun debuxo da súa filla Alexandra.jpg|miniatura|Rosalía nun debuxo feito pola súa filla Alejandra.]]

Nos seus primeiros anos Rosalía viviu unha [[infancia]] leda nas vilas rurais de [[Ortoño, Ames|Ortoño]] e [[Padrón]]. Nunha das pasaxes bibliográficas dun dos seus poemas de ''[[Cantares gallegos]]'', Castro bota unha ollada nostálxica á casa de [[Arretén, Iria Flavia, Padrón|Arretén]], casa de [[Iria Flavia, Padrón|Iria Flavia]] onde viviu por tempadas canda a súa nai entre os nove e quince anos. Unha infancia lembrada por cancións, risas e as badaladas das [[campá]]s.<ref name=Tamesis/>

Non se sabe exactamente cando nai e filla se trasladaron a Compostela, pero si que en [[1850]] xa vivían nesa cidade. Os seus estudos deberon ser escasos.{{Sfn |{{Versaleta|Mayoral}} |1974 |p=573 }} Alí comezou a formarse en torno á [[Real Sociedade Económica de Amigos do País de Santiago|Real Sociedad Económica de Amigos del País de la ciudad de Santiago]]. En Santiago recibiu formación musical, artística e literaria; participou nas actividades do [[Liceo de la juventud|Liceo de la Juventud]], lugar de encontro dos intelectuais comprometidos co movemento provincialista. As súas [[Ideoloxía|correntes ideolóxicas]], que impregnarán a obra de Rosalía, eran o [[socialismo]] e o [[republicanismo]].<ref>{{Cita web |url=http://web.archive.org/web/20090518013534/http://www.17demaio.org/diasdasletras/ano.php?txt=ano_1963 |título=1963. Rosalía de Castro |editorial=Dirección Xeral de Creación e Difusión Cultural. [[Consellería de Cultura e Turismo|Consellería de Cultura e Deporte]] }}</ref> No [[liceo]] coincidiría con [[Eduardo Pondal]], [[Aurelio Aguirre]] e [[Juan Manuel Paz Novoa]].

 

[[Ficheiro:Rosalía e familia por Juan Palmeiro e fillos, A Matanza. 1883-4.jpg|miniatura|225px|A familia en 1884, do estudio fotográfico de Manuel Palmeiro.<ref>{{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Ricardo Carballo Calero|Carballo, R.]]}} |ano=1981 |anoorixinal=1963 |páxinas=143–234 |url=https://books.google.es/books?id=4GkFdFdFYagC&lpg=PP1&hl=es&pg=PP1#v=onepage&q&f=false |título=Historia da Literatura Galega Contemporánea |editorial=Galaxia |id=ISBN 84-7154-391-5}}</ref><ref>{{cita harvard |Castelao|2018|p=210|sp=si}}</ref>]]

En abril [[1856]] trasladouse a [[Madrid]], onde viviu coa súa curmá María Josefa del Carmen García-Lugín y Castro, na rúa da Ballesta. En [[1857]] publicou o seu primeiro libro, o poemario ''La Flor'', do que o escritor [[Manuel Murguía]] fixo unha recensión no xornal ''[[La Iberia]]'' do 12 de maio dese mesmo ano. O [[10 de outubro]] de [[1858]], [[embarazo|encinta]],<ref>{{Versaleta|[[Agustín Sixto Seco|Sixto Seco, A.]]}} (1985) [http://www.poesiagalega.org/uploads/media/sixto_seco_1986_rosalia.pdf "Achegamento médico-antropolóxico á personalidade de Rosalía"] p. 61.</ref> casou con Murguía, na [[Igrexa de Santo Ildefonso de Madrid|igrexa de Santo Ildefonso]].{{Sfn |{{Versaleta|Pociña}} |{{Versaleta|López}} |2000 |pp=32-33}} A vida do matrimonio fíxose itinerante debido aos cargos funcionariais de Murguía. En [[1859]] regresaron a Galiza, onde naceu [[Alejandra Murguía|Alejandra]], a súa primeira filla, apadriñada por [[Alejandro Chao]]; no mesmo ano volveron de novo a Madrid e publicou obras en galego e castelán. Logo duns anos en Madrid, trasladáronse a Lugo, e despois volveron a Madrid. O 4 de xuño de [[1862]] mórrelle en Santiago a nai, Teresa de Castro, á idade de 57 anos, dunha "lesión orgánica do [[corazón]]".{{Sfn |{{Versaleta|Pociña}} |{{Versaleta|López}} |2000 |pp=42-43 }} Rosalía estaba naquel momento vivindo con ela.<ref>[http://rosalia.gal/rosalia/biografia/ Biografía. Fundación Rosalía de Castro]</ref>