Diocleciano: Diferenzas entre revisións

'''CaiusGaius Aurelius Diocles Diocletianus''', nado en [[Dalmacia]] en [[244]] e finado en [[311]], foi un [[Lista de emperadores romanos|emperador romano]], un dos [[augusto]]s da [[Primeira Tetrarquía]]. Rematou coa [[Crise do Século III]] ([[235]]-[[284]]) establecendo un goberno autocrático que sentou os alicerces da segunda fase do [[Imperio Romano]], coñecida como [[Dominado]] (fronte ao [[Principado]] anterior). As reformas de Diocleciano contribuíron para garantir que o imperio perdurase durante varios séculos.

Diocles naceu, probablemente, en [[Salona]], [[Dalmacia]], cara ao ano 244.<ref>Barnes (1982), p. 36, 46</ref> Os estudosos non se poñen de acordo sobre o nome orixinal que puido ser '''Διοκλής''' (Diocles), ou quizais Diocles Valerio.<ref>Potter (2005), p. 648</ref> De baixo nível social, Diocles subiu os chanzos da carreira militar e distinguiuse baixo os emperadores [[Probo]] e [[Aureliano]] até ser nomeado [[Cónsul romano|cónsul]]. Acusado do asasinato de [[Numeriano]] en setembro de [[284]] xunto co [[prefecto]] do [[pretorio]] [[Arruis Aper]], matou a este en público e logo de vencer a [[Carino]] en [[Mesia|Moesia]], tornouse o novo emperador ([[284]]). Realizou reformas profundas a fin de salvar o imperio da derrocadacaída inminente. Diocleciano tiña tres obxectivos: fortalecer o seu poder, reformar os métodos de goberno e rexenerar o exército. Para iso promoveu reformas na administración e no recrutamento militar (dobrando o número de [[Lexión Romana|lexións]]), pasou a usar [[mercenario]]s [[bárbaro]]s e transformou os servizos do exército nas fronteiras en hereditarios. Nese último caso, os soldados non pasaban de servos do Estado, obrigados a loitar a cambio dunha paga fixa e do dereito de ocupar a terra.

O poder autocrático era incompetente para gobernar e defender o inmenso imperio e varias provincias tentaban se liberarliberarse e vivir baixo o goberno de emperadores propios. Dada a complexidade dos problemas políticos e administrativos derivados da extensión do Imperio Romano, benasí como a necesidade dun sistema organizado para a sucesión dos emperadores, xulgou Diocleciano que a forma de resolver esas cuestións sería dividir de feito (xuridicamente continuaba sendo un) o Imperio Romano en ''pars Orientis'' e ''pars Occidentis''. O control da rexión occidental (''pars Occidentis'') foi transferido para Maximiliano, un xeneral da súa confianza. Reservando a rexión oriental (''pars Orientis'') para si, Diocleciano non dividiu propiamente o poder co seu compañeiro de armas Maximiliano, pois, na realidade, Diocleciano estaba colocado en posición superior á de Maximiliano. A partir de aí, o Imperio pasou a ter dos [[Augusto]]s (''augustus''), cada cal con exército, administración e capital propios, aínda que Diocleciano continuase a ser o xefe do Estado, representando a unidade do mundo romano. Ese sistema ficou coñecido como '''[[diarquía]]'''.

=== O Dominado ===

Ao aumentar a máquina administrativa e militar do Estado, que consumía recursos inmensos, aumentaba, consecuentemente, a espoliación dos súbditos a través da cobranza de altos impostos. Unha das formas atopadas polas masas populares para fuxir dos pagamentos dos tributos era a mudanza de domicilio e ocupación. A xeneralización dese proceso levou ao autócrata Diocleciano a procurar "fixar" os agricultores, colonos ou arrendatarios sobre as terras que cultivaban, prohibíndoos deprohibíndolles abandonalas. Con esa violenta supresión da liberdade individual, o home libre da época se transformoutransformouse en servo do Estado. Xurdía a servidume. Os ideais greco-romanos dunha comunidade de cidadáns libres desapareceran. Determinou, aínda, que os traballadores urbanos deberían permanecer nas súas profesións, sen o dereito de abandonalas, debendo transmitilas aos descendentes, en carácter obrigatorio. Instituíase, dese modo, un sistema de castas ata entón descoñecido en Roma, co nítido obxectivo de manter estacionaria e inmobilizada a estrutura económica do Imperio. Os cidadáns transformaranse en súbditos dun déspota, servindo aos intereses do Estado. Creou tamén, empresas estatais monopolistas, incentivando a compra de materias primas para garantir o aprovisionamento do exército. Con Diocleciano, o dirixismo estatal alcanzou seu punto máis elevado.

Diocleciano procurou conter a alta dos prezos e salarios co '''[[Edicto Máximo]]''' ([[301]]). O "conxelamento" da economía acabou fracasando.

Enfermo e debilitado, conforme establecera, Diocleciano abdicou o 1 de maio de 305, converténdose no primeiro emperador romano en deixar voluntariamente o seu su cargo. Desde entonces, retirouse ao seu palacio na costa dálmata, dedicado ao coidaddocoidado dos esus xardíns e hortas. O seu palacio converteuse no núcleo orixinal da actual cidade de [[Split]] ([[Croacia]]). Morreu o 3 de decembro de 311.<ref>Barnes (1982), pp. 31-32</ref><ref>Barnes (1973), pp. 32-35</ref><ref>Barnes (1981), p. 41</ref>