|
No os fieis de todas la wikipedias porque pueden cambiar todo
{{1000}}
{{1000 artigos icona título|materia=Bioloxía e Xeoloxía}}
{{Outros homónimos}}
{{Terra info}}
A '''Terra'''<ref>{{DRAG|terra}}</ref> ({{Audio|Gl-terra.ogg|pronunciación}}) (do [[Lingua latina|latín]] ''[[Tellus|Terra]]'', [[mitoloxía romana|deidade romana]] equivalente a [[Gaia]], [[Mitoloxía grega|deusa grega]] da [[feminidade]] e da [[fecundidade]]), tamén acostuma a chamarse ''Mundo'' ou ''Planeta Azul'', é un [[planeta]] do [[Sistema Solar]] que [[Rotación da Terra|xira sobre si mesmo]] e [[Translación da Terra|ao redor]] da súa [[estrela (astronomía)|estrela]] —o [[Sol]]— na terceira [[Órbita#Órbitas planetarias|órbita]] máis interna. Así mesmo é o fogar de millóns de [[especie]]s de [[ser vivo|seres vivos]], incluíndo os [[ser humano|seres humanos]] e actualmente é o único [[Obxecto astronómico|corpo astronómico]] onde se coñece a existencia de [[vida]].<ref name="science_241_4872_1441" /> É o máis denso e o quinto maior dos oito planetas do [[Sistema Solar]]. Tamén é o maior dos catro [[Planeta interior|terrestres]].
A Terra formouse hai aproximadamente 4 550 millóns de anos e a [[Abioxénese|vida xurdiu]] uns mil millóns de anos despois.<ref name="age_earth1"/> A [[Atmosfera terrestre|atmosfera]] e outras condicións [[Factor abiótico|abióticas]] foron alteradas de forma significativa pola [[biosfera]] do planeta, favorecendo a proliferación de [[Organismo aerobio|organismos aerobios]], así como a formación dunha [[Ozonosfera|capa de ozono]] que xunto co [[campo magnético terrestre]] bloquean a [[radiación ultravioleta|radiación solar daniña]], permitindo así a vida na Terra.<ref name="Harrison 2002"/> As [[Xeofísica|propiedades físicas da Terra]], a historia [[xeoloxía|xeolóxica]] e a súa órbita permitiron que a vida siga existindo. Estímase que o planeta seguirá sendo capaz de sustentar vida durante outros 500 millóns de anos, xa que segundo as previsións actuais, pasado ese tempo a crecente luminosidade do Sol terminará causando a extinción da biosfera.<ref name="science310_5756_1947"/><ref name="jaes23_799"/><ref name="ajes38_613"/>
Entonces a Terra en un planeta
A [[codia terrestre|superficie terrestre]] ou codia está dividida en varias [[placa tectónica|placas tectónicas]] que se deslizan sobre o [[magma]] durante períodos de [[Xeoloxía histórica|varios millóns de anos]]. A superficie está cuberta por [[continente]]s e [[illa]]s, estes posúen varios [[lago]]s, ríos e outras fontes de auga, que, xunto cos [[océano]]s de [[auga do mar|auga salgada]], representan cerca do 71% da superficie e constitúen a [[hidrosfera]]. Non se coñece ningún outro planeta con este equilibrio de auga líquida,{{#tag:ref|Na actualidade, os outros planetas do Sistema Solar son ou demasiado quentes ou demasiado fríos para que a auga líquida na superficie alcance un equilibrio "líquido-vapor". En 2007 detectouse vapor de auga na atmosfera dun só [[planeta extrasolar]], e é un xigante gaseoso.<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Tinetti|nome=G.|autor2=Vidal-Madjar, A.; Liang, M.C.; Beaulieu, J. P.; Yung, Y.; Carey, S.; Barber, R. J.; Tennyson, J.; Ribas, I|título=Water vapour in the atmosphere of a transiting extrasolar planet|revista=Nature|ano=2007|volume=448|páxinas=169–171|url=http://www.nature.com/nature/journal/v448/n7150/abs/nature06002.html|lingua=inglés|doi = 10.1038/nature06002|pmid=17625559|número=7150|bibcode = 2007Natur.448..169T|dataacceso=12/12/2014}}
Cita sobre sí misma a o contrario das agullas do reloxo
</ref>|group="nota"}} que é indispensable para calquera tipo de vida coñecida. Os [[Polo xeográfico|polos]] da Terra están cubertos na súa maioría de xeo sólido ([[Inlandsis da Antártida]]) ou de [[banquisa]]s ([[casquete polar ártico]]). O [[Estrutura interna da Terra|interior do planeta]] é [[Oroxénese|xeoloxicamente activo]], cunha grosa capa de [[manto]] relativamente sólido, un [[núcleo externo]] líquido que xera un campo magnético, e un [[Núcleo terrestre|núcleo interior]] sólido composto aproximadamente dun 88% de [[ferro]].<ref>{{cita web |url=http://www.lanacion.com.ar/1575470-diez-datos-fascinantes-sobre-el-planeta-tierra |título=Diez datos fascinantes sobre el planeta Tierra |dataacceso= 12/12/2014|data=23 de abril de 2013 |obra=diario La nación |lingua=castelán}}</ref>
O seis satélite e a lúa
Cita arredor do sol e gradas a atmósfera a radiación do solo no non lastima e ganen remos unha temperatura agradable
A Terra interactúa con outros obxectos no espazo, especialmente o [[Sol]] e a [[Lúa]]. Na actualidade, a Terra completa unha órbita ao redor do Sol cada vez que realiza 366,26 xiros sobre o seu eixe, o cal é equivalente a 365,26 [[Tempo solar|días solares]] ou a un [[ano sideral]].<ref group="nota" name="dia solar">O número de días solares é un menos que o número de días siderais porque a órbita da Terra ao redor do Sol require un xiro adicional do planeta sobre o seu eixe.</ref> O eixe de rotación da Terra atópase [[Oblicuidade da eclíptica|inclinado]] 23,4° con respecto á [[perpendicularidade|perpendicular]] do seu [[plano orbital]], o que produce as variacións estacionais na superficie do planeta cun período dun [[ano tropical]] (365,24 días solares). A Terra posúe un único [[satélite natural]], a [[Lúa]], que comezou a orbitar a Terra hai 4 530 millóns de anos; esta produce as [[marea]]s, estabiliza a inclinación do eixe terrestre e reduce gradualmente a velocidade de rotación do planeta. Hai aproximadamente entre {{nowrap|3 800 a 4 100 millóns de anos}}, durante o chamado [[bombardeo intenso tardío]], numerosos [[asteroide]]s impactaron na Terra, causando significativos cambios na maior parte da súa superficie.
Tanto os recursos [[mineral|minerais]] do planeta como os produtos da [[biosfera]] proporcionan [[materia prima|materias primas]] que se utilizan para soster á [[Poboación mundial|poboación humana mundial]]. Os seus habitantes están agrupados nuns 200 [[estado|estados soberanos]] independentes, que interactúan a través da diplomacia, as viaxes, o comercio, e a acción militar. As [[cultura]]s humanas desenvolveron moitas ideas sobre o planeta, incluída a personificación dunha [[deidade]], a crenza nunha [[Terra plana]] ou na [[Xeocentrismo|Terra como centro do universo]], e unha perspectiva moderna do mundo como unha [[Hipótese Gaia|contorna integrada]] que require administración.
A súa distancia media ó [[Sol]] é considerada a [[Unidade astronómica|unidade astronómica]] (UA), igual a 149 597 870,69 km. Adoita redondearse a 1,5x10<sup>11</sup> [[metro|m]].
== Cronoloxía ==
|
