Álvaro Cunqueiro: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Sen resumo de edición
Liña 7:
|xéneros = [[Poesía]], [[novela]], [[drama]]
}}
'''Álvaro Patricio Cunqueiro Mora-Montenegro'''<ref>{{Cita web|título=Alvaro Cunqueiro - Biografía|url=https://www.casamuseoalvarocunqueiro.es/gl/biografia/|páxina-web=Museo Casa Cunqueiro|data-acceso=23/7/2019}}</ref> (máis coñecido simplemente como '''Álvaro Cunqueiro Mora-Montenegro'''<ref name=":2">{{Cita libro|título=Diccionario da Literatura Galega I. Autores |apelidos=Vilavedra|nome=Dolores (Coord)|editorial=Ed. Galaxia|ano=1995|ISBN=84-8288-019-5 |páxina=157|ref=}}</ref>) nado en [[Mondoñedo]] o [[22 de decembro]] de [[1911]] e finado en [[Vigo]] o [[28 de febreiro]] de [[1981]], foi un [[novela|novelista]], [[poesía|poeta]], [[dramaturgo]], [[xornalista]] e [[Gastronomía|gastrónomo]] [[pobo galego|galego]], considerado un dos grandes autores da [[literatura galega]] e de toda a [[literatura española]] do [[século XX]]. Foi director do xornal ''[[Faro de Vigo]]''. Ingresou na [[Real Academia Galega]] en 1963. Foi nomeado fillo predilecto de Mondoñedo en 1965. Investírono [[doutor honoris causa]] pola [[Universidade de Santiago de Compostela]] en 1980 e recibiu o [[Pedrón de Ouro]] no mesmo ano. Tamén en 1980 apareceu o I [[Volume (libro)|volume]] da súa ''Obra completa'', e postumamente os volumes II (1982) e III (1983). En [[1991]] dedicóuselle o [[Día das Letras Galegas]].
 
Ao longo da súa chegou a usar os seguintes pseudónimos: Al Farish ibn Iaquim Al Galizi, Álvaro Labrada, Ariel García, Benito Moirón, Carlos Sobrado, Cristóbal Xordán, M. Mª Seoane, Manuel da Fonte, Mark Tapley, Patricio Mindonio, Patricio Mor, X. Berenguer, Xusto Cabarcos, Filón o Mozo.<ref>{{Cita web|título=Pseudónimos galegos en ogalego.eu: c|url=https://www.ogalego.eu/pseudos/c1.html|páxina-web=www.ogalego.eu|data-acceso=22/7/2019}}</ref>
 
== Traxectoria ==
O seu pai era Joaquín Cunqueiro Montenegro, nado en [[Cambados]], de profesión boticario, e a nai Pepita (Josefa) Mora Moirón, filla dun militar de [[Cachán, Riotorto, Riotorto|Cachán]] ([[Riotorto]]).<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-eWS2s068C8 Entrevista] de [[Joaquín Soler Serrano]] a Álvaro Cunqueiro no programa ''A Fondo'' de [[Televisión Española]], 1978 {{es}}.</ref> O matrimonio tivo cinco fillos, dous deles morreron precozmente. Vivían na rúa Méndez Núñez, nº 1 e a botica estaba instalada nos mesmos baixos do pazo episcopal mindoniense.<ref name=":3">{{Cita web|título=Álvaro Cunqueiro Mora Real Academia de la Historia|url=http://dbe.rah.es/biografias/5658/alvaro-cunqueiro-mora|páxina-web=dbe.rah.es |data-acceso=23/7/2019 |lingua=es}}</ref> Os pais souberon transmitirlle ao seu fillo un rico legado de coñecementos sobre botánica, zooloxía, farmacoloxía e natureza. Ademais a nai era recordada pola súa capacidade para a invención de contos para engaiolar os fillos.<ref name=":1">{{Cita web|título=Enciclopedia Historia Literatura Galega|url=http://literaturagalega.as-pg.gal/etapas/a-etapa-contemporanea-ii/a-vida-e-a-obra-do-escritor|páxina-web=literaturagalega.as-pg.gal |data-acceso=22/7/2019}}</ref>
[[Ficheiro:Placa Casa Cunqueiro.jpg|miniatura|esquerda|Placa da casa onde naceu.]]
Xa de pícaro gustáballe ler, en especial lecturas populares da época, como noveliñas sobre [[Buffalo Bill]] e de [[Fitz Roy]], e el mesmo conta como escribiu a súa primeira novela ao xeito das do oeste na que os brancos falaban o castelán e os indios o galego (os indios vencían os brancos). Xa un pouco máis grandiño dedicaba tempo para ler poesía que lle aconsellaba o seu amigo José Ramón Santeiro.
Liña 35:
Anos máis tarde colaborou na publicación local falanxista ''[[Era Azul]]''. En 1937 entrou na redacción de ''[[El Pueblo Gallego]]'' como encargado da parte literaria e colaborador de asuntos actuais. En novembro de [[1938]] fixou a súa residencia en [[Donostia]] e entrou na redacción de ''La Voz de España''. En novembro de [[1938]] fixou a súa residencia en [[Donostia]] e entrou na redacción de ''La Voz de España''. Tamén foi subdirector de ''Vértice'', publicación da Delegación Nacional de Prensa e Propaganda, revista na que publica ''La historia del caballero Rafael'' (1939), a súa primeira narración en castelán. Xa en Madrid o [[29 de marzo]] e incorporouse á redacción do ''[[ABC (xornal)|ABC]]''.
[[Ficheiro:Placa Cunqueiro Vigo. Retocada.JPG|miniatura|esquerda|Placa na casa na que viviu en Vigo.]]
Desde 1961 traballou no ''[[Faro de Vigo]]'' como colaborador fixo. Desde novembro de [[1964]] exerceu como director de ''Faro de Vigo'' e ''Faro Deportivo'', dirección que abandonou voluntariamente en [[1970]].<ref name=":22PENA">{{Cita libro|título=Historia da Literatura Galega IV. De 1936 a 1975. «A longa noite»|apelidos={{Versaleta|Pena}}|nome=Xosé Ramón|editorial=Xerais|ano=2019|ISBN=978-84-9121-481-6 |páxina=243|ref= }}</ref> Deixou innumerábeis artigos en xornais como ''[[Vallibria]]'', ''[[La Voz de Galicia]]'', ''[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]'' e ''Faro de Vigo'' e revistas como ''El Escorial'' ou ''Fantasía.''<ref>{{Cita web|título=Álvaro Cunqueiro Mora. Galegos. Gallegos|url=http://galegos.galiciadigital.com/gl/alvaro-cunqueiro-mora|páxina-web=galegos.galiciadigital.com|data-acceso=22/7/2019|lingua=gl }}</ref>
 
=== Poesía ===
Liña 192:
* Premio da Crítica española e 1979 por ''Os outros feirantes''.<ref>{{Cita web|título=Biografía español. Álvaro Cunqueiro. Escritor español. Biblioteca español. Instituto Cervantes|url=https://www.cervantes.es/bibliotecas_documentacion_espanol/creadores/damasco_alvaro_cunqueiro_premios.htm|páxina-web=www.cervantes.es|data-acceso=21/7/2019}}</ref>
* Doutor Honoris Causa pola [[Universidade de Santiago de Compostela|USC]] en 1980.<ref>{{Cita novas|título=Cela, Cunqueiro y Piel, doctores "honoris causa" de la Universidad de Santiago|url=https://elpais.com/diario/1980/01/29/cultura/317948405_850215.html|xornal=El País |data=29/1/1980 |data-acceso=21/7/2019 |issn=1134-6582|lingua=es|nome=Perfecto|apelidos=Conde Muruais}}</ref>
*1978: gaña unha bolsa vitalicia da [[Fundación Barrié|Fundación Pedro Barrié de la Maza]].<ref>{{Cita web|título=O retorno de Ulises|url=https://www.abc.es/espana/galicia/abcp-cunqueiro-201106010000_noticia.html |páxina-webxornal=abcABC |data=1/6/2011 |data-acceso=22/7/2019 |apelidos=do Río |nome=Manolo}}</ref>
*1980: [[Pedrón de Ouro]] do Padroado Rosalía de Castro.
* En [[1981]] foi nomeado membro de honra da [[Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega|Asociación de Escritores en Lingua Galega]].
Liña 218:
* {{Cita libro |título=O mundo de Cunqueiro |url=https://cloud10.todocoleccion.online/libros-segunda-mano/tc/2015/11/08/10/52605433.jpg |ano-orixinal=1984 |editorial=[[Edicións A Nosa Terra]] |colección=A nosa cultura |número=2 |ano=1991 |ref=harv }}
* {{Cita enciclopedia |artigo=Cunqueiro Mora-Montenegro, Álvaro Patricio |enciclopedia=[[Diccionario enciclopédico galego universal]] |ano=2003-2004 |volume=19 |páxinas=116-117 |editorial=''[[La Voz de Galicia]]'' |isbn=84-7680-429-6 }}
* {{Cita enciclopedia |artigo=Cunqueiro Mora-Montenegro, Álvaro |enciclopedia=[[Diciopedia do século 21]] |volume=1 |páxina=633 |ano=2006 |editorial= [[Edicións do Cumio|Do Cumio]], [[Editorial Galaxia|Galaxia]] e [[Ediciós do Castro|do Castro]] |isbn=978-84-8288-942-9}}
* {{Cita enciclopedia |artigo=Cunqueiro Mora-Montenegro, Álvaro Patricio |enciclopedia=[[Enciclopedia Galega Universal]] |ano=1999-2002 |volume= |páxinas=510-512 |editorial=[[Ir Indo]] |isbn=84-7680-288-9}}
* {{Cita enciclopedia |autor= |artigo=Cunqueiro Mora, Álvaro |enciclopedia=[[Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada]] |tipo=[[DVD]] |editorial=[[Grupo El Progreso|El Progreso]] |ano=2005 |isbn=84-87804-88-8 |ref=harv }}
* {{Cita enciclopedia |artigo=Álvaro Cunqueiro |enciclopedia=[[Microsoft Encarta|Enciclopedia Microsoft Encarta]] |tipo=[[DVD]] |editorial=[[Microsoft|Microsoft Corporation]] |ano=2009 |lingua=Es }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Armesto Faginas}} |nome=X.F. |ligazón-autor=Xosé Armesto Faginas |ano=1987 |título=Cunqueiro, unha biografía |editorial=Edicións Xerais de Galicia |isbn=84-7507-289-5 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Carballo Calero}} |nome=R. |ligazón-autor=Ricardo Carballo Calero |ano=1975 |anoorixinal=1963 |título=[[Historia da literatura galega contemporánea]] |editorial=Galaxia |páxinas=748-766 |isbn=84-7154-227-7 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Castelao}} |nome=Manuel |ligazón-autor=Manuel Castelao |ano=2011 |título=Alvaro Cunqueiro: O incerto señor Don Hamlet |editorial=[[Edicións Laiovento|Laiovento]] |isbn=9788484872092|ref=harv }}
* {{Cita libro |título=No obradoiro do fabulador |url=http://editorialgalaxia.gal/produto/no-obradoiro-fabulador-artigos-en-lingua-galega-faro-de-vigo-1963-1971/ |nome-editor1=Xosé-Henrique |apelidos-editor1={{Versaleta|Costas}} |ligazón-editor1=Xosé-Henrique Costas |nome-editor2=Iago |apelidos-editor2={{Versaleta|Castro}} |ano=2017 |editorial=Galaxia |isbn=978-84-9151-047-5 |ref=harv }}
* {{Cita libro |ligazónautor=Antonio Couceiro Freijomil |apelidos={{Versaleta|Couceiro Freijomil}} |nome=Antonio |ano=1951-53 |título=[[Diccionario bio-bibliográfico de escritores]] |volume=I |páxinapáxinas=324-325 |editorial=[[Editorial de los Bibliófilos Gallegos|Bibliófilos Gallegos]] |lingua=Es |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Criado Martínez}} |nome=Ninfa |ano=2004 |título=Álvaro Cunqueiro, el juego de la ficción dramática |editorial=CSIC |isbn=8400082311 |ref=harv }}
* {{Cita libro |título=[[Historia da literatura galega (1951)|Historia da literatura galega]] |nome=F. |apelidos={{Versaleta|Fernández del Riego}} |ligazónautor=Francisco Fernández del Riego |edición=2ª |ano=1971 |ano-orixinal= 1951 |editorial=[[Editorial Galaxia]] |localización=[[Vigo]] |páxina=209-210 }}
* {{Cita libro |autor1={{Versaleta|[[Francisco Fernández del Riego|F. del Riego]]}} |autor2={{Versaleta|[[Xosé Armesto Faginas|Armesto]]}} |autor3={{Versaleta|[[Xosé María Álvarez Cáccamo|Álvarez Cáccamo]]}} |autor4={{Versaleta|[[Xoán González Millán|González-Millán]]}} |título=Alvaro Cunqueiro: unha fotobiografía. 1911-1981 |ano=1991 |editorial=Xerais |isbn=84-7507-528-2 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Fernández del Riego}} |nome=F. |ligazónautor=Francisco Fernández del Riego |edición=2ª |título=[[Diccionario de escritores en lingua galega]] |editorial= Do Castro |ano=1992 |ano-orixinal=1990 |páxina=102-104 |isbn=84-7492-465-0 |ref=harv }}
* {{Cita libro |nome=Manuel |apelidos={{Versaleta|Forcadela}} |ligazónautor=Manuel Forcadela |ano=2009 |título=A mecánica da maxia. Ficción e ideoloxía en Álvaro Cunqueiro |url=https://books.google.es/books?id=aBCi5F7ZnBMC&lpg=PP1&dq=A%20mec%C3%A1nica%20da%20maxia&hl=es&pg=PP1#v=onepage&q&f=false |isbn=978-84-9865-186-7 |editorial=Galaxia |ref=harv}}
* {{Cita libro |url=http://libreriaabrente.es/wp-content/uploads/2014/04/2774-thickbox_default-historia-xeral-da-literatura-galega-2774-e1469740709320.jpg |título=Historia xeral da literatura galega |nome1=A. |apelidos1={{Versaleta|Gómez}} |ligazónautor1=Anxo Gómez Sánchez |nome2=M. |apelidos2= {{Versaleta|Queixas}} |ligazónautor2=Mercedes Queixas |ano=2001 |editorial=[[Edicións A Nosa Terra|A Nosa Terra]] |páxinas=253-254; 286-291; 312-313 |ISBN= 84-95350-79-3 }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|González Gómez}} |nome=Xesús |ligazónautor=Xesús González Gómez |título=Álvaro Cunqueiro, traductor |editorial= Fundación Caixa Galicia |ano=1990 |ano-orixinal=1990 |páxina= |isbn= |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|González-Millán}} |nome=X. |ligazón-autor=Xoán González Millán |ano=1988 |título=Proceso textual y desintegración narrativa en la novelística de Álvaro Cunqueiro |formato=[[Tese de doutoramento|tese]] |lingua=es |ref=harv }}
Liña 236 ⟶ 241:
* {{Cita libro |título=Sobre las fugas de Cunqueiro. Otra vida de Álvaro entre el periodismo y la literatura |nome=Xosé |apelidos={{Versaleta|Landeira Yrago}} |ligazónautor=Xosé Landeira Yrago |ano=2012 |editorial=Auga Editora |ref=harv }}
* {{Cita libro |título=La fantasía lúdica de Álvaro Cunqueiro |url=https://images-na.ssl-images-amazon.com/images/I/51v25ejbsvL.jpg |nome=Diego |apelidos={{Versaleta|Martínez Torrón}} |ligazónautor= |ano=1980 |editorial=Edicións do Castro |isbn=84-7492-027-2 |lingua=es |ref=harv }}
* {{Cita libro |ligazónautor=Xosé Luís Méndez Ferrín |ano=[[1984]] |apelidos={{Versaleta|Méndez Ferrín}} |nome=Xosé Luis |título=[[De Pondal a Novoneyra]] |editorial=[[Edicións Xerais de Galicia]] |páxinas=151-171 |isbn=84-7507-139-2 |ref=harv }}
* {{Cita libro |ligazónautor=César Morán |ano=1990 |apelidos={{Versaleta|Morán Fraga}} |nome=César |título=O mundo narrativo de Álvaro Cunqueiro |editorial=[[Associaçom Galega da Língua|AGAL]] |isbn=8487305059 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Nicolás}} |nome=Ramón |ligazón-autor=Ramón Nicolás |ano=1994 |título=Soñadores e familia: os personaxes na narrativa de Álvaro Cunqueiro |editorial=TresCtres |páxina= |isbn=9788492727049 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Nogueira}} |nome=María Xesús |ligazón-autor=Chus Nogueira |ano=2009 |título=Las siete vidas de Álvaro Cunqueiro |editorial=Publicaciones de la Universidad de Cádiz |páxina= |isbn= |ref=harv }}
* {{Cita libro|título = [[Historia da literatura galega (Xerais)| Historia da Literatura Galega III. De 1916 a 1936]]|apelidos={{Versaleta|Pena}} |ligazónautor=Xosé Ramón Pena |nome =Xosé Ramón |editorial = [[Edicións Xerais de Galicia|Xerais]] |páxinas=180-183; 224-254; 494-498 |ano = 2016|ISBN =978-84-9121-107-5 |ref =harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Pérez-Bustamante}} |nome=A. S. |ligazón-autor= |ano=1991 |título=Entrevistas a Cunqueiro |editorial=Nigra |isbn=84-87709-15-X |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Requeixo}} |nome=Armando |ligazón-autor=Armando Requeixo |ano=2017 |título=Álvaro Cunqueiro e Mondoñedo. Guía literaria|editorial=Concello de Mondoñedo |isbn=9788417094195 |ref=harv }}
Liña 250 ⟶ 255:
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Varela Iglesias}} |nome=José Luís |ligazón-autor= |ano=1992 |título=Tradición e innovación en Cunqueiro |editorial=Xunta de Galicia |isbn=8445304534 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Varela Jácome}} |nome=B. |ligazón-autor=Benito Varela Jácome |ano=1994 |título=Estratexias narrativas de Álvaro Cunqueiro |editorial=Fundación Alfredo Brañas |isbn=848805145X |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos-editor={{Versaleta|Vilavedra}} |nome-editor=Dolores |ligazón-editor=Dolores Vilavedra |ano=1995 |título=[[Diccionario da literatura galega]]. Autores |volume=I |páxinapáxinas=157-161 |localización=[[Vigo]] |editorial=Galaxia |isbn=84-8288-019-5 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos-editor={{Versaleta|Vilavedra}} |nome-editor=Dolores |máscara-editor=6 |ligazón-editor=Dolores Vilavedra |ano=2000 |título=Diccionario da literatura galega. Obras |volume=III |url=https://books.google.es/books?id=dRYGIwW4kFkC&lpg=PP1&hl=es&pg=PP1#v=onepage&q&f=false |páxinapáxinas=239; 248; 305 |localización=Vigo |editorial=Galaxia |isbn=84-8288-365-8 |ref=harv }}
* {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Villalta}} |nome=Luísa |ligazón-autor=Luísa Villalta |ano=1992 |título=O don Hamlet de Cunqueiro: unha ecuación teatral |editorial=Laiovento |ref=harv |isbn=84-87847-08-0 }}
{{Reftermina}}
Liña 261 ⟶ 266:
* [[Casa-Museo de Álvaro Cunqueiro en Mondoñedo]]
* [[Premio Álvaro Cunqueiro para textos teatrais]]
* [[HospitalLiteratura Álvarogalega Cunqueirodo século XX]]
 
=== Ligazóns externas ===
* [https://cvc.cervantes.es/actcult/cunqueiro Álvaro Cunqueiro. Centro Virtual Cervantes]. [[Instituto Cervantes]] ISBN 84-689-6910-9 {{Es}}.
* [[Ficheiro:High-contrast-camera-video.svg|20px]] [[Antón Reixa|{{Versaleta|Reixa}}, A.]] (direc.) e [[Miguel-Anxo Murado|{{Versaleta|Murado}}, M.-A.]] (guión): [https://www.youtube.com/watch?v=whW69CDwOrE Imprescindibles: el incierto señor Cunqueiro] [[La 2]] de [[Televisión Española|TVE]], en [[YouTube]] {{Es}}.
* {{Cita web |nome=Anxo |apelidos={{Versaleta|Tarrío Varela}} |ligazónautor=Anxo Tarrío |título=Álvaro Cunqueiro Mora |url=http://dbe.rah.es/biografias/5658/alvaro-cunqueiro-mora |páxina-web=Diccionario Biográfico electrónico |editorial=[[Real Academia da Historia|Real Academia de la Historia]] |lingua=es }}