1802: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Lles (conversa | contribucións)
m https://academia.gal/dicionario/-/termo/busca/gran
Nicole (conversa | contribucións)
acentos e ligs
Liña 10:
=== Francia ===
* O físico [[Louis Joseph Gay-Lussac]] publica o seu primeiro traballo co nome de: ''Sobre a dilatación dos gases e vapores''. Neste traballo aparece a lei que cumpre co fenómeno. Gay-Lussac propón que os diversos gases que estuda (aire, nitróxeno, [[Osíxeno molecular|osíxeno]] etc.) dilátanse semellantemente nunha mesma temperatura. Polo que traballando de 0 a 100 °C, encontra que estes gases teñen unha dilatación uniforme e independente da súa natureza. A lei terá un seguimento no ano 1808 por outra, na que se fixa a combinación dos gases que fan relacións volumétricas simples.
* Madame Récamier, fermosa anfitrioa dun dos salóns máis elegantes da cidade é retratada polo pintor parisiense [[François Gérard]]. Este pintor fora discípulo do coñecido [[Jacques -Louis David|Jacques Louis-David]] que empezara a facerse camiño nos máis refinados ambientes da cidade. Madame Récamier, cuxo nome de solteira era Jeanne Françoise Julie Alélaide Bernard, casara osós 16 anos co potenciado Jacques Rose Récamier (un dos banqueiros máis poderosos da Francia). Abrira un salón no ano [[1799]], percorrendo os pasos dunha amizade (a da famosa Madame de Staël, escritora viaxeira moi coñecida polas aventuras amorosas con varias personaxes da época).
* Publícase a primeira das obras de [[Germaine de Staël]] (nada en [[1766]]), baixo o nome de ''Delphine''. Staël foi retratada, entre outros, por Jean Baptiste Isabey; filla do financeiro Necker (ministro de Facenda do axustizado Luís XVI), logra publicar un libro sobre España. Para non ser de menos que a súa amiga (Récamier), deixando un pouco de lado o terreo literario vive un apaixonado romance con Benxamín[[Benjamin Constant]], autor da novela ''Adolfo''. Anos despois, no [[1807]], publicara ''Corinne'', tamén da mesma autora.
* O [[27 de marzo]], a [[paz de Amiens]] pon fin aá segunda guerra de coalición entre Francia e mailos seus aliados contra Inglaterra. Co acordo de paz, a illa de Menorca, perdida dende [[1798]] sen que as forzas españolas ofrecesen resistencia osós ingleses, volve a [[España]]. Pola contra, [[Gran Bretaña]] queda coa posesión de Xibraltar, a par de que retén a illa da Trindade. Pero comprométese así mesmo a abandona-las súas posesión no Mediterráneo, volver [[Exipto]] oó Imperio Otomán, Malta a orde de San Xoán e quita-la frota do mar. Francia, pola súa parte retira as guarnicións de Nápoles, recoñece a independencia de Portugal (pero queda para si a colonia de [[Guinea]]), e renuncia asás súas conquista no Mediterráneo, o que lle permite chegar a un acordo de paz co Imperio Otomán coa garantía de non lle entrar nas súas fronteiras. Pero a paz de Amiens deixa tras de si outras cuestións por resolver, tales como Bélxica, Savoia e Suíza, oó que lle habería que engadir o conflito de comercio entre Gran Bretaña e os estados europeos que están baixo control francés. Isto motivou que a paz volvera a romperse no maio de [[1803]].
* O [[19 de maio]] sae un decreto de Napoleón, na que se institúe a orde francesa da Lexión de Honor, que substitúe as antigas ordes da monarquía, para recompensa-los servizos civís e militares. Tamén se entregará por primeira vez, o [[15 de agosto]] de [[1804]], os eivados da guerra.
* UnO [[26 de xuño]] firmasefírmase un tratado de paz co Imperio Otomán, poñendo fin a un conflito que viña dende [[1798]] por mor dunha invasión francesa no Exipto. Aínda que fracasada a campaña de Francia no Exipto, pola alianza dos otománs co Reino Unido, e a perda da illa de [[Malta]], tamén a mans dos británicos; os intereses franceses seguen en apoxeo na Europa.
* O [[2 de agosto]] unha revolución no Senado converte a Napoleón Bonaparte en cónsul vitalicio e concentra na súas mans a totalidade do poder político. Napoleón xa ostentaba o cargo de cónsul e polo seu carácter, dispoñía xa de amplas atribucións. Os triunfos militares franceses (confirmados na [[paz de Amiens]] o [[27 de marzo]]), fan que Napoleón apareza fronte osós seus compatriotas, coma un home providencial. O cónsul é quen nomea os altos funcionarios e os membros da Consello do Estado; tamén escollerá os integrantes do Senado, o Tribunal e o Corpo Lexislativo. O sufraxio universal é substituído polo voto do censo e, só o cónsul vitalicio ten dereito a tomar iniciativas no campo lexislativo; polo que nin el, nin o seus ministros teñen a obriga de render contas da súa xestión. No cambio, as outras institucións non teñen a practica dos poderes: o Senado ten a encarga de vixia-lo cumprimento da constitución, o Tribunal revisa osas propostas de lei, pero non as pode promulgar, o Corpo Lexislativo penaliza as leis pero non pode discuti-las (a este corpo acabará coñecéndose co alcume dos "''trescentos mudos''". Unha das primeiras medidas de Napoleón consistiu en invitar os emigrantes para que volvesen a Francia. Os anos da revolución provocaron que unhas 140 000 persoas deixaran o país. Moitos eran artesáns e comerciantes que perderan todo a causa das desordes; pero tamén eran numerosos os aristócratas que conseguiron levarse con eles as súas ganancias, polo que esta emigración afectoulle o país nunha considerable sangría de capitais. Napoleón aseguráballes que, na nova Francia, podería intervir e enriquecerse nun clima de paz social co respaldo das baionetas. Con isto cumpría o acordo de amnistía proposto o [[26 de marzo]] deste mesmo ano (o 6 de floreal do ano X, segundo o calendario revolucionario francés).
 
=== España ===
* En [[Valencia]] o pintor Vicente López recibe o encargo de realizar o cadro conmemorativo da visita de Carlos IV. O lenzo ten de nome: ''A familia de Carlos IV recibida pola Universidade de Valencia'', e daralle a Vicente o título de pintor de cámara honorífico de Carlos IV, e polo tanto o inicio dunha carreira de honras.
* O [[25 de agosto]], o [[Príncipe de Asturias]], Fernando, contrae casamento con María Antonia de Borbón (filla de Fernando IV e de María Carolina de Nápoles). O casamento, que máis ben foi unha voda política, faise oó mesmo tempo que o da irmá de Fernando, a infanta María Isabel (que casa co irmán de María Antonia, Francisco). O casamento de Fernando non durará moito tempo, xa que a princesa morre no [[1806]] (na localidade de [[Aranjuez]]) sen ter descendencia; porén constituirá unha influencia de grande importancia na formación da personalidade do futuro monarca. Tralo primeiro momento de susto no que a princesa chora oó coñecer a Fernando, oó seu aspecto nada agraciado acompañábao unha voz afrautada e unha esaxerada gordura. María Antonia chega a tomarlle aprecio, pero no común úneos o odio cara Godoy o que lle leva afirma-la súa personalidade. Mentres viviu con Fernando, Antonia exerceráexerceu grande influencia sobro o príncipe, chegando a desprazar o intrigante cóengo [[Juan de Escoiquiz]], que fora o seu preceptor.
 
=== Italia ===
* O escritor [[Ugo Foscolo]] publica ''Últimas cartas de Jacopo Ortis'', novela epistolar na que se contan amores de Ortis (refuxiado nos montes Euganeos trala ruína de [[Venecia]]) e Tareixa. Ao esta-la xove prometida con outro home, a súa unión aparece imposible polo que Ortis acaba suicidándose. Na novela únense a desesperación amorosa, a imitación do ''Werther'' de [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], e a desesperación patriótica.
* O [[25 de xaneiro]] a república Cisalpina, con capital en [[Milán]], converteseconvértese na "República italiana". Bonaparte ostenta o cargo de presidente e Melzi estaestá como vicepresidente ata [[1805]]. Durante este período Francia sofre unha serie de anexionesanexións de reinos e principados: Piemonte (Turín) 1802; República lígur ([[Xénova]]) [[1805]]; Etruria (antigo gran ducado de Toscana) [[1808]]; Estados Pontificios [[1809]].
 
=== América ===
* En [[Haití]], na cidade de Santo Domingo, ocorre no mes de marzo que o xeneral revolucionario e libertador de escravos, [[François Dominique Toussaint Louverture]] réndese ás tropas francesas de Charles Leclerc que invadiron o seu país. Toussaint Louverture foi nomeado no ano [[1797]] comandante supremo da colonia francesa de Santo Domingo (que tivo antecesionesantecesións españolas), da que expulsou os británicos, conquistando a parte oriental da illa e poñéndose o título de "Gobernador Vitalicio". Pouco despois do seu rendemento é detido e trasladado a Fort Joux (unha fortaleza de Francia) onde morrería o [[7 de abril]] de [[1803]].
* En [[Chile]] iniciaseiníciase a construción do canal de Maipo, tamén coñecido como Canal de San Carlos.
=== Inglaterra ===
* En [[Inglaterra]] apróbase a primeira lei laboral adoptada polo parlamento, onde se expón a prohibición de traballar, nas fábricas de algodón, máis de 12 horas diarias a nenos menores de 9 anos. A adopción da lei recibe o nome de: ''Factory Bill'', que observa unha serie de medidas, pero dista moito de ser unha protección eficaz dos dereitos dos nenos traballadores das manufactureiras; polo que a situación dos rillotes nos primeiros anos da revolución industrial nonon é nada boa. Traballaban máis de 14 horas, soldos míseros que non tiñan ata de agora unha protección. MaliMalia o ''Factory Bill'' non ser unha solución moi ben recibida, si resultou un paso adiante para os dereitos da infancia traballadora.
* No [[Reino Unido]], [[Willian Cobbett]] funda o semanario ''"The Political Registrer"'', que fará de órgano na facción "Tory" e antixacobina. Cobbett xa fixera carreira periodística nos Estados Unidos, a onde fuxiu no [[1792]], e en onde se converteu nun personaxe belicoso, ante a revolución francesa e a incerteza da democracia estadounidense. O volta-la política financeira de [[Willian Pitt]] e a miseria dos obreiros agrícolas empurrarano cara unha política máis radical.
=== Sacro Imperio ===
* Un [[4 de setembro]], o filólogo alemán, [[Georg Friedrich Grotefend]] (que nacera o [[9 de xuño]] de [[1775]]) presenta un traballo sobre a escritura cuneiforme dos babilonios e os persas, é o primeiro intento de carácter positivo en descifrala, que acaba dando un alfabeto rectificado. A escrita, composta con marcas en forma de cuña, é feita cun cálamo sobre taboíñas de arxila fresca; este procedemento desenvolveríase en Mesopotamia entre os séculos XXX e X a.C. Sendo na época protohistórica a que da lugar difusión en Mesopotamia a unha escrita de trazos largos e continuos, coa representación de ideogramas. No ver doutros historiadores, cabería a posibilidade de que se transmitira con posterioridade osós sumerios; sendo canda estes, introducida nos vales do [[Tigris]] e [[Éufrates]]. Dedúcese coma unha dobre evolución da escrita cuneiforme: unha interna (coa mellora da expresión dos conceptos abstractos pola substitución progresiva dos ideogramas) e outra externa (que trae consigo o logro da esquematización dos caracteres polos fonogramas). Dun xeito e do outro, o caso é que a partir do século XIV a.C. no reino de [[Ugarit]] se desenvolve esta escrita con novos vieiros.
 
== Nacementos ==
Liña 42:
* [[3 de marzo]] - [[Adolphe Nourrit]], tenor francés.
* [[7 de marzo]] - [[Edwin Landseer]], pintor e debuxante británico.
* [[14 de marzo]] - [[Manuel GarciaGarcía Gil]], cardeal español.
* [[29 de marzo]] - [[Johann Moritz Rugendas]], pintor alemán.
* [[9 de abril]] - [[Elias Lönnrot]], filólogo finlandés (m. [[1884]])
Liña 53:
* [[26 de xullo]] - [[Mariano Arista]], político mexicano; presidente de [[México]] dende [[1851]] o [[1853]] (m. [[1855]])
* [[5 de agosto]] - [[Niels Henrik Abel]], matemático noruegués.
* [[6 de setembro]] - [[AlcidesAlcide Dd'Orbigny]], antropólogo e botánico francés.
* [[19 de setembro]] - [[Rebecca Seton]], relixiosa norteamericana, filla de Elsa Bailey Seton (que se converterá o cristianismo no ano [[1805]]); canonizada o [[14 de setembro]] [[1975]] polo papa [[Paulo VI, papa|Paulo VI]].
* [[7 de outubro]] - [[Bernhard Molique]], compositor e violinista alemán.
* [[15 de outubro]] - [[Louis Cavaignac]], político e militar co rango de xeneral francés; foi gobernador de [[Alxeria]] no ano [[1848]].
* [[25 de outubro]] - [[Richard Parkes Bonington]], pintor inglés (f. [[1828]]).
* [[26 de outubro]] - D. Miguel, aristócrata portugués, fillo de rei de [[Portugal]], [[Xoán VI de Portugal|Xoán VI]] e Carlota Xoaquina.
* [[9 de novembro]] - [[Elijah Parish Lovejoy]], antiescravista e abolicionista americano.
* [[1 de decembro]] - [[Dominic John Corrigan]], médico irlandés.
Liña 73:
* [[28 de xullo]] - [[Giuseppe Sarti]], compositor italiano.
* [[10 de agosto]] - [[Antonio Lolli]], compositor italiano.
:* - [[Franz Maria Ulrich Theodosius Aepinus]], matemático e teólogo alemán.
* [[11 de setembro]] - [[Aleksandr Radischchev]], escritor ruso.
* [[29 de setembro]] - [[August Johann Georg Karl Batsch]], botánico e naturista alemán.
* [[2 de outubro]] - [[Giuseppe Millico]], tenor italiano.
* [[22 de outubro]] - [[Samuel Arnold]], compositor inglés.
:* - [[Sophie Arnould]], soprano francesa.
* [[2 de novembro]] - [[Johann Georg Spangler]], compositor austríaco.
* [[9 de novembro]] - [[Thomas Girtin]], pintor inglés.
Liña 85:
== Outros ==
* [[26 de xaneiro]] - Nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], [[Thomas Jefferson]], aproba a primeira lei de funcións e regras definitivas para o funcionamento da [[Biblioteca do Congreso]].
* [[5 de febreiro]] - O americano [[Andrew Jackson]] sae elixido senador maior xeral do estado de [[Tennessee]]; chegará a se -lo 7º presidente dos Estados Unidos.
* [[16 de marzo]] - O Congreso estadounidense aproba a lexislación que permite establece-la academia militar de [[West Point]], a cal abrirá a súas portas o [[4 de xullo]] de 1802.
* [[4 de abril]] - Na cidade de [[Montevideo]] ([[Uruguai]]) inauguraseinaugúrase no barrio de Río de la Plata o alumeado por mediante farois.
* [[26 de maio]] - En [[España]], nunha das súas estadías, o libertador [[Simón Bolívar]] anuncia o seu casamento con María Tareixa; que se efectuará nunha igrexa de [[Madrid]] o mesmo día.
* [[4 de xullo]] - Abre as portas cara o público a [[Academia Militar de West Point]], que fora aprobada polo Congreso meses antes.
* [[21 de xullo]] - Na illa de [[Haití]] fundadefúndade o Consello Supremo das Indias Occidentais Francesas.
* [[1 de setembro]] - Na cidade de [[Bos Aires, Arxentina|Bos Aires]] ([[Arxentina]]) comeza a circula-lo xornal "''Semanario de Agricultura, Industria e Comercio"''
* [[6 de novembro]] - FundaseFúndase o distrito mexicano de "Paseo Alto" grazas a un documento que permite a súa efectividade dende o [[8 de novembro]] de 1802 e a transformará nun municipio (grazas a outro documento) o [[18 de decembro]] de [[1947]].
* [[William Symington]] constrúe o primeiro [[barco]] de vapor funcional, oó que lle da o nome de Charlotte Dundas.
 
[[Historia ano a ano]]