Isoliña: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
|||
Liña 1:
{{enuso}}Unha '''isoliña''' (tamén chamada, '''isopleta''', '''liña de contorno, liña de perímetro, curva de nivel''', '''isógrama''' ou '''isaritma''')
As isolíñas que se representan nun [[mapa]] son liñas, rectas ou curvas, que describen a intersección dunha superficie real ou hipotética cun ou máis planos horizontais. A configuración destas curvas permite aos lectores do mapa inferir o gradiente relativo da variable ou parámetro e estimar un valor nun lugar determinado.
O [[gradiente]] da función é sempre [[Perpendicularidade|perpendicular]] á isolíña. Cando as liñas están moi preto entre si, a lonxitude do gradiente é grande: a variación é acentuada. Se as isoliñas adxacentes teñen o mesmo grosor de liña, a dirección do gradiente non pode determinarse e por iso empréganse diferentes grosores ou se rotulan ou etiquetan numericamente: deste xeito a dirección do gradiente pode ser facilmente apreciada.
O uso máis habitual das isoliñas é en [[cartografía]] e en [[meteoroloxía]]. Un ''[[mapa topográfico]]'' (ou mapa de [[curvas de nivel]]) utiliza isolíñas que unen puntos de igual altitude e mostra, así, a forma dos [[Val|vales]] e os [[Outeiro|outeiros]], e a pendente das ladeiras. En meteoroloxía, é usual presentar curvas de igual [[presión atmosférica]] chamadas [[Isóbara|isóbaras]].
== Historia ==
A idea de utilizar liñas que unan puntos de igual valor foi redescuberta en varias ocasións ao longo da historia. A [[isóbata]] (isolíña de profundidade) máis antiga coñecida atópase nun mapa de 1584 do [[río Spaarne]], preto de [[Haarlem]], obra do [[agrimensor]] [[Países Baixos|holandés]] [[Pieter Bruinsz|Pieter Bruinsz.]]<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|url=http://www.age-geografia.es/ojs/index.php/bage/article/viewFile/2414/2262|título=Orígenes de la representación topográfica del terreno en algunos mapas hispanoamericanos del s. XVI|apelidos=Morato-Moreno|nome=Manuel|data-acceso=|doi=|PMID=}}</ref> En 1701, [[Edmond Halley]] utilizou liñas [[Isógona|isógonas]] nun gráfico que recollía a variación magnética en todo o mundo. En 1727, o enxeñeiro holandés [[Nicholas Cruquius]] debuxou o fondo do [[Rio Merwede|río Merwede]] con liñas de igual profundidade (
O uso destas liñas (a curva de nivel) para describir a superficie da terra foi estudado teoricamente por [[Ducarla]] en 1771, e [[Charles Hutton]] utilizouno no cálculo do volume dun outeiro en 1777. En 1791, J. L. Dupain-Triel realizou un mapa de [[Francia]], no que reflectiu as curvas de nivel cada 20 metros de intervalo. En 1801, o tamén francés e xefe do Corpo de Enxeñeiros, [[Haxo]], utilizou a liña de nivel a maior escala, 1:500 nunha planta para o seu proxecto para a Rocca de Aufo.<ref>R. A. Skelton, "Cartografía", "Historia de la Tecnología'', Oxford, vol. 6, págs. 612-614, 1958.''</ref><ref>Coronel Berthaut,''La Carte de Francia'', vol. 1, pág 139, citado por Close (véase más adelante).</ref><ref>C. Hutton, "An account of the calculations made from the survey and measures taken at Schehallien, in order to ascertain the mean density of the Earth" («Una reseña de los cálculos efectuados a partir de la encuesta y las medidas tomadas en Schehallien, a fin de determinar la densidad media de la Tierra»), "Philosophical Transactions de la Royal Society de Londres'', vol. 68, págs. [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55873m/f808.item 756]-[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55873m/f809.item 757].''</ref>
Liña 16:
Cando os mapas con curvas de nivel ou isolíñas fixéronse habituais, a idea de utilizar este tipo de representación propagouse a todo tipo de aplicacións. Talvez os de máis recente desenvolvemento son os mapas de curvas de [[Calidad del aire|calidade do aire]] e [[contaminación acústica]], que apareceron por primeira vez nos [[Estados Unidos de América|EE.UU.]], aproximadamente cara a 1970, en gran parte como resultado da lexislación nacional que requiría a delimitación espacial deses parámetros.
== Tipos de
A algunhas
O prefixo «iso» pode substituírse por «isallo» para especificar unha liña que une puntos nos que una variable cambia ao mesmo ritmo durante un período determinado.
Liña 23:
O uso de nomes específicos está moi estendido en Meteoroloxía, en que se usan nun mesmo mapa ou diagrama (xeralmente, isobaras e isotermas) paira presentar una imaxe dos principais factores que afectan o tempo. As isolíneas empregadas en Meteorolóxica baséanse na generalización dos datos recibidos desde a [[Estación meteorolóxica|estación meteorolóxica.]] As estacións de cando en cando colócanse exactamente nunha isolínea (cando o están, indica una medición precisa igual ao valor da isolínea). En lugar diso, as liñas son debuxadas coa mellor aproximación dos valores exactos, baseados na dispersión da información dispoñible. Os mapas do tempo poden presentar datos recolleitos, como a presión de aire nun momento dado, ou una extrapolación deses datos, como a presión media durante un período, ou os prognósticos de tempo, como a predición da presión de aire nalgún momento futuro.
Ademais destas isoliñas, en varios tipos de gráficos empregados en [[termodinámica]], [[enxeñaría]] e outras ciencias usan isobaras (para amosar presións constantes), [[Isoterma|isotermas]] (temperaturas constantes), [[isochors]] (para volumes específicos constante), ou outros tipos de isoliñas (ou curvas), aínda que estes gráficos non están xeralmente relacionadas con mapas. Esas isoliñas son útiles para a representación de máis de dúas dimensións (ou cantidades) en gráficos
=== Outros fenómenos ===
*
== Notas ==
{{Listaref|30em}}
== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[Isoieta]]
* [[Isóbara]]
{{control de autoridades}}
[[Categoría:Meteoroloxía]]
[[Categoría:Topografía]]
| |||