Laura Bassi: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Corrección dun erro.
Incluía referencias e enlaces.
Liña 9:
 
=== Formación e primeiros anos ===
Laura María Catharina Bassi naceu en [[Boloña]] o 29 de novembro de 1711. Seu padrepai, natural de [[Módena]], era un avogado de orixe non nobre. <ref name=":0">{{Cita web|título=Laura Bassi {{!}} Encyclopedia.com|url=https://www.encyclopedia.com/people/science-and-technology/physics-biographies/laura-bassi|páxina-web=www.encyclopedia.com|data-acceso=2019-06-03}}</ref>
 
Laura manifestou dende moi nena as súas prodixiosa dotes intelectuais, o que levou a seu pai a proporcionarlle unha temprana instrución na súa casa. Con tan só cinco anos comenzou a recibir clases de latín, francés e matemáticas da man de seu primo, o pai [[Lorenzo Stegani]]. A partir dos trece anos pasou a ser tutelada polo médico da familia e erudito local [[Gaetano Tacconi]], tamén profesor de filosofía e anatomía da [[Universidade de Boloña]]. quen dirixiu durante os seguintes sete anos a súa formación en filosofía, metafísica, lóxica e historia natural. Tacconi decidiu promocionala nos círculos académicos da cidade e as extraordinarias capacidades intelectuais da nena Bassi foron coñecidas entre a intelectualidade de Boloña, eempezando os académicos visitabana visitar a casa Bassi para coñecer de primeira man a brillantez da pequena Laura. Entre eles o cardenal [[Prospero Lambertini]] -quequen anos máis tarde sería o [[Papa Benedicto XIV]]- cando volveu a Boloña como arcebispo, percatouse da capacidade de Laura na arte da oratoria e dende ese momento a animou no seu traballo científico e se converteu no seu principal mentor e mecenas, proporcionándolle o apoio necesario ó longo da súa carreira. <ref name=":1">{{Cita web|título=Laura Bassi, rompiendo estereotipos - Principia|url=http://principia.io/2016/04/18/laura-bassi-rompiendo-estereotipos/|páxina-web=principia.io|data-acceso=2019-06-03|lingua=spanish}}</ref>
 
=== O seu ano de gloria ===
No ano 1732, cando aínda non tiña cumpridos os ventiun anos, teñen lugar unha serie de acontecementos que marcarán de maneira determinante a súa vida posterior.
 
* O 20 de marzo é nomeada membro da [[Academia de Ciencias de Boloña]].<ref name=":0" />
 
* O 17 de abril, animada pola súa familia e amigos, participa nun debate público sobre filosofía enfrontándose a cinco notables académicos de Boloña. Debido á gran expectación que despertou o evento, este  celebrouse no [[Palacio dos Senadores de Boloña]] e nel Bassi demostrou ser unha polemista eficaz, impresionando ó público asistente, entre os que estaban personaxes de peso como o legado papal, o [[cardenal Grimaldi]] e o cardenal Próspero Lambertini.<ref name=":0" />[[Ficheiro:Laura Maria Caterina Bassi. Lithograph by A. di Lorenzo. Wellcome V0000390.jpg|esquerda|miniatura|209x209px|Laura Bassi ataviada para o seu doutoramento]]
*[[Ficheiro:Laura Maria Caterina Bassi. Lithograph by A. di Lorenzo. Wellcome V0000390.jpg|esquerda|miniatura|209x209px|Laura Bassi ataviada para o seu doutoramento]]O 17 de maio a Universidad de Boloña concedeulle un doutoramento honorario, debido as súas evidentes capacidades intelectuais, converténdose na segunda muller en doutorarse en Europa, despois de que Elena Cornaro o conseguira en Padua en 1678 . De novo o evento levantou gran interese e, nun acto público que tivo lugar no Palacio Comunal, Bassi que ía ataviada cunha capa de armiño, unha coroa de prata e xoias engastadas e un anel, honores que ata o momento estaban reservados ós homes deu un discurso de aceptación en latín. Tamén foi escrita unha poesía na súa honra.<ref name=":1" />
 
* O 27 de xuño, có fin de obter unha praza de profesora na Universidade de Boloña, someteuse de novo a un exame público, que de novo foi un éxito. Obtivo unha praza de profesora de filosofía natural e matemáticas,[5] cun salario de 500 liras ó ano; converténdose así na primeira muller en obter un posto de profesora de física nuna universidade.<ref name=":0" />
*[[Ficheiro:Laura Maria Caterina Bassi. Lithograph by A. di Lorenzo. Wellcome V0000390.jpg|esquerda|miniatura|209x209px|Laura Bassi ataviada para o seu doutoramento]]O 17 de maio a UniversidadUniversidade de Boloña concedeulle un doutoramentodoutorado honorario, debido asás súas evidentes capacidades intelectuais, converténdose na segunda muller en doutorarse en Europa, despois de que [[Elena Cornaro Piscopia|Elena Cornaro]] o conseguira en [[Padua]] en 1678 . De novo o evento levantou gran interese e, nun acto público que tivo lugar no [[Palacio Comunal de Hércules]], Bassi -que ía ataviada cunha capa de armiño, unha coroa de prata e xoias engastadas e un anel, honores que ata o momento estaban reservados ós homes- deu un discurso de aceptación en latín. Tamén foi escrita unha poesía na súa honra.<ref name=":1" />
* En outubro dese mesmo ano deu a súa primeira conferencia na universidade e a ela acudiron personalidades tanto de dentro como de fora da comunidade académica. A conferencia titulouse "''De corpore aqua naturali Elemento aliorum corporum parte universi"'' e posteriormente foi publicada.<ref name=":0" />
 
*[[Ficheiro:Medal commemorating Laura Maria Caterina Bassi, Italy, 1732 Wellcome L0059010.jpg|miniatura|alt=|215x215px|Medalla conmemorativa]]Para conmemorar todos estes eventos, o Senado de Boloña creou unha medalla no seu honor, na que ela aparecía nunha cara e Minerva –a deusa da sabiduría– na outra, xunto coa inscrición "''Soli cui fas vidisse Minervam"''.<ref name=":0" />
* O 27 de xuño, có fin de obter unha praza de profesora na Universidade de Boloña, someteuse de novo a un exame público, que de novo foi un éxito. Obtivo unha praza de profesora de filosofía,<ref naturalname=":4">{{Cita eweb|título=MUJERES matemáticas,[5]QUE HACEN LA HISTORIA - BREVES BIOGRAFIAS: Siglo XVIII - Laura Bassi|url=https://mujeresquehacenlahistoria.blogspot.com/2010/11/siglo-xviii-laura-bassi.html|páxina-web=MUJERES QUE HACEN LA HISTORIA - BREVES BIOGRAFIAS|data=2010-11-24|data-acceso=2019-06-10|apelidos=Ilecara}}</ref> cun salario de 500 liras ó ano; converténdose así na primeira muller en obter un posto de profesora de física nuna universidade.<ref name=":0" />
* En outubro dese mesmo ano deu a súa primeira conferencia na universidade e a ela acudiron personalidades tanto de dentro como de fora da comunidade académica. A conferencia titulouse "''De corpore aqua naturali Elemento aliorum corporum parte universi"'' e posteriormente foi publicada.<ref name=":0" />[[Ficheiro:Medal commemorating Laura Maria Caterina Bassi, Italy, 1732 Wellcome L0059010.jpg|miniatura|alt=|215x215px|Medalla conmemorativa]]Para conmemorar todos estes eventos, o Senado de Boloña creou unha medalla no seu honor, na que ela aparecía nunha cara e Minerva –a deusa da sabiduría– na outra, xunto coa inscrición "''Soli cui fas vidisse Minervam"''.<ref name=":0" /> Tamén foron escritas poesías na súa honra.<ref>{{Cita libro|título=Diccionario histórico, ó Biografia universal compendiada [ed. by N. Oliva].|url=https://books.google.es/books?id=NCIIAAAAQAAJ&pg=PA355&lpg=PA355&dq=poes%C3%ADa+en+honor+a+Laura+Bassi&source=bl&ots=BD6BfdCNuF&sig=ACfU3U3BETQ2UUpOV-1rbreDvUdiYqeUrw&hl=gl&sa=X&ved=2ahUKEwj4xtGwyd7iAhX7BGMBHakLDVk4ChDoATACegQIBRAB#v=onepage&q=poes%C3%ADa%20en%20honor%20a%20Laura%20Bassi&f=false|data=1830|lingua=es|apelidos=Diccionario}}</ref>
 
=== '''A súa carreira profesional''' ===
Como muller, tivo numerosas dificultades para exercer a súa profesión. Seus colegas preocupáronse de que ela non creara un precedente que animara a outras mulleres a aspirar a carreiras profesionais e que puidese levar a mulleres novas a convivir entre eles. Condicionaron a súa actividade pública á aprobación dos seus colegas.
 
Nestes primeiros anos Bassi continuou os seus estudos en diversas áreas: historia natural, grego, mecánica e hidráulica cun dos seus titores da infancia, Tacconi, ata que o abandonou porque necesitaba ser máis independente intelectualmente do que este pretendía. A continuación pasou tres anos estudando matemáticas superiores con [[Gabriele Manfredi]], compaxinando estes estudos cos de poesía, actividade que continuará ó longo de toda a súa vida. Con esta formación en matemáticas superiores Bassi conseguiu unha comprensión máis profunda das áreas máis complexas da física, e empezou a interesarse polas ideas de [[Isaac Newton|Newton]], algunhas das cales eran moi controvertidas nesa época. Isto permitiulle, en 1735, ter acceso a unha colección especial de libros esenciais no [[Cidade do Vaticano|Vaticano]], o ''[[Indice Liborum Prohibitorium]],'' que ata o momento estivera vetado ás mulleres eruditas. <ref name=":0" />
 
Estas dificultades víronse un pouco aliviadas cando en 1738 casa co médico e físico [[Giuseppe Veratti]] (1707-1793). Segundo ela mesma comenta: ‘''Elixín a unha persoa que camiña pola miña mesma senda de aprendizaxe, e pola súa longa experiencia estou segura que non me disuadirá dela''.’<ref name=":2">{{Cita web|título=Laura Bassi -y como compaginar 12 hijos con la investigación, siendo mujer y viviendo en el siglo XVIII|url=httphttps://www.projectcontinuawomanessentia.orgcom/laura-bassi-y-como-compaginar-12-hijos-con-la-investigacionsiendo-mujer-y-viviendo-en-el-siglo-xviii/|páxina-web=www.projectcontinua.orgWoman Essentia|data=2017-08-02|data-acceso=2019-06-0310|lingua=en-USes}}</ref>
 
Co seu matrimonio consegue facilitar a súa carreira profesional -a pesar dos entre oito e doce fillas e fillos que tivo- xa que a partir dese momento era o seu marido, en vez do [[Senado de Boloña|Senado]] ou seus colegas, quen debía concederlle os permisos necesarios para impartir conferencias públicas e desenvolver algúns outros aspectos da súa profesión. A parella compartiu non só vida doméstica senón tamén traballo profesional e curiosidade intelectual.  
 
En 1742 –para paliar as dificultades que tiña no desempeño da súa profesión– empeza a dar clases particulares de física experimental na súa casa, e en 1749 inaugura, xunto a seu home, un laboratorio, tamén no seu do micilio, que pronto se fixeron famosos en toda Europa.[5]<ref name=":4" /> Alí acolleron tanto a persoas de ciencia de renome como a estudantes con interese sobre todo na [[física newtoniana]], toda unha novedade nese momento e que non era aínda contemplada nos cursos da universidade. Os seus potentes coñecementos de física e matemáticas, xunto coa súa formación pioneira nas teorías de Newton -que contrastaba cos enfoques tradicionais dos seus colegas- fixeron de Bassi unha figura clave na difusión da ciencia newtoniana en Italia. Esta fama que adquiriu coa súa docencia privada valeulle tamén un aumento de soldo, que ela reclamou, na universidade.<ref name=":2">{{Cita web|título=Laura Bassi -|url=http://www.projectcontinua.org/laura-bassi/|páxina-web=www.projectcontinua.org|data-acceso=2019-06-03|lingua=en-US}}</ref>
 
En 1745 o xa Papa Benedicto XIV creucreou unha nova sección no [[Instituto de Ciencias de Boloña|Instituto de Ciencias]], [[a Benedettini]], co obxectivo de estimular novas investigacións científicas en Boloña, seguindo o modelo da [[Academia de Ciencias de París]]. Vinte e catro académicos foron aceptados entre os Benedettini, con unha recompensa económica de cincuenta liras, a condición de que presentasen ó menos un traballo anual sobre novos fitos científicos. Bassi non estaba entre os vinte e catro nombrados inicialmente, pero ela non se conformou e solicitou, a través dun amigo influinte, ser incluída neste selecto grupo. O Papa creou unha nova praza, a vixésimo quinta, entre os Benedettini para que foese ocupada por Bassi. Ela pronto presentou o seu primeiro traballo á Academia e así continuou durante toda a súa vida, tendo no momento da súa morte presentados e publicados 31 traballos.<ref name=":0" />
 
En 1776, cando Paola[[Paolo Battista Balbi]] morreu, deixando unha vacante na Cátedra de Física Experimental do Instituto de Ciencia, ligado á Academia de Ciencia, o marido de Bassi era asistente de Balbi. A pesar de que el fose a opción máis obvia para relevar a Balbi, Bassi presentou a súa candidatura. Finalmente, polas súas destacadas habilidades en matemáticas, foi ela a nomeada para ocupar dita cátedra, con seu marido, Veratti, como o seu asistente; sendo nomeada ademais Presidente do Instituto. Ocupouse da lóxica, a metafísica, a filosofía, a química, a hidráulica, as matemáticas, a mecánica, a álxebra, a xeometría, linguas antigas e modernas. <ref>{{Cita web|título=Personaggi celebri, ospiti e allievi illustri - Università di Bologna|url=https://www.unibo.it/it/ateneo/chi-siamo/la-nostra-storia/personaggi-celebri-ospiti-e-allievi-illustri/personaggi-celebri-ospiti-e-allievi-illustri|páxina-web=www.unibo.it|data-acceso=2019-06-03|lingua=it}}</ref>
[[Ficheiro:2017-03 Bologna Mattes Pana (125).JPG|miniatura|253x253px]]
Cando Bassi morreu, dous anos máis tarde, seu marido asumiu o cargo de Presidente e posteriormente foi sucedido por seu fillo Paolo quen se mantivo no cargo ata 1796.<ref name=":2" />
 
== '''A súa morte e recoñecementos''' ==
Laura Bassi morreu o 20 de febreiro de 1778 en Boloña e foi enterrada na [[Igrexa do Corpus Domini]].<ref name=":3">{{Cita web|título=escritorasypensadoras.com|url=http://www.escritorasypensadoras.com/fichatecnica.php/5|páxina-web=www.escritorasypensadoras.com|data-acceso=2019-06-03}}</ref>
[[Ficheiro:2017-03 Bologna Mattes Pana (109).JPG|miniatura|Museo di Palazzo Poggi: Laura Bassi discute a súa tese de doutoramento]]
Foi recordada polas súas fortes coviccións relixiosas, a súa dedicación ós menos afortunados, e a súa poesía –da que ela nunca pasou de considerarse unha aficionada–, pero por riba de todo foi recordada polo seu legado científico. Foi unha das figuras máis relevantes da intelectualidade da floreciente Boloña do século XVIII. Un cráter de [[Venus]] foi bautizado Bassi na súa honra.<ref name=":0" />
 
O seu extenso epistolario mostra que mantivo contacto cos personaxes máis célebres da súa época como [[Alessandro Volta|Volta]] ou [[Voltaire]]. <ref name=":3" /> Axudando a este último a entrar na Academia de Ciencias de Boloña en 1744-45.<ref name=":0" />
 
Publicou máis de trinta traballos -unha boa parte foron sobre física newtoniana e cartesiana- sendo das primeiras persoas que explicou física newtoniana en Italia. Algunhas das súas disertacións foron publicadas nos “Comentarios“[[Comentarios do Instituto de Boloña”Boloña]]” -conservadas na Academia das Ciencias de Boloña (unha de química, trece de física, once de hidráulica, dúas de matemática, unha de mecánica e unha de tecnoloxía)- e  mostran o importante papel desenvolvido por Laura Bassi na discusión científica do seu tempo. Foi tamén autora de versos, que foron publicados en varias antoloxías, entre elas a de [[Agostino Gobbi]], "''Scelta di sonetti e canzoni dei più eccellenti rimatori d´ogni secolo"'' (Venezia, 1739). <ref name=":3" />
 
Con todo, como recolle por exemplo a profesora [[Carolina Martínez Pulido]] no seu artigo "''Mujeres entre bambalinas y artefactos para desvelar los enigmas de la reproducción"''<ref>{{Cita web|título=Mujeres entre bambalinas y artefactos para desvelar los enigmas de la reproducción {{!}} Ciencia y más|url=https://mujeresconciencia.com/2016/02/10/mujeres-entre-bambalinas-y-artefactos-para-desvelar-los-enigmas-de-la-reproduccion/|páxina-web=Mujeres con ciencia|data=2016-02-10|data-acceso=2019-06-03|lingua=es}}</ref>, as súas contribucións foron totalmente ignoradas e non só non aparecen referencias súas nas historias oficiais da ciencia, senón que algúns historiadores afirman que só deu leccións privadas na súa casa, pese a estar documentada a súa docencia na Universidade de Boloña durante máis de cuarenta anos.
 
Laura Bassi constitúe un bo exemplo do olvido, desconsideración e invisibilidade sufrida polas mulleres na historia da ciencia. Os logros de Laura Bassi mostraron que as mulleres podían ser educadas en matemáticas e física, ser mestras exitosas e brillantes investigadoras científicas.