Referendo: Diferenzas entre revisións

Un '''referendo''' é un procedemento xurídico polo que se somete a [[voto|votación]] popular unha cuestión [[Lei|lexislativa]], [[constitución|constitucional]] ou sobre calquera outra proposta para que o [[electorado]] se pronuncie sobre a súa aprobación ou o seu rexeitamento, é dicir a súa ratificación ou non.

É o mecanismo de [[democracia directa]] por antonomasia.

Na [[Constitución española de 1978|Constitución española]] vixente recoñécense dous tipos de referendos, un de carácter consultivo atópase regulado no artigo 92, e outros vinculantes referidos a mudanzas constitucionais e aprobación de estatutos de autonomía.

*'''Segundo o obxecto:''' Referendo de [[independencia]]: Sese o obxecto é a declaración de independencia. Referendo constitucional: Sese o obxecto é tema relacionado cunha constitución. Referendo legal: Sese o obxecto está relacionado cunha lei. Referendo revogatorio: Sese o obxecto é revogar un mandato de elección popular.

*'''Segundo o fundamento:''' Referendo obrigatorio ou preceptivo: Sese o fundamento da súa celebración é a esixencia propia do ordenamento. Referendo facultativo: Sese o fundamento é a convocatoria dun órgano concreto. En caso de ser ademais consultivo a figura aproximaríase ao concepto de [[plebiscito]]. Referendo decisorio: Candocando o resultado faisese fai efectivo e vinculante. Referendo consultivo: Candocando o resultado implica unicamente a manifestación da vontade xeral ou popular de forma non vinculante. En caso de ser ademais facultativo a figura aproximaríase ao concepto de plebiscito. Plebiscito: De plebi (a [[plebe]], plebeyosplebeos, pobo) e scito do latín (ter en conta). Tamén se pode encadrar como un tipo de referendo facultativo e consultivo ao ser un modelo próximo, pero o pronunciamento popular non constitúe unha expresión da vontade xeral ou popular senón un instrumento de lexitimación dun poder persoal de corte [[Autocracia|autocrático]] polo que se considera unha categoría independente. Referendo constitutivo ou de ratificación: Candocando o efecto é aprobar unha disposición.

*'''Segundo o seu carácter:''' Referendo propositivo: Aa través del poderanse propoñer novas leis. Referendo abrogativo: Poderápoderá derrogar leis vixentes de igual ou menor xerarquía que as propostas. Referendo aprobativo: mediante este referendo poderán aprobarse leis que cheguen ao parlamento por vías participativas, como as [[Iniciativa lexislativa popular|Iniciativas Lexislativas Populares]] (ILP), ou lexislativas.

*'''Segundo os seus efectos:''' Referendo vinculante: Candocando o resultado ten validez xurídica. Pode ser necesario que haxa un mínimo de participación cidadá (quórum). Se o veredito do pobo no referendo non ten eficacia xurídica directa fálase de referendo consultivo.

*'''Uso na democracia directa de [[Suíza]]:''' Segundo a Constitución Suízasuíza, o pobo suízo dispón de dous tipos de ferramentas de participación cidadá: o referendo (facultativo ou obrigatorio) e a iniciativa lexislativa popular. Se unha iniciativa popular reúne o mínimo de sinaturas, a proposta sométese a referendo. Todos os referendos son vinculantes. O [[pobo suízo]] pode derrogar unha lei ratificada polo Parlamento, se se reúnen 50. 000 sinaturas nun espazo de cen días tras a promulgación da lei, para obrigar ao goberno a someter o asunto a votación pública, mediante un referendo facultativo. Se a decisión parlamentaria atinxe normas constitucionais ou o [[dereito internacional]] precísase o referendo obrigatorio. A nivel federal, un asunto que estea suxeito a unha iniciativa popular ou a un referendo obrigatorio só é aprobado, se se consegue unha dobre maioría, (maioría en electorado e [[Cantóns de Suíza|cantóns]]). Tamén existe a ferramenta da iniciativa popular e referendo a nivel municipal e cantonal.

*'''Regulación e uso en América Latina:''' A activación de referendos non é unha novidade en [[América Latina]], como tampouco é unha particularidade de réximes democráticos. Durante o [[século XX]], varios países dade rexión convocaron referendos, tanto durante gobernos autoritarios ([[Bolivia]] 1931, [[Chile]] 1978, 1980), como en democracias fráxiles ([[Perú]] 1919, [[Uruguai]] 1942, [[Brasil]] 1963) e en democracias consolidadas ou en consolidación ([[Arxentina]] 1984, Uruguai en numerosas ocasións). Con todo, nas últimas décadas houbo un incremento na cantidade de consultas e tamén cambios substantivos na crecente regulación de mecanismos de democracia directa (MDD). A maioría dos referendos convocados antes dos noventa e mesmo varios dos convocados posteriormente, producíronse a pesarespesar de non existir marcos regulatorios para as devanditas activacións. Aínda que hai excepcións, en Uruguai e [[Venezuela]] o referendo fora introducido nas constitucións de 1934 e 1961 respectivamente. Con todo, nestes casos, os cidadáns non podían activar MDD desde abaixo. En 1970 un só país de América Latina regulaba a activación de MDD por parte da [[cidadanía]], pola vía de reunión de sinaturas, entre outros requisitos (Uruguai, Constitución de 1967). Para 2015 de 18 países da América latina continental e [[República Dominicana]], 9 inclúen estes mecanismos, nunha onda iniciada coa Constitución colombiana de 1991. De forma semellante, na actualidade son once os países que regulan o referendo obrigatorio, principalmente para ratificar cambios constitucionais. Só uns poucos países non permiten ás autoridades (presidente ou congreso) chamar a consulta ([[O Salvador]], [[Panamá]], [[Paraguai]] e Perú).

*En 1936 en [[Galicia]] sobre o [[Estatuto de autonomía de Galicia de 1936|Estatuto de Autonomía de 1936]]

*En [[Irlanda]], cando a Constitución do [[Estado Libre Irlandés|Estado Libre irlandés]] foi substituída pola Constitución de Irlanda polo plebiscito o 1 de xullo de 1937.

*En 1980, o primeiro referendo sobre a independencia de [[Quebec]].

*O referendo de 1980 en Chile onde se votou pola aprobación da Constitución de 1980, asinada e redactada polo goberno de [[Augusto Pinochet]], que é a que rexe actualmente. En Chile esta Constitución foi obxecto de dúbidas polo seu carácter antidemocrático e ilexítimo da súa orixe, xa que ademais considérase que o seu referendo foi fraudulento. Con todo, por aplicación do principio de Seguridadeseguridade Xurídicaxurídica tense por consolidada, mesmo polos detractores do réxime de Pinochet.

*En 1980 en [[Galicia]] o referendo sobre o [[Estatuto de autonomía de Galicia de 1981|estatuto de autonomía]].

*En 1992, o referendo en [[Canadá]] sobre o Acordo de Charlottetown. En 1993, o referendo no Perú para aprobar a nova constitución redactada polo Congreso Constituínte Democrático.

*En 1995, o segundo referendo sobre a independencia de [[Quebec]].

*En 2003, cando [[Andrés Manuel López Obrador]] convocou aos habitantes do [[México, D.F.|Distrito Federal (México)]] a votar sobre a continuidade do seu goberno 3 anos máis e gañou o referendo con máis do 75% dos votos. En 2004, o difundido referendo revogatorio convocado en Venezuela para que os votantes avaliasen o desempeño do Presidentepresidente [[Hugo Chávez]], onde resultou gañador.

*Os diversos referendoreferendos de ratificación do Tratado polo que se establece unha Constitución para Europa en varios países da [[Unión Europea]].

*En 2006, o importante Referendoreferendo de ampliación da [[Canle de Panamá]], o cal foi aprobado.

*En 2007, referendo en [[Costa Rica]] para aprobar un tratado de libre comercio con [[América Central]], República Dominicana e [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] coñecido como CAFTA-RD aprobado cun 51.,62% a favor e un 48.,38% en contra.

*En 2011, o Referendoreferendo sobre a independencia do [[Sudán do Sur]] de 2011, realizado entre o 9 e o 15 de xaneiro de 2011, co cal o goberno autónomo promulgou unha constitución transitoria, efectiva desde o 9 de xullo de 2011, data en que a independencia fora declarada oficialmente. Este referendo establece o primeiro antecedente mundial de independencia a través do voto popular.

*En 2014 en [[Escocia]] para dedidir sobre a súa independencia do Reino Unido.

** En 2017 en Venezuela a Asamblea Nacional facultada polo artigo 71 da Constitución venezolana realízase un plebiscito​ en respuestaresposta á crise institucional do país a causa da creba da ordenorde constitucional cometidocometida polo Tribunal Supremo de Xustiza e mais pola asemblea nacional constituínte convocada polo Presidente violando o artigo 347 da devandita constitución.