Burkina Faso: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Central Intelligence Agency |
Amplío |
||
Liña 48:
'''Burkina Faso''',<ref name="RAG">{{DRAG|burkinense}}</ref><ref>{{cita libro |url=http://kit.consellodacultura.gal/web/uploads/adxuntos/arquivo/52de6c496a39c-lingua_galega._dubidas_linguisticas.pdf |páxina=102 |isbn=84-8158-266-2 |título=Lingua galega: dúbidas lingüísticas |editorial=Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo |autores=Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura}}</ref> ás veces escrito '''Burquina Faso''',<ref>{{cita libro |url=http://www.udc.es/publicaciones/documentos/biblioteca/CriteriosParaUsoDaLingua.pdf |título=Criterios para o uso da lingua |editor=Servizo de Normalización Língüística, Universidade da Coruña |páxina=122 |isbn=84-9749-199-8 |autores=Goretti Sanmartín Rei ''et al'' |dataacceso=05 de abril de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130926060955/http://www.udc.es/publicaciones/documentos/biblioteca/CriteriosParaUsoDaLingua.pdf |dataarquivo=26 de setembro de 2013 |urlmorta=si }}</ref> é un país de [[África]] occidental, no [[Sahel]], que limita ó noroeste con [[Malí]], ó noroeste con [[Níxer]] e ó sur con [[Costa do Marfil]], [[Ghana]], [[Togo]] e [[Benín]]. Antes de [[1984]] era coñecido como o [[Alto Volta]].
Anteriormente coñecido como [[Alto Volta]] por estar no curso alto de tres ríos que no seu momento se chamaron Volta (Mouhoun, antes o Volta negro; Nakambé, antes o Volta branco; e Nazinon, antes o Volta vermello), '''Burkina Faso''' foi renomeada en [[1984]] polo presidente [[Thomas Sankara]] para significar "a terra
A inestabilidade política durante as décadas de [[1970]] e [[1980]], foi seguida polas eleccións de [[1987]], o gañador [[Blaise Compaoré]] deu un golpe de Estado en [[1991]]. Foi reelixido nunhas eleccións amañadas en [[1998]].
Liña 71:
Recrutas do territorio participaron en Europa da [[Primeira Guerra Mundial]] como parte dos batallóns de [[Infantería senegalesa]] (''Tirailleurs sénégalais''). Durante 1915 e 1916 os distritos da parte oeste do territorio actual de Burkina Faso e a franxa veciña do leste de Malí foron escenario dunha moi importante resistencia armada ao goberno colonial (no que se coñeceu como a guerra de Volta-Bani). Finalmente o goberno francés logrou sufocar o levantamento, non sen antes sufrir varias derrotas e ser forzado a armar a maior forza expedicionaria na súa historia colonial para facerlles fronte. No norte en Sahelia, os Tuareg e grupos aliados da rexión de [[Dori]] tamén comezaron unha oposición armada. Ao finalizar a Primeira guerra mundial, o 1 de marzo de 1919, e ante a posibilidade de repetición dos levantamentos armados e outras consideracións económicas o goberno colonial decide separar o territorio de Burkina Faso do de Alto Senegal e Níxer coa finalidade de reforzar a súa administración. A nova colonia é chamada [[Alto Volta]] e François Charles Alexis Édouard Hesling foi o seu primeiro gobernador. Hesling comeza un ambicioso programa de construción de estradas e promove o cultivo de algodón para exportación. O plan de desenvolvemento do algodón fracasou coa consecuente caída de ingresos. A colonia foi desmantelada o [[5 de setembro]] de [[1932]], e o seu territorio dividiuse entre Costa do Marfil, Malí e Nixeria. A maior parte do territorio e da poboación incluíndo as cidades de Ouagadougou e Bobo-Dioulasso foi cedido á Costa do Marfil.
A decisión foi revertida durante as intensas revoltas anti-coloniais que se produciron ao finalizar a [[Segunda Guerra Mundial]] e o [[4 de setembro]] de [[1947]] o Alto Volta foi reestablecido nas fronteiras que ocupaba en [[1932]]. O [[11 de decembro]] de [[1958]]
En 1980
Sankara, bautizado como "o Che Guevara de África",<ref>{{Cita novas|data=30 de abril de 2014|título='Africa's Che Guevara': Thomas Sankara's legacy|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-27219307|data-acceso=13 de maio de 2019|lingua=en|xornal=[[BBC]]}}</ref> dirixiu un goberno revolucionario que iniciou grandes transformacións políticas e sociais destinadas a mellorar a calidade de vida dos burkinabés, acabar coa corrupción e os gastos superfluos na administración pública e acabar coa dependencia que aínda mantiña o país con respecto á súa vella metrópole. Baixo o seu goberno, Burkina Faso conseguiu mellorar o rendemento agrícola para conseguir a autosuficiencia alimentaria e distribuír terras aos campesiños pobres, realizáronse campañas intensivas de vacinación coa axuda de médicos [[Cuba|cubanos]], construíronse instalacións sanitarias básicas e escolas en zonas rurais e loitouse contra o avance do deserto coa plantación de miles de novas árbores na zona que limita co [[Sahel]]. Unha gran parte dos fondos para sufragar os gastos destas iniciativas derivaron dos recortes nos salarios dos altos funcionarios e membros do goberno (incluído o de Sankara) e unha campaña implacable contra a corrupción e a venda de coches oficiais (substituído por [[Renault 5]] ou o avión presidencial). Tentou involucrar ás mulleres en todos aspectos da sociedade e o Estado, con programas de [[alfabetización]], traballo fóra da casa e instrución militar para mulleres, campañas contra a [[Ablación de clítoris|ablación]], o [[matrimonio forzoso]] e a [[poligamia]], e nomeando mulleres en postos de alta responsabilidade, incluídas xuízas e varias [[Ministro (goberno)|ministras]].{{Harvnp|Harsch||||2014|p=80}}
En política exterior, o seu apoio aos [[Revolución|gobernos revolucionarios]] de [[Cuba]], [[Nicaragua]], [[Mozambique]] ou [[Granada, Caribe|Granada]], a súa denuncia do [[neocolonialismo]] e a política de [[apartheid]] do goberno racista surafricano e a necesidade de abrir un fronte común [[Panafricanismo|panafricano]] contra a débeda trouxéronlle numerosos apoios entre a mocidade africana, pero ao mesmo tempo inimigos moi poderosos. As súas críticas a [[Muamar al-Qadafi|Qadafi]], antigo aliado, por mor da guerra entre [[Libia]] e o [[Chad]] fixeron que deixara de ser apoiado por el. Do mesmo xeito, o presidente francés [[François Mitterrand]] e o marfilés [[Félix Houphouët-Boigny]] tamén se converteron en inimigos de Sankara, vendo nel un rival carismático, cando menos ideolóxico, e cun apoio especial entre as masas populares africanas, do dominio informal de Francia sobre as súas antigas colonias (a chamada "Françafrique").
Aínda que a revolución deu lugar a moitos avances, eloxiados mesmo a nivel de organizacións internacionais, o descontento en certos sectores da burguesía e os empresarios provocou que en 2005 Thomas Sankara considerase levar a cabo unha política de rectificación destinada a combater os excesos. especialmente dos [[Comités de defensa da revolución (Burkina Faso)|Comités de Defensa da Revolución]] (órganos de control). Non obstante, non tivo tempo para aplicar os seus plans, xa que o seu amigo e compañeiro de armas [[Blaise Compaoré]] tomou o poder tras un [[Golpe de estado|golpe]] no que Sankara foi asasinado xunto con varios dos seus colaboradores e enterrado clandestinamente no [[cemiterio de Dagnoen]], nos arredores de [[Uagadugú]].
Existen varias versións sobre quen estivo detrás do golpe, ademais de Compaoré, apuntando a maioría a unha participación dos gobernos de [[Francia]] e [[Costa do Marfil]], {{Harvnp|Harsch||||2014|p=130}} e outras a [[Charles Taylor]], señor da guerra e futuro [[Presidente de Liberia]].
O presidente actual (2007) é [[Blaise Compaore]], quen tomou o poder en 1987 logo dun [[golpe de estado]] no cal foi asasinado o presidente [[Thomas Sankara]].
== Goberno e política ==
Liña 154 ⟶ 165:
== Notas ==
{{listaref}}
== Bibliografía ==
* {{Cita libro|título=Thomas Sankara, an African revolutionary|apelidos=Harsch|nome=Ernst|editorial=Ohio University Press|ano=2014|ISBN=978-0-8214-2126-0|ref=|lingua=en}}
{{Commons}}
{{África}}
| |||