Escola filosófica: Diferenzas entre revisións

* [[Personalismo]]: [[Corrente filosófica]] que pon a énfase na [[persoa]]. Considera ao [[Humano|home]] como un ser subsistente e [[Autonomía (filosofía e psicoloxía)|autónomo]], esencialmente social e comunitario, un ser [[Liberdade|libre]], trascendente e cun valor en si mesmo, o que lle impide converterse nun mero obxecto. Un ser [[Moralidad|moral]], capaz de [[Amor|amar]], de actuar en función dunha actualización das súas potencias e, finalmente, de definirse a si mesmo considerando sempre a natureza que o determina.<ref>Stanford Encyclopedia of Philosophy. [http://plato.stanford.edu/entries/personalism/] {{en}}</ref><ref>Mounier, Emmanuel, 1950, ''Le personnalisme'', tradución inglesa ''Personalism'', por Philip Mairet, Notre Dame: University of Notre Dame Press, 1952</ref>. O [[personalismo]] como [[corrente de pensamento]] aparece nun medio rodeado por diversas ideoloxías propias da situación política que o mundo atravesaba durante a primeira metade do [[século XX]]. O [[cientifismo]] e o [[positivismo]] formaban parte de dito contexto, e foron dúas das ideoloxías que máis repercusións tiveron no pensamento da época, debido ao éxito alcanzado pola ciencia experimental. O [[método científico]] era considerado como o único método de coñecemento válido e deste modo rechaxeitáronse as dimensións trascendentes da persoa.<ref>Maritain, Jacques, 1945, ''The Rights of Man and Natural Law''. Glasgow: Robert Maclehose and Co./The University Press</ref>. O [[capitalismo]] pola súa parte proclamaba a [[liberdade]] do individuo e o seu dereito á propiedade privada, pero sen establecer mecanismos solidarios entre os suxeitos, senón que cada un debía resolver os seus problemas coas súas propias forzas e recursos. En resposta, o [[marxismo]] como ideoloxía de gran popularidade no Vello Mundo ofrecía un enfrontamento co opresor a través da [[loita de clases]] para reapropiarse dos medios de produción que usurparan os explotadores; o home estaba subordinado á [[humanidade]] total para o que se buscaba no chamado ''paraíso comunista''. Canda o marxismo apareceron dous movementos totalitarios cunha concepción da persoa moi particular. O [[nazismo]], por un lado, propugnaba a supremacía da [[raza|raza aria]] sobre todas as demais, e de aí deducía o se dereito a dominar sobre todos os pobos. O [[fascismo]], por outro lado, definía ao home como un momento ou manifestación concreta que adopta un Espírito absoluto que permanece, e ao que debe poñerse ao seu servizo. Ante as correntes de pensamiento que subordinaban ao home a unha entidade superior e reducían a súa natureza a dimensións concretas que non abarcaban todo o que implica ser persoa, xorde a necesidade dunha resposta que o revalorizara e defendera a súa verdadeira identidade. Esta resposta debería estar contextualizada na realidade do mundo actual e debería ser un medio para facilitar propostas de acción á problemática do home. Resaltar a noción de persoa, a experiencia do seu ser, o encontro cos demais, a súa transcendencia, subxectividade e liberdade, constituía unha tarefa de suma importancia que finalmente o personalismo ten a ben realizar.<ref>Wojtyła, Karol, 1993, ''The Personal Structure of Self-Determination'', ''Subjectivity and the Irreducible in the Human Being'' e ''Thomistic Personalism'' ensaios traducidos do polaco por Theresa Sandok, en ''Person and Community: Selected Essays'', vol. 4 de "Catholic Thought from Lublin". New York: Peter Lang, 1993.</ref> Os principais personalistas son [[Jacques Maritain]], [[Emmanuel Mounier]], [[Maurice Nedoncelle]], [[Gabriel Marcel]], [[Karol Wojtyła]] e [[Romano Guardini]].

* [[Marxismo]]: O [[marxismo]] é o conxunto de [[doutrina]]s [[política]]s e [[filosófica]]s derivadas da obra de [[Karl Marx]], filósofo, economista, xornalista e [[revolución|revolucionario]] alemán, quien fixo contribucións en campos como a socioloxía, a economía e a historia, e do seu amigo [[Friedrich Engels]], quen o axudou en moitas das súas teorías. Para distinguir a doutrina inicial das correntes derivadas, o marxismo proposto por Marx e Engels denominouse historicamente como [[socialismo|socialismo científico]]. Marx e Engels baseáronse na filosofía de [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]] e de [[Feuerbach]], a [[economía política]] de [[Adam Smith]], a [[Ricardo (economía)|ricardiana]] e o [[socialismo]] francés do [[século XIX]] para desenvolver unha crítica da [[sociedade]] que é tanto científica como [[revolución|revolucionaria]]. Esta crítica alcanzou a súa expresión máis sistemática na súa obra máis importante, ''[[O capital]]''. Porén, o marxismo ultrapasou as ideas dos seus percursores, tornándose unha corrente política-teórica que abrangue unha ampla gama de pensadores e militantes, non sempre coincidentes e asumindo posicións teóricas e políticas ás veces antagónicas. O marxismo é obxecto de moitas críticas. Ao presentarse como "[[socialismo científico]]", en forma de ''ciencia'' que descubrira as leis do devenir histórico, pero tamén como [[ideoloxía]] que amosa tal devenir orientado cara a un ''fin'', o marxismo recibiu sobre este punto a crítica de diversos estudosos e filósofos, como [[Hans Kelsen]], [[Max Weber]] e [[Karl Popper]], os cales acusárono de mesturar e contaminar de tal modo ciencia e ideoloxía. A diferenza do [[socialismo utópico]], que contrapón o ideal á realidade, o marxismo pretende ser unha "descrición" obxectiva e moralmente indiferente do modo no que procede o desenvolvemento da historia. Ao mesmo tempo, este desenvolvemento histórico será chamado a producir un fin, a realizar un [[valor]], ou sexa, a sociedade "dos libres e dos iguais". E é así como o marxismo pretende deducir dunha análise científica, baseada nunha evolución necesaria das cousas, unha condición final que se ve como un salto do "reino da necesidade" ao "da liberdade".<ref>H. Kelsen, ''La teoria comunista del diritto'', Milano, 1956.</ref>. A crítica non é diferente á de Max Weber, á súa vez tomada por [[Karl Löwith]].<ref>K. Löwith, ''Critica dell'esistenza storica'', Napoli, 1967.</ref> Críticas á presunta cientificidade do marxismo fíxoas [[Karl Popper]].<ref>Karl Popper, ''La società aperta e i suoi nemici. Hegel e Marx falsi profeti'', vol. II, Armando ed.</ref>

* [[Estruturalismo]]: O [[estruturalismo]] é un enfoque das [[ciencias humanas]] que creceu até se converter nun dos métodos máis utilizados para analizar a linguaxe, a cultura e a sociedade na segunda metade do [[sáculo XX]]. O termo non fai referencia a unha [[escola de pensamiento]] filosófico claramente definida (como a [[antropoloxía]] cultural, a [[lingüística]], o [[marxismo]] etc.), aínda que ten derivacións filosóficas de consideración. A obra de [[Ferdinand de Saussure]] ''Cours de linguistique générale'' (1916), publicada despois da súa morte polos seus alumnos, considérse habitualmente como o punto de orixe do estruturalismo. En termos amplos e básicos o estruturalismo busca as estruturas a través das cales se produce o significado dentro dunha cultura. De acordo con esta teoría, dentro dunha cultura o significado prodúcese e reprodúcese a través de varias prácticas, fenómenos e actividades que serven como sistemas de significación (estudando cousas tan diversas como a preparación da comida e os rituais para servila, ritos relixiosos, xogos, textos literarios e non literarios, formas de entretemento etc). A novidade que introduce non é a idea mesma de estrutura, xa presente de forma continua ao longo do pensamento occidental, senón a eliminación na mesma dun concepto central que ordena toda a realidade, como as ideas platónicas. O iniciador e máis prominente representante da corrente foi o antropólogo e etnógrafo [[Claude Lévi-Strauss]] (década de 1940), quen analiza fenómenos culturais como a [[mitoloxía]], os [[sistemas de parentesco]] e a preparación da comida. Durante os [[anos 1940]] e [[anos 1950|50]], a escena filosófica francesa caracterizose polo [[existencialismo]], fundamentalmente a través de [[Sartre]], aparecendo tamén a [[fenomenoloxía]], o retorno a Hegel e a [[filosofía da ciencia]], con [[Bachelard|Gastón Bachelard]]. Cando na década de 1960 Sartre se orienta cara ao marxismo, xorde unha nova moda, o estruturalismo. Lévi-Strauss inicia este novo movemento, baseándose nas ideas da [[etnoloxía]]. Máis tarde seguirano [[Lacan]] na psicanálise, [[Louis Althusser]] no estudo do marxismo e finalmente [[Michel Foucault]]. Cómpre sinalar que [[Louis Althusser|Althusser]] e [[Michel Foucault|Foucault]] rexeitaron a clasificación do seu pensamento dentro do estruturalismo e, en rigor, unicamente Lévi-Strauss realizou unha reflexión explícita sobre o estruturalismo como método. En calquera caso, trátase dun afastamento de perspectivas historicistas ou subxectivistas baixo o intento de achar unha nova orientación para a investigación. Para [[Jean Piaget]] <ref>Jean Piaget, ''Le structuralisme'', Que Sais-je?, 1968</ref>, o estruturalismo "é mais ben un método e non unha doutrina" e "o perigo permanente qua ameaza o estruturalismo (...) é o realismo da estrutura na que desemboca tan pronto como se esquecen os seus lazos coas operacións das que neceu"; porque para el, "non existe estrutura sen unha construción, ou abstracata ou xenética", o que é, por outra parte, o punto de vista [[construtivismo (filosofía)|construtivista]].

* [[Marxismo humanista]]: O [[marxismo humanista]] (ou [[humanismo marxista]]) é unha rama do [[marxismo]] que se centra principalmente nos primeiros escritos de [[Karl Marx|Marx]], especialmente dos ''Manuscritos económicos e filosóficos de 1844'' <ref>[http://www.marxists.org/espanol/m-e/1840s/manuscritos/index.htm Manuscritos económicos y filosóficos de 1844.] {{es}}</ref> nos que expón a súa teoría da [[alienación]]. En vez de asumir as teses de que na obra de Marx hai un corte epistemolóxico, se le ao Marx tardío desde perspectivas filosóficas desenvolvidas polo Marx mozo, non contrapoñéndoas. Esta corrente fue criticada polo [[antihumanismo]] do [[Filosofía marxista|filósofo marxista]] [[Louis Althusser]], quen a cualificou de revisionista e de ideoloxía burguesa. A [[escola da praxe]] é unha representante deste movemento, así como [[John Lewis]] e [[Salvador Allende]] quen, no seu discurso "''A vía chilena ao socialismo''" de [[1971]] dixo: "''Pisamos un camiño novo; marchamos sen guía por un terreo descoñecido; apenas tendo como compás a nosa fidelidade ao humanismo de todas as épocas, particularmente ao humanismo marxista"''.<ref>[http://www.marxists.org/espanol/allende/21-5-71.htm Discurso de Salvador Allende.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111124004617/http://www.marxists.org/espanol/allende/21-5-71.htm |date=24 de novembro de 2011 }} {{es}}</ref> Outros expoñentes destacados foron [[Jean Paul Sartre]] e [[Ernesto Guevara]]. Esta escola adoita considerar os traballos de [[Antonio Gramsci]], do primeiro [[Georg Lukács|Lukács]] e de [[Lucien Goldmann]] como fontes.