Reino de Navarra: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Servando2 (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Etiqueta: edición de código 2017
Liña 45:
* A Navarra continental ou [[Baixa Navarra]] coexistiu coa coroa francesa á que se uniu dinasticamente a finais do [[século XVI]] e cuxos reis eran coñecidos como de ''de France et de Navarre'' pero que terminou disolvéndose na [[República Francesa]] tras a [[Revolución Francesa|Revolución]].
 
O título do príncipe herdeiro é [[Príncipe de Viana]], que hoxe en día ostenta [[Filipe de Borbón e Grecia|Filipe de Borbón]], fillo e herdeiro do rei [[JuanXoán Carlos I]].
 
== Evolución histórica ==
Liña 147:
[[Ficheiro:Bandera Navarra.png|dereita|220px|miniatura|Estandarte dos reis de Navarra desde 1212]]
 
Tras a instauración da Casa de [[Trastámara]] en Aragón a mediados do século XV, a crise sociopolítica do reino foi paulatinamente polarizando ás forzas vivas de Navarra ao redor de dous bandos: os [[beamonteses]] e os [[agramonteses]]. É este un conflito complexo con posicións e actitudes cambiantes que aparentemente é un conflito entre faccións nobiliarias, pero que parece tamén evidenciar algún tipo de enfrontamento socioeconómico montaña-ribeira, segundo uns autores. De todos os xeitos ambas as faccións tiñan unha distribución por toda Navarra<ref>Como demostra Eloísa Ramírez en ''Solidares nobiliarias e conflitos políticos en Navarra, 1387?1464''.</ref>. Este enfrontamento levaría a unha cruenta [[Guerra civil de Navarra|guerra civil]] en [[1441]], cando [[JuanXoán II de Aragón]] (rei consorte de Navarra) quedou para si o trono, en vez cedelo ao seu fillo [[Carlos de Viana|Carlos, Príncipe de Viana]], ao que lle correspondía. Carlos fora designado herdeiro do reino polo testamento da súa nai a raíña [[Branca I de Navarra|Branca]], aínda prescribindo devandito documento que non tomase posesión do reino sen o beneplácito do seu pai JuanXoán II. En [[1452]] o príncipe foi apresado na batalla de Aibar.
 
A guerra civil persistiu tras a morte de Carlos, Príncipe de Viana en [[1461]] e á de JuanXoán II en [[1479]]. Os beamonteses tiñan o apoio dos casteláns, mentres que os agramonteses tiveron primeiro dos aragoneses (por ser JuanXoán II rei de Aragón) e logo dos franceses.
 
=== A conquista castelá-aragonesa ===
Liña 163:
A conquista da Alta Navarra non finalizou aquí, xa que [[Catarina de Foix]] e [[Xoán III de Albret]], e posteriormente [[Henrique II de Navarra|Henrique II]], apoiados polos monarcas franceses, fixeron até tres intentos militares de recobrar o reino.
 
O primeiro realizárono ese mesmo ano, en novembro, cando un exército de navarros agramonteses, franceses e mercenarios penetraron no reino con 15.000 homes ao mando de Xoán de Albret e o xeneral [[Jacques dade la Palice|ALa Palice]]. Varias cidades do interior alzáronse, como [[Estella]], [[Cábrega]], [[Villamayor de Monjardín]] e [[Tafalla]], chegando a cercar Pamplona do 3 ao 30 de novembro. Ante a chegada de reforzos casteláns polo Perdón, realizouse un asalto precipitado o 27 de novembro de Pamplona, que fracasou. Debido á proximidade do inverno, as tropas franco-navarras iniciaron a retirada cara ao Baztán. No [[porto de Velate]], a retagarda foi sorprendida por forzas castelás, nas que predominaban guipuscoanos [[oñacinos]], ao mando de López de Ayala, na que foi denominada [[batalla de Velate]] coa derrota e perda de doce pezas de artillería, e discútese se tamén se produciu a perda de máis de mil homes dos franco-navarros<ref>Alfredo Floristán Imízcoz, ''Historia Ilustrada de Navarra'', Tomo I. ISBN 84-604-7318-X</ref>.
 
A segunda tivo lugar en [[1516]], aproveitando a morte de Fernando o Católico e a complicada sucesión castelá. O exercito, ao mando do mariscal [[Pedro de Navarra]], mal pertrechado e equipado, foi derrotado no [[Roncal]] polo coronel Fernando de Villalba. O mariscal foi feito prisioneiro (morrería asasinado no [[castelo de Simancas]] en [[1522]]). Para evitar posteriores problemas, en cardeal Cisneros, rexente de Castela, ordenou a demolición de todas as fortalezas, exceptuando as estratéxicas e as pertencentes aos aliados beamonteses.
Liña 178:
En 1516, o [[cardeal Cisneros]] ordena eliminar todos os signos defensivos de Navarra, debido á imposibilidade de defender co exército castelán todos os castelos. Navarra chegou a ter máis dun centenar de castelos en todo o que foi o Reino de Navarra<ref>Iñaki Sagredo, ''Navarra, Castelos que defenderon o Reino''. ISBN 84-7681-477-1</ref>. Moi poucos quedaron en pé, e estes só parcialmente, desmochados.
 
[[Ficheiro:Escudo de Carlos I en Viana2.jpg|miniatura|dereita|200px|Escudo de [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos I]] na muralla de [[Viana, Navarra|Viana]], coas armas españolas da Monarquía e as de Navarra en lugar preferente]]Tras unha breve ocupación das inmediacións de [[San Juan de Pie de PortoPuerto]] por parte das tropas do emperador [[Carlos I de España|Carlos V]], en [[1528]], este decide abandonar [[Ultrapuertos]] polo seu difícil defensa desde a península, e na Baixa Navarra continúa pola dinastía Albret-Foix que posteriormente chegaría a reinar en Francia a partir de [[1620]]. Tras a [[Revolución Francesa]], o Reino de Navarra foi disolto na [[República Francesa]].
 
Desde ese momento a actual Navarra peninsular quedará integrada na Monarquía Hispánica, non presentando inestabilidade de calado e permanecendo leal a coróa castelá cando cara a [[1640]] o sistema territorial da monarquía dos Austrias entra en crise coa separación de [[Portugal]] e a revolta de Cataluña. A pesar de todo, e de xeito paulatino, conforme a rivalidade franco-española se traslada a outros ámbitos, Navarra converterase nun reino esquecido e cada vez máis marxinado dos focos de poder político e económico.