Flamenco: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Eliminouse a referencia ó ficheiro "Diego_El_Cigala_en_20_minutos.jpg" que foi borrado en Commons por Ronhjones. Motivo: per c:Commons:Deletion requests/File:Diego El Cigala en 20 minutos.jpg |
meñique* -> maimiño |
||
Liña 1:
{{Ortografía}}
{{1000}}
{{Patrimonio Mundial
Liña 32 ⟶ 33:
O 16 de novembro de [[2010]] a [[Unesco]] declarouno como [[Patrimonio Cultural Inmaterial da Humanidade]]<ref name=patrimonio>{{Cita web|url= http://www.globalflamenco.com/2014/11/16/el-flamenco-un-arte-declarado-patrimonio-inmaterial-de-la-humanidad-por-la-unesco/|título=El flamenco, un arte declarado Patrimonio Inmaterial de la Humanidad por la UNESCO |data= 16 de novembro do 2014 |editor=global flamenco |lingua=castelán |dataacceso= 30 de abril do 2016}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://portal.uned.es/pls/portal/docs/PAGE/UNED_MAIN/LAUNIVERSIDAD/UBICACIONES/06/PUBLICACIONES/REVISTA%20DIGITAL%20FACULTAD%20DE%20DERECHO/NUMEROS%20PUBLICADOS/NUMERO%20IV/5_3ER%20ACC%C3%89SIT_DUR%C3%81N%20RUIZ%20JAVIER%20Y%20NAVARRO%20ORTEGA%20ASENSIO.PDF |título=LA PROTECCIÓN JURÍDICA DEL PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL UNIVERSAL DE ESPAÑA Y SUS AUTONOMÍAS. ESPECIAL CONSIDERACIÓN AL FLAMENCO |dataacceso=13 de decembro do 2015 |lingua=es}}</ref> a iniciativa das Comunidades autónomas de Andalucía, Estremadura e Murcia. Ademais é Patrimonio Cultural Inmaterial Etnolóxico Andaluz e está inscrito no Inventario Xeral de Bens Mobles da Rexión de Murcia establecido pola Dirección Xeral de Belas Artes e Bens Culturais.
A súa popularidade en [[
== Etimoloxía ==
[[Ficheiro:CSMCordoba.jpg|miniatura|Conservatorio Superior de Música "Rafael Orozco" de Córdoba]]
Liña 38 ⟶ 39:
* '''Por paralelismo co ave zancuda do mesmo nome en castelán''': Algunhas hipóteses relacionan a orixe do nome do xénero flamenco coas [[Flamengo|aves zancudas do mesmo nome]]. Unha delas di que o flamenco recibe esa denominación porque o aspecto e a linguaxe corporal dos seus intérpretes recorda a devanditas aves. O [[Musicoloxía|musicólogo]] [[pobo alemán|alemán]] [[Marius Schneider]], en cambio, defende que a orixe do termo pode estar no nome destas aves, pero non no seu parecido co estilo dos ''bailaores'' senón en que o [[Modo frixio|modo de mi]], que é o predominante no repertorio flamenco, relaciónase na simboloxía medieval, entre outros animais, co [[flamengo]].<ref>''El Origen Musical de los Animales Símbolos en la Mitología y la Escultura Antiguas''. Barcelona. 1946.</ref>
* '''Por ser a música dos "fellah min gueir ard", os campesiños mouriscos sen terra''': Segundo o notario e político [[Blas Infante]], o termo "flamenco" provén da expresión [[lingua árabe|andalusí]] ''fellah min gueir ard'' (فلاح من غير أرض), que significa "campesiño sen terra". Segundo el, moitos [[mourisco]]s integráronse nas comunidades xitanas, coas que compartían o seu carácter de minoría étnica á marxe da cultura dominante. Infante supón que nese caldo de cultivo debeu xurdir o cante flamenco, como manifestación da dor que ese pobo sentía pola aniquilación da súa cultura.<ref>INFANTE, Blas.''Orígenes de lo flamenco y secreto del cante jondo''. 1929-1931.</ref> Con todo, Blas Infante non aporta fonte histórica documental algunha que avale esta hipótese e, tendo en conta a férrea defensa que fixo ao longo da súa vida dunha [[reforma agraria]] en Andalucía, que paliase a mísera situación do [[xornaleiro]] andaluz da súa época, esta interpretación parece máis ideolóxica e política que histórica ou musicolóxica. No entanto, o Pai García Barrioso, tamén considera que a orixe da palabra flamenco puidese estar na expresión árabe usada en [[Marrocos]] ''fellah-mangu'', que significa "os cantos dos campesiños".<ref>P. GARCÍA BARRIOSO. ''La música hispanomusulmana en Marruecos''. Larache. 1941.</ref> Así mesmo, Luis Antonio de Vega aporta as expresións ''felahikum'' e ''felah-enkum'', que teñen o mesmo significado.<ref>DE VEGA, Luis Antonio. ''Origen del Flamenco. El baile de los pájaros que se acompañan con sus trinos.''</ref>
* '''Porque a súa orixe está en Flandres''': Outro número de hipótese vinculan a orixe do termo con [[Flandres]]. Segundo [[Felipe Pedrell]] o flamenco chegou a España desde esas terras na época de [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos V]], de aí o seu nome.<ref>PEDRELL, Felipe. ''Cancionero Musical Popular Español''. Tomo II, Apéndice.</ref> Algúns engaden que nos bailes que se organizaron para dar a benvida a devandito monarca
* '''Porque aos [[pobo xitano|xitanos]] coñéceselles tamén como flamencos''': En [[1881]] [[Antonio Machado Álvarez|Demófilo]], no primeiro estudo sobre o flamenco, argumentou que este xénero debe o seu nome a que os seus principais cultivadores, os xitanos, eran coñecidos frecuentemente en [[Andalucía]] baixo dita denominación.<ref>Demófilo engade que os andaluces chamaban "flamencos" aos xitanos en sentido humorístico, pois para nomear "o moreno" ("caló" e "calé" significan "negro") recorrían [[ironía|
{{cita|Xitanos ou exiptanos é o nome dado en España tanto no pasado como no presente aos que en inglés chamamos ''gypsies'', aínda que tamén se lles coñece como "casteláns novos", "xermanos" e "flamencos"; [...] O nome de "flamencos", co que ao presente son coñecidos en diferentes partes de España,[...]<ref>Véxase o [http://www.gutenberg.org/dirs/etext96/zncli10.txt capítulo I de ''The Zincali: an account of the gypsies of Spain'' no Proxecto Gutenberg]</ref>}}
Liña 46 ⟶ 47:
== Distinción entre flamenco e folclore andaluz ==
[[Ficheiro:FeriaJerez2010-P1070104.JPG|miniatura|Baile por [[sevillanas]].]]
O estilo flamenco foise configurando durante o [[século XIX]], sobre o
En ningún momento da súa historia o flamenco pasou de ser unha música interpretada por minorías, con maior ou menor difusión. O xurdimento dos cantaores profesionais e a transformación dos cantos populares por parte dos xitanos, fixeron que o seu estilo se afastase considerablemente das [[tonada]]s tradicionais. O flamenco somete o popular a unha estilización tan grande que o leva cara ao culto, pero sen perder o seu sabor popular.
Liña 53 ⟶ 54:
== Historia ==
Crese que o xénero '''flamenco''' xurdiu a finais do século XVIII en cidades e vilas agrarias da [[Baixa Andalucía]], aínda que
=== O casticismo ===
Liña 62 ⟶ 63:
=== Os cafés cantantes ===
[[Ficheiro:EMILIO BEAUCHY, Café cantante, hacia 1885, copia a la albúmina.jpg|miniatura| [[Café cantante]], en [[Sevilla]], cara ao ano [[1888]]. Fotografía de [[Emilio Beauchy]].]]
Os [[café cantante|cafés cantantes]] eran locais nocturnos onde os espectadores podían beber copas á vez que gozaban de espectáculos musicais. Neles frecuentemente producíanse desmáns* de todo tipo, polo que a maioría da poboación vivía de costas a eles.{{cómpre referencia}}
Segundo publicou nas súas memorias o cantaor Fernando de Triana, xa en [[1842]] existía un café cantante en Sevilla, que se volveu a inaugurar en 1847 baixo o nome dos ''Lombardos'', como a ópera de [[Giuseppe Verdi|Verdi]]. Con todo, por aquel entón os distintos cantes e intérpretes estaban bastante desconectados entre si. En [[1881]] [[Silverio Franconetti]], cantaor de extenso repertorio e grandes dotes artísticos, abriu en Sevilla o primeiro café cantante flamenco. No café de Silverio os cantaores estaban nun ambiente moi competitivo, pois ao propio Silverio gustáballe retar en público aos mellores cantaores que pasaban polo seu café.
Liña 79 ⟶ 80:
Entre [[1920]] e [[1955]] os espectáculos flamencos pasaron a ser celebrados en prazas de touros e teatros, baixo o nome de "Ópera flamenca". Esta denominación era unha estratexia económica dos promotores, pois a ópera só tributaba o 3% mentres que os espectáculos de variedades pagaban un 10%. Nesta época os espectáculos flamencos estendéronse por toda España e polas principais cidades do mundo. O grande éxito social e comercial alcanzado polo flamenco nesta época eliminou dos escenarios algúns dos [[palo (flamenco)|palos]] máis antigos e sobrios, en favor de aires máis lixeiros, como as [[cantiñas]], os [[cantes de ida e volta]] e, sobre todo, os fandangos, dos que se crearon moitas versións persoais. A crítica purista atacou esa livianización dos cantes, así como o uso do [[falsete]] e o vulgar estilo [[gaiteiro]]
Na liña do [[purismo]], [[Federico García Lorca]] e [[Manuel de Falla]] tiveron a idea de convocar un concurso de [[cante jondo]] en Granada en [[1922]]. Ambos artistas concibían o flamenco como folclore, non como xénero artístico escénico. Por iso sentían preocupación pois crían que o triunfo masivo do flamenco acabaría coas súas raíces máis puras e fondas. Para remedialo organizaron un concurso de cante jondo no que só podían participar afeccionados. Quedaron excluídos os cantes festeiros, como as cantiñas, que Falla e Lorca non consideraban jondos senón flamencos. O xurado foi presidido por [[Antonio Chacón]], que por entón era primeira figura do cante. Os ganadores foron "El Tenazas", un cantaor profesional retirado de [[Morón de la Frontera]], e Manuel Ortega, un neno sevillano de oito anos que pasaría á historia do flamenco como [[Manolo Caracol]]. O concurso resultou un fracaso debido o escaso eco que tivo e porque Lorca e Falla non souberon entender o carácter profesional que por entón xa tiña o flamenco, afanándose en balde en buscar unha pureza que nunca existiu, nunha arte que se caracterizaba pola mezcolanza e a innovación persoal dos seus creadores. Á marxe dese fracaso, coa [[Xeración do 27]], cuxos membros máis eminentes eran andaluces e xa que logo coñecedores de primeira man do xénero, comezou o recoñecemento ao flamenco polos
Trala [[guerra civil española]], durante a posguerra e os primeiros anos do [[Franquismo]], mirouse con receo ao mundo do flamenco, pois as autoridades non tiñan claro que devandito xénero contribuíse á conciencia nacional. Con todo o réxime pronto acabou adoptando o flamenco como unha das manifestacións
En suma, o período da Ópera Flamenca foi unha época aberta á creatividade e que conformou definitivamente a maior parte do repertorio flamenco. Foi a [[idade de ouro]] deste xénero, con figuras como Antonio Chacón, [[Manuel Torre]], [[La Niña de los Peines]], [[Pepe Marchena (cantaor)|Pepe Marchena]] e [[Manolo Caracol]].
Liña 97 ⟶ 98:
=== A fusión flamenca ===
[[Ficheiro:Flamenco in Sevilla 01.jpg|miniatura|Bailaroa no museo de baile flamenco de Sevilla 2014]]
Na [[década de 1970]] en España respirábanse aires de cambio social e político e a sociedade española xa estaba bastante influída por diversos estilos musicais
[[Ficheiro:ElLebrijano-P1060443.JPG|miniatura|[[Juan Peña "El Lebrijano"|El Lebrijano]].]]
A cantante [[Rocío Jurado]] internacionalizou o flamenco a principios da década dos 70, substituíndo a bata de cola por vestidos de noite. O seu faceta nos "Fandangos de Huelva" e nas [[Alegría (flamenco)|Alegrías]] foi recoñecida a nivel internacional pola súa perfecta [[tesitura]] de voz nestes xéneros. Adoitaba ir acompañada nos seus concertos polos [[guitarrista]]s [[Enrique de Melchor]] e [[Tomatito]], non só a nivel nacional senón en países como [[Colombia]], [[Venezuela]] e [[Porto Rico]].
Liña 132 ⟶ 133:
Os principais guitarristras foron [[Manuel Ramírez de Galarreta]], o Gran Ramírez (Madrid, 1864-1920), e os seus discípulos [[Santos Hernández]] (Madrid, 1873-1943), que construíu varias guitarras para o mestre [[Sabicas]], [[Domingo Esteso]] e [[Modesto Borreguero]]. Así mesmo destacan os Irmáns Conde, Faustino (1913-1988), Mariano (1916-1989) e Julio (1918-1996), sobriños de Domingo Esteso, cuxos fillos e herdeiros continúan a saga.
Os tocaores usan a técnica
O acompañamento e o toque solista dos guitarristas flamencos baséase tanto no sistema armónico modal como no tonal, aínda que o máis frecuente é unha combinación de ambos. Algúns cantes flamencos interprétanse "a pan seco" ([[a cappella]]), sen acompañamento de guitarra.
| |||
