Lepóridos: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m →top: Arranxos varios, replaced: <br> → <br/> (3) |
ampliación |
||
Liña 1:
{{en uso}}
{{Taxobox
| name = Lepóridos<br/>''Leporidae''<br/><small>Lebres e coellos</small>
Liña 19 ⟶ 20:
}}
[[Ficheiro:Oryctolagus cuniculus Tasmania 2.jpg|miniatura|240px|Coello europeo (''[[Oryctolagus cuniculus]]'').]]
A dos '''lepóridos''' (''Leporidae'') é unha [[familia (bioloxía)|familia]] de [[mamíferos]] da [[orde (bioloxía)|orde]] dos [[lagomorfos]] que comprende unhas cincuenta [[especies]] agrupadas en once [[Xénero (bioloxía)|xéneros]], e que son coñecidas vulgarmente como '''lebres''' e '''coellos'''.<ref>[https://academia.gal/dicionario/-/termo/busca/lep%C3%B3ridos lepóridos] no ''[[Dicionario da RAG]]''.</ref>
Liña 32 ⟶ 34:
=== Xéneros ===
Na familia recoñécense os once [[Xénero (bioloxía)|xéneros]] seguintes:<ref name=M/><ref>[https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180110#null Leporidae Fischer, 1817] no [[ITIS]].</ref>
{{Div col|cols=3}}
* ''[[Bunolagus]]''▼
* ''[[Brachylagus]]'' <small>Miller, 1900</small>
* ''[[Nesolagus]]''▼
* ''[[
* ''[[
* ''[[Lepus]]'' <small>Linnaeus, 1758</small>
* ''[[Sylvilagus]]''▼
* ''[[Nesolagus]]'' <small>Forsyth-Major, 1899</small>
* ''[[Oryctolagus]]''▼
* ''[[Oryctolagus]]'' <small>Lilljeborg, 1873</small>
* ''[[Poelagus]]''▼
* ''[[
* ''[[Poelagus]]'' <small>St. Leger, 1932</small>
* ''[[Pronolagus]]''▼
* ''[[
* ''[[Romerolagus]]''<small> Merriam, 1896</small>
* ''[[Sylvilagus]]'' <small>Gray, 1867</small>
{{Fin div col}}
=== Sinónimos ===
Ademais de polo nome que lle adxudicou Fischer, e actualmente válido, a familia ecoñeceuse tamén polos [[sinónimo]]s seguintes:<ref name=M/>
* ''Bunolagini'' <small>Averianov, 1999</small>
* ''Lagidae'' <small>Schultze, 1897</small>
* ''Leporidae'' <small>Gray, 1821</small>
* ''Leporinorum''<small> Fischer, 1817</small>
* ''Oryctolaginae'' <small>Gureev, 1948</small>
* ''Pentalaginae'' <small>Gureev, 1948</small>
=== Nomes comúns ===
O nome común ''coello'' designa normalmente a calquera das especies da familia, con excepción das do xénero ''[[Lepus]]'', ás que se coñece como ''lebres''. Este último xénero caracterízase pola precocidade das crías, que son capaces de correr e de alimentárense por si mesmas desde o momento do nacemento, teñen as orellas e os ollos máis desenvolvidos, son máis veloces na carreira (algunhas especies chegan aos 70 [[quilómetro|km]]/[[hora|h]]), non constrúen tobos senon simples ''encamamentos'' en engrobas do terreo, e paren crías provistas de pelo e cos ollos abertos. As especies do xénero ''[[Pronolagus]]'' son denominadas indistintamente ''lebres'' ou ''coellos''.
== Anatomía ==
Os lepóridos teñen un [[corpo]] de conformación atlética, coas [[extremidade]]s posteriores moi fortes, que lles permiten impulsarse con velocidade realizando saltos e acrobacias rechamantes. O seu [[esqueleto]] é fino e fráxil aos golpes; palpándolles o dorso pódense apreciar as [[apófises espiñosas]]. E [[cola (zooloxía)|cola]] adoita ter a zona ventral máis clara que o resto do corpo, sendo capaces de comunicárense con rápidos movemientos desta. As extremidades anteriores son máis finas. Sérvenlles na fuxida xa que grazas a elas poden realizar cambios bruscos de dirección. A [[cabeza]] caracterízase polas [[orella]]s longas. Na [[boca]] prenentan dúas fileiras de [[dente|dentes incisivos]]. Nos [[ollo]]s teñen unha terceira [[pálpebra]] semitransparente que, nas pelexas dos [[macho]]s polo [[apareamento]] impide a entrada de area ou lesións na [[pupila]]. A [[pelaxe]] é fina e sedosa, cos pelos de lonxitude variábel segundo as especies.
== Bioloxía ==
Os lepóridos habitan todo el mundo salvo algunhas illas oceánicas e a [[Antártida]]. Son animais [[herbívoro]]s de gran plasticidade ecolóxica e que se reproducen a gran velocidade, polo que son una peza cinexética común en todo o globo e [[Presa (bioloxía)|presa]] habitual de moitos mamíferos [[carnívoros]] ([[lince]]s, [[lobo]]s, [[raposo]]s, [[mustélidos]], [[Ursidae|oso]]s, así como de varias [[aguia]]s).
== Evolución ==
[[Ficheiro:Serengetilagus.jpg|miniatura|Cranio de ''Serengetilagus praecapensis''. Naturkundemuseum, [[Berlín]].]]
As especies de lepóridos máis antigas que se coñecen datan do [[eoceno]] tardío, momento no que a familia xa estaba presente en [[América do Norte]] e [[Asia]]. Ao longo da súa [[evolución]], o grupo foise adaptando cada vez máis ás rápidas carreiras e aos saltos. Por exemplo, ''Palaeolagus'', un coello [[extinto]] do [[oligoceno]] de América do Norte, tiña as patas traseiras máis curtas que as formas modernas (o que indica que corría en lugar de saltar) aínda que na maioría dos demais aspectos era bastante parecido a un coello actual.
<ref name=MamEv>{{cite book |author=Savage, R.J.G.; Long, M.R. |year=1986 |title=Mammal Evolution: an illustrated guide |publisher=Facts on File |location=New York |pages=128–129 |isbn=0-8160-1194-X}}</ref>
Dous achados de [[fósil]]es, aínda sen nome, datados en hai uns 48 Ma (na [[China]]) e nuns 53 Ma (na [[India]]), aínda que primitivos, mostran o nortello leporínico característico, o que indica que a diverxencia dos [[ocotónidos]] e os lepóridos foi máis antiga do que se pensaba.<ref>{{cite news | last=Handwerk | first=Brian | title=Easter Surprise: World's Oldest Rabbit Bones Found | work=National Geographic News | publisher=National Geographic Society | date=21 March 2008 | url=http://news.nationalgeographic.com/news/2008/03/080321-rabbit-bones.html}}</ref>
O [[cladograma]] que se mostra, de Kraatz ''et al''. (2015), está baseado en análises [[xene|xenéticas]] de [[ADN mitocondrial]] e [[ADN nuclear|nucler]].<ref>{{cite journal|last1=Kraatz|first1=Brian P. et al|title=Ecological correlates to cranial morphology in Leporids (Mammalia, Lagomorpha)|journal=PeerJ|date=2015|volume=3|pages=e844|doi=10.7717/peerj.844|pmid=25802812|url=https://peerj.com/articles/844/|pmc=4369340}}</ref>
{{clade
|label1=Leporidae
|1={{clade
|1={{clade
|2={{clade
}}
}}
|2={{clade
|1=''[[Romerolagus]]''
|2={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|2=''[[Brachylagus]]''
}}
|2={{clade
|1={{clade
|1=''[[Caprolagus]]''
}}
}}
}}
}}
|2=''[[Lepus]]''
}}
}}
}}
}}
== Notas ==
| |||