Guerra hispano-estadounidense (editar)
Revisión como estaba o 27 de decembro de 2018 ás 18:38
, hai 5 anos→A illa de Cuba de finais do século XIX: Rematada revisión lingüística; quedan algúns fallos de tradución
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
→A illa de Cuba de finais do século XIX: Rematada revisión lingüística; quedan algúns fallos de tradución |
||
Liña 35:
A illa de [[Cuba]], situada a uns 150 km das costas da [[Florida, Estados Unidos de América|Florida]], no [[mar Caribe|Caribe]], un verdadeiro ''"Mediterráneo americano"'', pertencía a España desde [[1492]]; é unha das últimas colonias españolas no continente americano. Trátase da illa máis grande das [[Antillas]], cunha posición moi favorable sobre as rutas marítimas internacionais. Os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] sempre se interesaron na explotación destas ricas terras; e compañías americanas explotan as plantacións de cana de azucre, froitas, tabaco así como o mineral de ferro. Os investimentos dos Estados Unidos excedían dos 50 millóns de dólares e o comercio con Cuba representaba un 7% do conxunto dos intercambios exteriores dos Estados Unidos.
A isto engádese o nacemento do sentimento nacional en [[Cuba]] influído polas revolucións [[Revolución francesa|francesa]] e [[Guerra de Independencia dos Estados Unidos|estadounidense]], o nacemento dunha burguesía local e as limitacións políticas e comerciais impostas por [[España]] que non permitía o libre intercambio de produtos, fundamentalmente [[azucre de cana]], cos
Aínda que este pacto facía algunhas concesións en materia de autonomía política e a pesar de que en [[1880]] se logrou a abolición da escravitude en Cuba, a situación non contentaba completamente aos cubanos debido ao seu limitado alcance. Por iso os rebeldes volveron a
En [[1893]] baixo o goberno liberal, o Ministro Maura propuxo un plan de reformas que os deputados autonomistas aprobaron xulgándoo ao mesmo tempo insuficiente. Os proxectos de Maura provocaron con todo á oposición da maioría parlamentaria. Os conservadores atacárono, o que era lóxico, pero na esquerda houbo manifestacións de incomprensión igualmente grandes.
Liña 43:
A prensa nacional era unanimemente hostil, excepto o diario ''Novo Réxime'', de Pi y Margall. Sagasta non estaba disposto a arriscar unha crise para a defensa das reformas cubanas, os debates parlamentarios espazáronse e Maura, negándose a toda transacción, dimitiu en marzo de 1894. El atívose polo tanto ao debate dos proxectos contemporizadores de Abarzuza. Era ao voto de reformas tardías e dubidosas cando a insurrección xeral estalou a Cuba.
Por outra banda, [[José Martí]], escritor, pensador e líder independentista cubano, foi [[desterro|desterrado]] a España en [[1871]] por mor das súas actividades políticas. Martí nun principio ten unha posición pacifista, pero co pasar dos anos a súa
== Un conflito hispano-cubano ==
A rebelión na illa é unha rebelión independentista, unha loita que comeza en [[1868]]; o movemento renóvase en [[1895]] cando o arancel aduaneiro Wilson-Gorman ([[1894]]), decidido polos Estados Unidos, aumenta un 40% os dereitos de aduana sobre o azucre cubano importado nos Estados Unidos e empeora a miseria dos "peóns". Madrid négase a ceder ante os insurrectos cuxo heroe da primeira rebelión, [[José Marti]], vai morrer en combate
Pola outra banda o xeneral español [[Valeriano Weyler]] exerce unha represión brutal: milleiros de cubanos "reconcentrados" en campos; 200 000 persoas, o que representa o oitavo da poboación,
Nos Estados Unidos, a opinión pública, na súa maioría, toma parte pola causa en favor dos insurrectos cubanos
Esta "[[prensa amarela]]", prensa
Silénciase con todo
O Presidente [[Grover Cleveland|Cleveland]] ao que logo
== O preludio dunha traxedia ==
O [[1 de xaneiro]] de 1898, o Capitán Xeral de Cuba, xeneral Ramón Blanco quen substituíra ao xeneral Wayler, crendo chegado o momento oportuno, decretou a vixencia da
O día [[12 de xaneiro]], ''O Reconcentrado'' publicaba na súa páxina editorial baixo o título ''Fuxida de Pícaros'', no que comentaba a escapada cara a España dun dos últimos colaboradores máis directos do xeneral Weyler. Isto acendeu os ánimos dos conservadores e especialmente do estamento militar. Ante esta circunstancia, un grupo de oficiais españois dirixíronse
O cónsul xeral dos Estados Unidos na Habana, o xeneral Fitzhugh Lee, cablegrafou a Washington explicando como se estaban desenvolvendo estas manifestacións e a inviabilidade do plan autonómico
{{Cita|“''A autonomía cubana é tan só unha farsa''”}}
Terminados os disturbios rueiros na Habana, Pío Gullón, ministro de Estado, apresurouse en dar a Washington toda clase de explicacións, afirmando que a
O cónsul norteamericano
O día [[24 de xaneiro]], co suposto fin de celebrar as boas relacións existentes con España, McKinley decidiu o envío dun buque de guerra á Habana como un xesto de amizade. Ao dar a noticia ao Goberno español, o presidente norteamericano explicou que tan só pretendía iniciar un costume que desgraciadamente se
[[Ficheiro:USS Maine entering Havana harbor HD-SN-99-01929.JPEG|miniatura|300px|A chegada do ''USS Maine'' pola baía da Habana, xaneiro 1898]]
O [[25 de xaneiro]] o acoirazado [[USS Maine]]
== ''Casus belli'', a explosión do ''USS Maine'' ==
O sinistro ocorreu o día [[15 de febreiro]] de 1898 ás dez menos cuarto da noite. Naquel momento había en cuberta unha reducida garda nocturna formada na súa maioría por ''marines'' e algúns oficiais que se achaban no sotavento da torreta maior. Mentres tanto, a maioría dos oficiais do [[USS Maine]] achábanse de permiso, uns atopábanse asistindo a unha representación no teatro Albizu, e outros
Algunhas testemuñas
O [[16 de febreiro]] a opinión pública americana, que seguía influenciada pola ''[[prensa amarela]]'', acusa a España dun acto terrorista, admitindo sen dúbida que se trataba dun atentado español; Madrid intenta con todo acougar o xogo. A explosión do ''USS Maine'' foi inmediatamente manipulada pola prensa sensacionalista norteamericana, especialmente polo ''World'' de Joseph Pulitzer e o ''New York Journal'', de William Randolph Hearst. Ese mesmo día 16 de febreiro, o ''New York Journal'' titulaba así a súa primeira plana:{{Cita|''"O Maine partido en dous por unha máquina infernal do inimigo"''}} Catro días
Tanto o cónsul norteamericano, o xeneral Fitzhugh Lee, como o comandante do buque, capitán Sigsbee, comunicaron que a causa da explosión era indeterminable. Ao día seguinte tivo lugar un funeral multitudinario
Así e todo, o Presidente dos Estados Unidos acaba cedendo á presión desta prensa sensacionalista. O [[27 de marzo]] de 1898, lanza un ultimato a España esixindo o armisticio de Madrid cos rebeldes cubanos, baixo as condicións de aceptación e mediación exclusiva dos Estados Unidos.
En España
Entre o 12 e [[19 de abril]] a diplomacia española tentou atopar algunha potencia europea que se prestase a mediar no conflito para evitar a guerra. Todas estaban indecisas sobre un posible apoio a España; por outra banda, a intervención do Vaticano en favor dun armisticio
O [[20 de abril]], por unha
O [[21 de abril]], os Estados Unidos organizan o bloqueo de Cuba; o 24, España, illada sen un posible apoio diplomático europeo, declara a guerra aos Estados Unidos; o 29, McKinley decláraa á súa vez a España.
== ''Pequena e espléndida guerra'' ==
Considerada como a máis popular de todas as guerras dos estadounidenses,
A ''US Army''
Os primeiros combates
[[Ficheiro:L'Illustration-pag-N9889-01.jpg|miniatura|300px|esquerda|Páxina da revista francesa ''l'Illustration'' do 9 de xullo 1898.]]
O resultado neto da batalla foi a perda de toda a frota española, xa que os barcos que lograron escapar
Na illa de Cuba, un corpo expedicionario de 17
O exército español non soubo aproveitarse da súa superioridade numérica. É certo que non tiñan
Pero será nos combates navais que se xogou a sorte das armas: a frota americana afundiu nalgunhas horas os buques españois do almirante [[Pascual Cervera y Topete|Cervera]] que
Privadas de todo apoio naval, as forzas españolas de Cuba capitularon o [[17 de xullo]]. [[Porto Rico]]
[[Ficheiro:Faro de Vigo, 1898, 29 de agosto.jpg|miniatura|[[Faro de Vigo]] do 29 de agosto de [[1898]], portada sobre os repatriados de Cuba.]]
Para rematar, durante esta guerra de dez semanas, as forzas americanas perderan
O [[12 de agosto]], España aceptaba o armisticio así como un tratado de paz preliminar poñendo fin ás hostilidades en
O Tratado de París asinado o [[10 de decembro]] de 1898 puxo
== As consecuencias ==
Polo [[Tratado de París (1898)]],
{{Cita|Art.1°. España renuncia a todo dereito de soberanía e propiedade sobre Cuba. En atención a que dita illa, cando sexa evacuada por España, vai ser ocupada polos Estados Unidos, estes, mentres dure a súa ocupación, tomarán sobre si e cumprirán as obrigacións que, polo feito de ocupala,
Art 2°. España cede aos Estados Unidos a illa de Porto Rico e as demais que están agora baixo a súa soberanía nas Indias Occidentais, e a illa de Guam no arquipélago das Marianas ou ''Ladrones''.
Liña 128:
Art.5°. Os Estados Unidos, (...) transportarán a España, á súa costa, aos soldados españois que fixeron prisioneiros de guerra as forzas estadounidenses ao ser capturada Manila.|Tratado de París do 10-12-1898}}
A pesar dos debates
A maioría da opinión pública en realidade mostrouse favorable ás adquisicións. Segundo a mesma lóxica, o [[7 de xullo]] de [[1898]]
En 1893, desposuíase á raíña Lilinokalani, aínda que o Presidente dos Estados Unidos Stephen Cleveland non procedeu naquel entón á anexión. Esta
O [[Xapón]], debilitado en [[China]] polos europeos que quere achegarse entón dos Estados Unidos, non se opón á anexión (os xaponeses representaban un 33% da poboación das illas, os hawaianos un 45% e os americanos 21
A guerra de 1898 cambiou as reparticións internacionais. Os Estados Unidos concederon a súa política exterior á súa fila e ás súas ambicións económicas. Convertéronse nunha potencia mundial que practicaba unha política imperialista. Este imperialismo, de carácter un tanto diferente
=== Repercusións e explicación do desastre ===
[[Ficheiro:La Cruz Roja de Vigo a los soldados repatriados de Cuba y Filipinas que fallecieron en esta ciudad 1898.jpg|miniatura|A [[Movemento Internacional da Cruz Vermella e da Media Lúa Vermella|Cruz Vermella]] de [[Vigo]] aos soldados repatriados de Cuba e Filipinas, [[1898]]. [[Cemiterio de Pereiró]].]]
En primeiro lugar a guerra custa moi cara en homes e sobre todo en diñeiro. Os sacrificios pedidos afectan esencialmente ás clases populares; o sistema de recrutamento que seguía vixente en España permitía a substitución; os ricos non fan o servizo militar (pagando a outros), o que causa no pobo
Os movementos de oposición non teñen ningún mal a explotar unha similar situación. Pero son sobre todo os medios políticos, os intelectuais e os militares os que experimentan a humillación da derrota. De aquí sairía a que logo se nomearía
A [[xeración do 98]] en realidade confúndese moi a miúdo baixo a palabra de xeración do desastre
Con todo
* A obra de [[Miguel de Unamuno]] está vinculada marxinalmente a esta corrente e a súa contribución é apenas considerable. O que é notable pola contra, é o espertar ou o espertador dunha inspiración artística propiamente española.
Liña 153:
* A enxeñería barroca de España que se expresa no mesmo momento na sorprendente arquitectura catalá de [[Gaudi]].
A xeración do desastre, a nivel filosófico, que non repetiu ou
No entanto o mellor representante do tándem modernista pertence á xeración seguinte. É sen ningunha dúbida [[Ortega y Gasset]], admirador da ciencia e filosofía alemás, fundador en 1923 da ''Revista de Occidente''.
Seguramente esta reacción ou este renacemento nacional, como se queira nomeala, toma formas tanto máis agresivas canto que as humillacións militares non cesaron coa guerra de Cuba. En 1921, o exército español sofre en [[Batalla de Annual|Annual]] ([[Marrocos]]) outro verdadeiro desastre. O choque psicolóxico que causa
Militares e nacionalistas rexeitan en diante un réxime
As crises coloniais non crearon unha nova situación, serven soamente de revelador e de acelerador ao movemento de desagregación que acadou o sistema da [[Restauración borbónica en España|Restauración]] desde o principio do século xx.
|