Gonzalo de Mondoñedo: Diferenzas entre revisións

 

'''Gonzalo de Mondoñedo,''' tamén coñecido como '''San Gonzalo,''' ou '''Gonzalo Froilaz,''' foi un membro da [[familia Froilaz-Traba]], fillo de [[Froila Vermúdez]] e irmán de [[Pedro Froilaz de Traba|Pedro Froilaz,]] [[Lista de condes de Galicia|conde de Galiza]] e [[Condado de Trastámara|Trastámara]]<ref>{{Cita web|url=http://www.xenealoxiasdoortegal.net/ortegal/traba.htm|páxina-web=Xenealoxías do Ortegal|título=Liñaxe Froilaz-Trava|data-acceso=17/10/2018}}</ref>. Ocupou o bispado de [[Diocese católica latina de Mondoñedo-Ferrol|Mondoñedo]] entre os anos [[1070]] e [[1108]]. Durante o seu mandato impulsou a obra [[Arte románica|románica]] da [[Catedral de San Martiño de Mondoñedo]] ([[San Martiño de Mondoñedo, Foz|Foz]]) e mantivo varios preitos territoriais tentando conservar os dominios da súa diocese. Especial relevancia tivo o litixio mantido co bispo [[Diego Xelmírez]] polos [[Arciprestados de Galicia|arciprestados]] de Salaxia, [[Arciprestado de Bezoucos|Bezoucos]] e [[Terra de Trasancos|Trasancos]]. A súa figura, santificada polo pobo (non esta canonizado pola igrexa), esta envolta na lenda ao atribuírselle o afundimento dunha armada [[Normandos|normanda]] e outros milagres.

A situación non mudou até a morte do rei Afonso VI, naquel momento [[Pedro Froilaz de Traba|Pedro Froilaz]], cabeza familiar da liñaxe Traba, protexía os dereitos do infante [[Afonso VII de León|Afonso Raimúndez]] ao trono do [[Reino de Galicia|Reino de Galiza]] diante da súa nai [[Urraca de León|Urraca]] (filla de Afonso VI) e do seu marido [[Afonso I de Aragón]]. Os Traba precisaban da alianza de Diego Xelmírez, que se debatía entre o bando de Afonso Raimúndez e o da súa nai Urraca. Convenientemente, San Gonzalo cesou no seu cargo, e nomeouse bispo a Pedro Amiguiz, abade do [[Mosteiro de San Xoán de Caaveiro|Mosteiro de Caaveiro]] e confesor de Pedro Froilaz<ref>{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/176/mode/2up|volume=3|páxina=177|ref=}}</ref>. Probabelmente unha solución concertada entre as partes, e unha saída airosa para Gonzalo Froilaz<ref>{{Cita libro|título=Episcopologio Mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de estudos galegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA88#v=onepage&q&f=false|páxina=88|ref=}}</ref>.

 

 

Non foi esta a única concesión que os Traba fixeron ao prelado compostelán, desexoso de reducir a importancia da sé mindoniense, rival da súa<ref name=":3">{{Cita web|url=http://www.terraetempo.gal/artigo.php?artigo=146&seccion=13|páxina-web=terraetempo.gal|título=San Gonzalo. Bispo mindoniense|data-acceso=30/10/2018}}</ref>. No momento do falecemento de Gonzalo Froilaz no ano [[1112]], o bispo Pedro regresou ao mosteiro de Caaveiro e foi nomeado para o cargo [[Munio Afonso]], secretario persoal de Xelmírez e un dos redactores da [[Historia Compostelá]]<ref>{{Cita libro|título=España Sagrada. Theatro geographico-histórico de la iglesia de España|apelidos=Flórez|nome=Henrique|editorial=|ano=1764|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=K-jEZSiDX9QC&lpg=PA123&dq=Ermesenda%20Nu%C3%B1ez&hl=pt-PT&pg=PA124#v=onepage&q&f=false|volume=18|páxinas=124-134|ref=}}</ref>. Este bispo tivo frecuentes enfrontamentos coa nobreza mindoniense e rematou por dimitir do seu cargo, regresando a Santiago<ref name=":4" />. Unha das primeiras decisións do seu bispado foi o traslado da sé mindoniense cara o interior, á vila de [[Vilamaior do val de Brea]], o seu actual emprazamento<ref>{{Cita libro|título=Las Catedrales de la diócesis de Mondoñedo en la Edad Media|apelidos=Yzquierdo Perrín|nome=Ramón|editorial=Universidade da Coruña|ano=2000|ISBN=84-95322-46-3|url=https://ruc.udc.es/dspace/bitstream/handle/2183/10974/CC%2055%20art%203.pdf?sequence=1#page=29&zoom=auto,-361,421|páxina=131|en=|ref=}}</ref>, e o abandono de [[San Martiño de Mondoñedo, Foz|San Martiño en Foz]], alegando o perigo que supuña a proximidade ao mar da sé episcopal. Esta decisión tomouse no ano 1113 nun concilio en Palencia solicitado polo mesmo Xelmírez<ref>{{Cita libro|título=Historia compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal. Clásicos latinos medievales.|ano=1994|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA220#v=onepage&q&f=false|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma|páxina=220|ref=}}</ref>, e no que asinan diversos persoeiros ofendidos polo bispo Gonzalo durante o longo preito polos arciprestados<ref name=":3" />.

 

Se ben existen multitude de versións do relato<ref name="books.google.es">{{Cita libro|título=Episcopologio Mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de Estudos Galegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA85#v=onepage&q&f=false|páxina=85|ref=}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://lendasgalegas.swred.com/lendas_lugo_o_bispo_santo_e_os_normandos.htm|páxina-web=lendasgalegas.swred.com|título=Lenda O bispo santo e os normandos, Mondoñedo, Lugo, Galicia, lendas galegas|data-acceso=2018-10-31|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.pangalaica.com/britonia/historia/vikingos.htm|apelidos=Comunicación|nome=Abertal|páxina-web=www.pangalaica.com|título=El Obispo Santo y los Normandos|data-acceso=2018-11-01}}</ref><ref>{{Cita novas|xornal=España Fascinante|título=The Bispo Santo and the Normans - Fascinating Spain|url=https://espanafascinante.com/en/legend-of-spain/legends-of-galicia/legend-of-the-the-bispo-santo-and-the-normans/|lingua=en-US|data-acceso=2018-11-01}}</ref>, todas narran mais ou menos os seguintes feitos:{{Cadro de citas|cita=Conta a lenda que cando unha poderosa armada normanda asomou polas costas mariñáns, os veciños da comarca, aterrados polo que lles ía pasar, acudiron ante a autoridade máis importante, o bispo da Sé episcopal de Mondoñedo, que nese tempo (864 – 1117) estaba asentada no lugar de San Martiño de Mondoñedo. O bispo Gonzalo, sabedor de que os soldados que defendían a catedral eran a única forza armada ca que se podería contar para repele-lo ataque, decide marchar en procesión ata o monte coñecido como A Cruz do Agrelo. O prelado portaba unha cruz de madeira que se lle facía cada vez máis pesada, debido a que el era xa unha persoa de idade avanzada e á orografía do camiño, para alivia-lo peso descansaba cada pouco, aproveitando ese tempo para rezar. Por cada vez que se axeonllaba e pregaba a Deus, un barco normando se afundía. Así cando chegaron ao alto do monte tan só quedaba unha nave, tres noutras versións, á que deixa marchar para que informe aos seus paisanos do poder de Deus.|fonte='''De normandos e bispos santos - Xoán Ramón Fernández Pacios'''<ref>{{Cita web|url=http://www.terraetempo.gal/artigo.php?artigo=3539&seccion=13|apelidos=Fernández Pacios|nome=Xoán Ramón|páxina-web=www.terraetempo.gal|título=De Normandos e Bispos Santos|data-acceso=2018-11-01|lingua=gl}}</ref>|largo=60%|aliñamento=centro}}

 

 

- Edificouse arredor do 1577<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 138</ref> no monte da cruz do Agrelo a '''ermida do bispo santo''', afirmando que alí foi onde se produciu o milagre de San Gonzalo. Oportunamente apareceu no monte soterrada unha imaxe de madeira do santo. Neste mesmo monte da cruz do Agrelo existe unha fonte chamada, fonte dos [[Mouro (mitoloxía)|Mouros]] á que peregrinaba a xente á procura de curación nas súas augas<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 93-94</ref>. Coa construción da capela, cristianizouse tamén a asistencia da xente ao lugar dando orixe á tracional [[romaría]] focense coñecida como festa do Santo.

Durante o litixio dos arciprestados o bispo Gonzalo rehusou acatar ordes do arcebispo de Toledo, do rei Afonso VI e do papa Pascual II, motivo polo que semella dicifil que a xerarquía eclesiástica resolvese conceder a santidade á súa figura. Porén, quen santificou ao bispo non foi a igrexa senón a tradición popular. O bispo Gonzalo non é santo oficialmente pois non esta canonizado pola igrexa católica, é un santo elevado polo pobo e mesmo existiron tentativas dalgúns dos bispos mindonienses de deter o seu culto<ref>{{Cita libro|título=Diccionario de los santos|apelidos=Leonardi|nome=C.|editorial=San Pablo|ano=2000|ISBN=84-285-2258-8|url=https://books.google.es/books?id=7WRxrxphxYwC&lpg=PA956&dq=catedral%20de%20san%20martin%20de%20mondo%C3%B1edo&hl=pt-PT&pg=PA956#v=onepage&q&f=false|volume=1|páxina=956|ref=}}</ref>.

 

{{s-rel|ca}}

{{Succession box|título=[[Bispo de Mondoñedo]]|período=[[1071]] - [[1108]]|predecesor=[[Suario II bispo de Mondoñedo|Suario II]]|sucesor=[[Pedro I bispo de Mondoñedo|Pedro I]]}}

{{End box}}

== Notas ==

{{Listaref|30em}}