Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas: Diferenzas entre revisións

A creación en 1907 da XuntaJunta pairapara Ampliación de EstudosEstudios e InvestigaciónsInvestigaciones Científicas, herdeira en gran medida da [[Institución Libre de Enseñanza|Institución Libre de Ensino]] (1876), inaugurou una etapa de desenvolvemento até entón non alcanzado pairapara a ciencia e a cultura españolas. O Real Decreto polo que se crea a Xuntaxunta foi asinado por [[Afonso XIII de España|Alfonso XIII]] o 11 de xaneiro de 1907, e a exposición do preámbulo foi escrito polo ministro de Instrución Pública e Belas Artes de entón Amalio Gimeno. En devandita exposición, despois de citar exemplos das iniciativas doutros países, afirmaba:

O 15 de xaneiro foron nomeados, por real decreto, como vogais: Santiago Ramón e Cajal, [[José Echegaray]], [[Marcelino Menéndez Pelayo]], [[Joaquín Sorolla]], [[Joaquín Costa]], Vicente Santamaría de Paredes, Alejandro San Martín e Satrústegui, Julián Calleja Sánchez, [[Eduardo Vincenti]], Gumersindo de Azcárate, [[Luis Simarro|Luís Simarro]], [[Ignacio Bolívar y Urrutia|Ignacio Bolívar]] (segundo e último presidente da Xuntaxunta), [[Ramón Menéndez Pidal]], [[Xosé Casares Gil|José Casares Gil]], Adolfo Álvarez-Buylla e González-Alegre, [[José Rodríguez Carracido]], Julián Ribeira e Tarragó, [[Leonardo Torres Quevedo]], José Marvá e Mayer, José Fernández Jiménez e Victoriano Fernández Ascarza.[3]

A Xuntaxunta foi o organismo que maior impulso deu ao desenvolvemento e difusión da ciencia e cultura españolas a través dun programa moi activo de intercambio de profesores e alumnos e o establecemento de bolsas pairapara estudar no estranxeiro (pensionados),[4] nun intento exitoso de saír do pesimismo decimonónico e abrirse ao estranxeiro establecendo un diálogo aberto cos países máis modernos de Europa como o único medio de avance e progreso. Obra de poucos homes, liderada polo seu presidente, Santiago Ramón e Cajal, e sobre todo polo seu secretario e eminencia gris, José Castillejo, no seu seo formáronse e traballaron os mellores intelectuais e científicos de España entre 1907 e 1939, personalidades como [[Rafael Altamira]], Cándido Bolívar, Odón de Bo, Américo Castro, [[Miguel Catalán]], Francisco Durán Reinals, José Fernández-Nonídez, [[Cruz Gallástegui]], Antonio García Solalinde, Samuel Gili Gaya, [[María de Maeztu]], Faustino Miranda, Enrique Moles, Tomás Navarro Tomás, [[Juan Negrín]], [[Severo Ochoa]], Federico de Onís, Pío do Río Hortega, Xullo Rei Pastor, José Royo, ou [[Luis de Zulueta|Luís de Zulueta]] e Antonio de Zulueta, entre moitos outros e ademais dos xa mencionados Cajal, Bolívar, Cabrera, Castillejo e Simarro, no seu eixo director.<ref>{{Cita novas|título=Heroínas olvidadas: científicas de la II República|url=http://elpais.com/elpais/2017/02/10/ciencia/1486724300_968930.html?rel=lom}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.residencia.csic.es/jae/protagonistas/index.htm|título=Protagonistas de la JAE|cita=Base y catálogo de personalidades}}</ref>

A Xuntaxunta logrou crear un armazón de centros e laboratorios nos que a ciencia e as humanidades comezaron a ter un desenvolvemento que pronto adquiriría alcance e recoñecemento internacional, algo en certo xeito insólito na España dos vellos valores tradicionais.<ref name="jae2010">{{Cita web|url=http://www.jae2010.csic.es/historia.php|título=Centenario de la JAE}}</ref><ref>González Ibáñez, C. y A. Santamaría García, [http://libros.csic.es/product_info.php?cPath=35&products_id=41 ''Física y química en la Colina de los Chopos: 75 años de investigación en el edificio Rockefeller''. CSIC, Madrid (2009).]</ref>

A lista de centros e institutos resulta tan relevante como os intelectuais e científicos colocados á fronte deles, empezando pola personalidade de Cajal á fronte do conxunto da JAE e de forma máis específica do Instituto Nacional de Ciencias Físico-Naturais (1910), con [[Blas Cabrera Felipe|Cabrera]] como lugartenente e continuador; ou Ramón Menéndez Pidal, á fronte do Centro de Estudos Históricos, en Madrid, tamén desde 1910. A JAE agrupou, desenvolveu e dotou con novas instalacións (laboratorios, bibliotecas, etc) a institucións xa existentes como o Museo de Ciencias Naturais, o Museo Antropolóxico, o Real Xardín Botánico de Madrid ou a Estación Biolóxica de Santander; así mesmo coordinou laboratorios como o de Investigacións Biolóxicas, o de Investigacións Físicas, a Estación Alpina de Bioloxía do Guadarrama, a Misión Biolóxica de Galicia, ou a Comisión de Investigacións Paleontológicas e Prehistóricas. Ademais, a JAE, desde o seu nivel de alto organismo público, sincronizou e apoiou as actividades de espazos docentes especiais como o Instituto-Escola ou a [[Residencia de Estudiantes|Residencia de Estudantes]], pairapara os que habilitou o Seminario Matemático e os Laboratorios de Química, Fisiología, Bacteriología, etc.<ref>[http://visitandomadrid.wordpress.com/category/residencia-de-estudiantes/ Visualización en mapa-satélite del conjunto de edificios de la Junta para la Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas. Consultado en abril de 2014.]</ref>

Por outra banda, a XuntaJunta pairapara Ampliación de EstudosEstudios e InvestigaciónsInvestigaciones Científicas xogou un papel decisivo nas relacións con América Latina, potenciadas por unha Real Orde promulgada o 16 de abril de 1910, pola que se apoiaba o intercambio de profesores e alumnos e a edición de obras sobre a sociedade, a evolución da cultura e da economía e a historia natural de América. O intercambio suscitado orixinou unhas novas relacións e maneiras de mirarse e entenderse entre americanos e españois e auspiciou a creación de institutos, departamentos e cátedras universitarias sobre lingua, cultura, historia e civilización españolas, moitos dos cales seguiron o modelo organizativo e científico dos centros españois da XuntaJunta pairapara Ampliación de EstudosEstudios e InvestigaciónsInvestigaciones Científicas na súa organización e funcionamento.

O espírito de modernización e reforma que representaba a Xuntaxunta non contaba coa simpatía dos sectores que promoveron e apoiaron o [[Golpe de Estado do 18 de xullo de 1936|golpe de estado en España de xullo de 1936.]] O goberno de Burgos decretou a súa disolución (19 de maio de 1938), transferindo as súas funcións a un recentemente fundado [[Instituto de España]], aínda que a Xuntaxunta seguiu funcionando na zona republicana até o final da guerra. Terminada a [[Guerra civil española|Guerra Civil]], o 24 de novembro de 1939, o ditador [[Francisco Franco|Franco]] promulgou a lei pola que se creaba o [[Consello Superior de Investigacións Científicas]] (CSIC), dispondo que en diante:<ref>{{Cita publicación periódica|título=Jefatura del Estado.- Ley creando el Consejo Superior de Investigaciones Científicas.|url=http://boe.es/datos/pdfs/BOE//1939/332/A06668-06671.pdf|ref=BOE-A-1939-13179)|número=332}}</ref>

É necesario especificar que o CSIC foi fundado cun espírito diferente e mesmo antagónico ao da JAE, como pode lerse nas súas leis fundacionais, ou no discurso do seu fundador e presidente José Ibáñez Martín, pairapara liquidar:[12]<ref>[http://www.csic.es/web/guest/la-ley-fundacional Ley Fundacional del CSIC]</ref>

Polo que dificilmente podería presentarse o CSIC como continuador da XuntaJunta depara Ampliación de EstudosEstudios e Investigaciones Científicas, aínda que si froito dunha singular substitución.[14]<ref>{{Cita web|url=http://www.csic.es/16|título=Antecedentes del csic: la JAE}}</ref>

== ReferenciasNotas ==

== BibliografíaVéxase tamén ==

=== EnlacesLigazóns externosexternas ===

* [https://web.archive.org/web/20091224041040/http://www.racmyp.es/noticias/2009/2009-03-24%20-%20Jose%20Maria%20Serrano%20Sanz.pdf José María Serrano Sanz, ''Una reinterpretación de la Junta para Ampliación de Estudios'',] 24 de marzo de 2009].