Gonzalo de Mondoñedo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Cossue (conversa | contribucións)
mSen resumo de edición
Cossue (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 1:
{{en uso}}
{{Ficha de nobre|nome=Gonzalo Froilaz|título=Bispo de Mondoñedo (1070-1108)|imaxe=|tamaño de imaxe=|epígrafe=|reinado=|coroación=|outros títulos=|nome completo=|data de nacemento=|lugar de nacemento=|data de defunción=[[1112]]|lugar de defunción=|sepultura=[[Basílica de San Martiño de Mondoñedo]]|predecesor=[[Suario II bispo de Mondoñedo|Suario II]] (1058-1070)|rexente=|sucesor=[[Pedro I bispo de Mondoñedo|Pedro I]] (1108-1112)|suc-tipo=|herdeiro=|consorte=|cónxuxe=|descendencia=|casa real=|dinastía=|liñaxe=[[Casa de Traba]]|himno real=|pai=[[Froila Vermúdez]]|nai=[[Elvira de Faro]]|sinatura=|tamaño_sinatura=|escudo=COA_Casa_de_Traba.png|lema=}}
 
'''Gonzalo de Mondoñedo,''' tamén coñecido como '''San Gonzalo,''' ou '''Gonzalo Froilaz,''' erafoi un membro da [[familia Froilaz-Traba]], fillo de [[Froila Vermúdez]] e irmán de [[Pedro Froilaz de Traba|Pedro Froilaz,]] [[Lista de condes de Galicia|conde de Galiza]] e [[Condado de Trastámara|Trastámara]]<ref>{{Cita web|url=http://www.xenealoxiasdoortegal.net/ortegal/traba.htm|páxina-web=Xenealoxías do Ortegal|título=Liñaxe Froilaz-Trava|data-acceso=17/10/2018}}</ref>. FoiOcupou bispoo bispado de [[Diocese católica latina de Mondoñedo-Ferrol|Mondoñedo]] entre os anos [[1070]] e [[1108]]. Durante o seu mandato impulsou asa obrasobra [[Arte románica|románica]] da [[Catedral de San Martiño de Mondoñedo]] ([[San Martiño de Mondoñedo, Foz|Foz]]) e mantivo diversosvarios litixiospreitos territoriais polatentando conservaciónconservar dosos dominios da súa diocese. Especial relevancia tivo o litixio mantido co bispo [[Diego Xelmírez]] polos [[Arciprestados de Galicia|arciprestados]] de Salaxia, [[Arciprestado de Bezoucos|Bezoucos]] e [[Terra de Trasancos|Trasancos]]. A súa figura, santificada polo pobo (non esta canonizado pola igrexa), esta envolta na lenda ao atribuírselle o afundimento dunha armada [[Normandos|normanda]] e outros milagres.
 
A súa figura, santificada polo pobo, esta envolta na lenda ao atribuírselle o afundimento dunha armada [[Normandos|normanda]] e milagrosas curacións de enfermos.
 
== Biografía ==
[[Ficheiro:Pieter_Claeissens_(I)_-_A_bishop_saint.jpg|miniatura|Un bispo santo.Óleo do pintor flamencoflamengo [[Pieter Claeissens]] o vello S.XVI]]
Gonzalo Froilaz de Traba, foi [[Orde de San Bieito|monxe beneditino]] e [[abade]] do [[mosteiro de Sahagún]] até, cando menos, o anoseu [[1063]]. Posteriormente foinomeamento nomeadocomo bispo de Mondoñedo. A primeira referencia documental na que aparece noneste cargo é do 13 de xaneiro do ano 1071, momento no que confirma unha doazón da [[Urraca de Zamora|infanta Urraca]], irmá dos reis [[García II de Galicia|García II]] e [[Afonso VI de León|Afonso VI]]<ref>{{Cita libro|título=España Sagrada. Theatro geographico-histórico de la iglesia de España|apelidos=Flórez|nome=Henrique|editorial=|ano=1764|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=K-jEZSiDX9QC&lpg=PA123&ots=039q3Ypi5C&dq=Ermesenda%20Nu%C3%B1ez&hl=pt-PT&pg=PA118#v=onepage&q&f=false|volume=18|páxina=118|ref=}}</ref>.
 
Durante o comezo do seu mandato, Gonzalo foi bispo de dúas dioceses episcopais, a de [[Diocese católica latina de Mondoñedo-Ferrol|Mondoñedo]] (antiga [[Diocese de Britonia|Bretoña]]) e a de [[Diocese de Dumio|Dumio]],. estaA diocese de Dumio últimafora trasladada desde Braga nos anos da chegada do [[Islam]] á [[Península Ibérica|península ibérica]]<ref>{{Cita libro|título=Las Catedrales de la diócesis de Mondoñedo en la Edad Media|apelidos=Yzquierdo Perrín|nome=Ramón|editorial=Universidade da Coruña|ano=2000|ISBN=84-95322-46-3|url=https://ruc.udc.es/dspace/bitstream/handle/2183/10974/CC%2055%20art%203.pdf?sequence=1#page=6&zoom=auto,-362,535|páxina=108|en=|ref=}}</ref>. Entre o ano 1071 e o 1108 o bispo Gonzalo figura como confirmante deen numerosos diplomas, nalgunhas ocasións asinando como ''minduniensis episcopus'' e noutras como bispo ''dumiensis<ref>{{Cita libro|título=Episcopologio mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de Estudios Gallegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA74#v=onepage&q&f=false|páxina=|páxinas=74-78|ref=}}</ref>''.
 
Asistiu no [[1088]] ao [[Concilio de Husillos]], unno ano despoisseguinte doda intentotentativa defeita por parte da nobreza galega de reporrepoñer no trono ao recluido rei [[García II de Galicia|García II]]. Neste concilio o rei [[Afonso VI de León|Afonso VI]] depuxo e encarceou ao bispo compostelán [[Diego Peláez|Diego Páez]] implicado na conxura<ref>{{Cita libro|título=Grandeza e decadencia do reino de Galicia|apelidos=González López|nome=Emilio|editorial=Galaxia|ano=1978|ISBN=84-7154-303-6|url=https://books.google.es/books?id=iM4x6g715gkC&lpg=PA177&dq=guillermo%20conquistador%20galicia&hl=pt-PT&pg=PA177#v=onepage&q&f=false|páxina=177|ref=}}</ref>. Da asistencia de Gonzalo ao Concilio[[concilio]] e de posteriores confirmacións documentais xunto ao rei Afonso pode deducirse que non participou nano revoltaalzamento. Tampouco existen referencias de que algúnparticipasen dosos membros da Casasúa de Traba oestirpe fixesefamiliar malia ter sido Froila Vermúdez, pai de Gonzalo, un firme partidario de García, do que os cartularios do [[Mosteiro do Couto|Mosteiro de Xuvia]] dinindican que nuncanon aceptouchegou a aceptar nunca a Afonso VI como rei, só como rexente. O conde Froila morreu na vila de Cospeito durante unha visita ao seu fillo Gonzalo no ano [[1091]], este conduciuno ao mosteiro familiar de Xuvia onde foi sepultado na súa presenza<ref>{{Cita web|url=http://dbe.rah.es/biografias/62181/froila-bermudez|páxina-web=Real Academia de la historia|título=Froila Bermúdez|data-acceso=30/10/2018}}</ref>.
 
No ano [[1099]], o papa [[Pascual II, papa|Pascual I]]I elevou a sé bracarense á categoría de metropolitana, como consecuencia o bispado de Mondoñedo tivo que retornarlle a diocese de Dumio. Nesta mesma [[Bula|bula papal]] foilles imposto aos bispos galegos a admisión de [[San Xeraldo de Braga]] como [[arcebispo]], e así foi recoñecido un ano despois nun concilio en Palencia, lugar no que todos os seus bispos sufraganeos lle amosaron testemuña de obediencia coa excepción de Gonzalo de Mondoñedo, home de "carácter tenacísimo"<ref name=":1" />, que se negou a bicarlle o anel. Esta negativa motivou unha reprensión do papa<ref>{{Cita libro|título=Episcopologio mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de estudios gallegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA78#v=onepage&q&f=false|páxina=78|ref=}}</ref><ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 62</ref>. A perda de Dumio supuxo para Mondoñedo unha redución nas súas rendas económicas e no seu prestixio eclesiástico, Mondoñedo tivo que devolver a Braga as reliquias de San Martiño custodiadas até entón na [[Basílica de San Martiño de Mondoñedo|basílica de San Martiño]] de [[Foz]].
Froila Vermúdez, morreu no [[1091]] na vila de Cospeito durante unha visita ao seu fillo Gonzalo quen conduciu o seu corpo ao mosteiro familiar de Xuvia onde ficou sepultado<ref>{{Cita web|url=http://dbe.rah.es/biografias/62181/froila-bermudez|páxina-web=Real Academia de la historia|título=Froila Bermúdez|data-acceso=30/10/2018}}</ref>.
 
No ano [[1099]], o papa [[Pascual II, papa|Pascual I]]I elevou a sé bracarense á categoría de metropolitana, o bispado de Mondoñedo tivo que retornarlle a diocese de Dumio. Nesta mesma [[Bula|bula papal]] foilles imposto aos bispos galegos a admisión de [[San Xeraldo de Braga]] como [[arcebispo]], e así foi recoñecido un ano despois nun concilio en Palencia, lugar no que todos os seus bispos sufraganeos lle amosaron testemuña de obediencia coa excepción de Gonzalo de Mondoñedo, home de "carácter tenacísimo"<ref name=":1" />, que se negou a bicarlle o anel. Esta negativa motivou unha reprensión do papa<ref>{{Cita libro|título=Episcopologio mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de estudios gallegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA78#v=onepage&q&f=false|páxina=78|ref=}}</ref><ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 62</ref>. A perda de Dumio supuxo para Mondoñedo unha redución nas súas rendas económicas e no seu prestixio eclesiástico, Mondoñedo tivo que devolver a Braga as reliquias de San Martiño custodiadas até entón na [[Basílica de San Martiño de Mondoñedo|basílica de San Martiño]] de [[Foz]].
 
=== Catedral de San Martiño ===
[[Ficheiro:San_Martiño_de_Mondoñedo.jpg|alt=|esquerda|miniatura|Ábsidas da [[Basílica de San Martiño de Mondoñedo]], construidasconstruídas na época do bispo Gonzalo Froilaz.]]
{{Artigo principal|Basílica de San Martiño de Mondoñedo}}
[[Ficheiro:Iglesia_de_San_Martiño_de_Mondoñedo7.jpg|alt=|miniatura|Pintura mural do [[século XII]] da Catedral de San Martiño. Descuberta no ano 2008<ref>{{Cita web|url=http://www.arquivoltas.com/11-Galicia/01-Mondonedo%2006.htm|páxina-web=www.arquivoltas.com|título=SAN MARTÍN DE MONDOÑEDO - A.Garcia Omedes|data-acceso=2018-11-02}}</ref>, o profesor [[Manuel Castiñeiras González|Manuel Castiñeiras]] atribúe a súa autoría a Bernardo, tesoureiro de Xelmírez e iluminador do [[Tombos da Catedral de Santiago de Compostela|Tombo A de Compostela]]<ref>{{Cita novas|autor=|data=2018-06-24|xornal=La Voz de Galicia|título=«Los frescos de San Martiño son el hallazgo más importante de los últimos 30 años en Galicia»|url=https://galego.lavozdegalicia.es/noticia/amarina/2018/06/24/frescos-san-martino-hallazgo-importante-ultimos-30-anos-galicia/0003_201806X24C12991.htm|lingua=es-ES|data-acceso=2018-11-02|cita=Mondoñedo e Santiago tiveron durante moitos anos un gran preito pola posesión de territorios. (...) eu estou convencido, seguramente este ciclo pictórico está en relación con Bernardo, que fose tesoureiro da Catedral de Santiago. Enfadouse con Xelmírez, este botouno e veu aquí, de exilio.}}</ref>.]]
O bispo Gonzalo ocupou a sé mindoniense nun momento de prosperidade económica e de expansión territorial. Favorecida a súa igrexa por importantes donacións, como as dos [[Lista de condes de Galicia|condes de Galiza]] [[Raimundo de Borgoña|Raimundo]] e [[Urraca de León|Urraca]] no ano 1096<ref>{{Cita libro|título=España Sagrada. Theatro geographico-histórico de la iglesia de España|apelidos=Flórez|nome=Henrique|editorial=|ano=1764|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=K-jEZSiDX9QC&lpg=PA123&ots=039q3Ypi5C&dq=Ermesenda%20Nu%C3%B1ez&hl=pt-PT&pg=PA119#v=onepage&q&f=false|volume=18|páxina=119|ref=}}</ref> ou a de Ermesenda Nuñez, herdeira do conde [[Osorio Gutiérrez|Osorio Guterrez]] e motivo dun preito cos monxes do [[Mosteiro de San Salvador de Lourenzá|mosteiro de Lourenzá]]<ref>{{Cita libro|título=España Sagrada. Theatro geographico-histórico de la iglesia de España|apelidos=Florez|nome=Henrique|editorial=|ano=1764|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=K-jEZSiDX9QC&lpg=PA123&ots=039q3Ypi5C&dq=Ermesenda%20Nu%C3%B1ez&hl=pt-PT&pg=PA123#v=onepage&q=ermesenda%20nu%C3%B1ez&f=false|volume=18|páxina=123|ref=}}</ref>, iniciou unha ambiciosa obra para o enaltecemento da súa sé episcopal.
 
Esta reforma edificouse sobre a anterior catedral prerrománica, obra do [[século X]] emprendida porpolo seu antecesor [[Rosendo de Celanova|San Rosendo de Celanova]], e que aínda pode apreciarse nos muros norte e sur do actual edificio<ref name=":2">{{Cita libro|título=Las Catedrales de la diócesis de Mondoñedo en la Edad Media|apelidos=Yzquierdo Perrín|nome=Ramón|editorial=|ano=2000|ISBN=84-95322-46-3|url=https://ruc.udc.es/dspace/bitstream/handle/2183/10974/CC%2055%20art%203.pdf?sequence=1#page=9&zoom=auto,-361,534|páxinas=111-113|ref=}}</ref>. A construción de San Rosendo tiña remodelado unha construción aínda mais antiga, datada polos arqueologosarqueólogos no [[Reino suevo|período suevo]]<ref>{{Cita libro|título=El monacato en Galicia|apelidos=Sá Bravo|nome=Hipólito|editorial=Librigal|ano=1972|ISBN=|volume=1|páxina=473|ref=}}</ref>, e da que se sospeitapensa sexafoi o [[Mosteiro Máximo]] citado no ''[[Parochiale suevorum]]'' do século VI, residencia do [[Mailoc|bispo Maeloc]] e sé episcopal dos bretóns fuxidos dos ataques bárbaros ás Illas Británicas<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 68-69</ref>.
 
Na obra románica de San Gonzalo construíuse a parte central da basílica, o [[Arco (arquitectura)#Arco triunfal|arco triunfal]], as [[Absidiola|absidiolas]] e o [[ciborio]]. Así como outros elementos como o [[retablo]] que se atopa sobre o [[altar]] ou os [[Capitel|capiteis]]. No arranque da bóveda a norte do cruceiro figura unha inscrición na honra do bispo Gonzalo: ''"ONOREM SCI MARTINI GUNDISALBUS EP"''<ref name=":4" />. O proxecto do bispo Gonzalo ficou inconcluso na hora da súa morte, e foi rematado posteriormente polo seu sucesor, o bispo [[Munio Afonso]],. conNese intenciónsmomento claramentexa estaba tomada a decisión de trasladar a sé episcopal cara o interior polo que o remate da obra foi notabelmente mais modestas,modesto nodo muroplanificado. norteA soneste apreciábeismomento pertencen unha seriaserie de columnas sen capitel nin base incrustadas no muro que perderon o seu sentido ao reducirse as pretensións da obra<ref name=":4">FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 70-71</ref>.
 
=== Preito dos arciprestados ===
[[Ficheiro:Gelmires.jpg|esquerda|miniatura|Diego Xelmírez, bispo de Compostela, mantivo unha longa inimizade con Gonzalo de Mondoñedo]]
[[Ficheiro:Ruinas_del_Monasterio_de_Sahagún,_Leon.JPG|alt=|miniatura|[[Mosteiro de Sahagún]] en León. Gonzalo Froilaz foi o seu [[abade]] nos anos anteriores á súa consagración como bispo mindoniense.]]
O asunto que marcou o bispado de Gonzalo Froilaz foi o seu longo enfrontamento co poderoso bispo de Compostela [[Diego Xelmírez]]. A restauración da diocese bracarense non só foi prexudicial para o bispado de Mondoñedo, senón que tamén afectou aos de Lugo e Compostela. Estes dous bispados deixaron de percibir importantes ingresos da diocese bracarense (Compostela posuía a metade da cidade de Braga) o que motivou que os tres bispados galegos iniciasen unha loita polos seus territorios limítrofes. Santiago reclamou a Mondoñedo os [[Arciprestados de Galicia|arciprestados]] de Salaxia, [[Arciprestado de Bezoucos|Bezoucos]] e Trasancos alegando que lle foran cedidos á sé mindoniense como préstamo<ref name=":0">{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/258|volume=3|páxina=|páxinas=258-267|ref=}}</ref> <ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelá|apelidos=|nome=|editorial=Akal. Clásicos latinos medievales.|ano=1994|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA133#v=onepage&q&f=false|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma|páxinas=133-142|ref=}}</ref> e o bispado de Lugo, reclamou o de Montenegro<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 62.</ref>.
 
Para dirimir esta disputa celebrouse un sínodo episcopal na vila de Carrión no ano [[1103]]. Ao mesmo asistiu o bispo de Compostela, [[Diego Xelmírez]], pero non Gonzalo de Mondoñedo alegando problemas de saúde. A consecuencia do concilio, [[Bernardo de cluny]], [[arcebispo de Toledo]], solicitou por carta ao bispo mindoniense a devolución dos arciprestados. Diante da negativa do bispo, a mesma solicitude foi repetida, un ano mais tarde, polo bispo de Burgos e opolo rei [[Afonso VI de León|Afonso VI]]. No ano 1105 o propio pontífice [[Pascual II, papa|Pascual II]] ordenou terminantemente a devolución dos arciprestados: "se vos opoñedes á xustiza, sentiredes mais vivamente a súa espada"<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 65</ref>. Malía as presións recibidas, o bispo Gonzalo, amparado polo poder da súa familia, propietaria da xurisdición civil do territorio en disputa, continuou retendo os dominios solicitadosarciprestados<ref name=":1">{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/264|volume=3|páxina=264|ref=}}</ref>.
 
A situación non mudou até oa anomorte [[1108]]do rei Afonso VI, naquel momento [[Pedro Froilaz de Traba|Pedro Froilaz]], cabeza familiar da liñaxe Traba, protexía os dereitos do infante [[Afonso VII de León|Afonso ReimúndezRaimúndez]] ao trono do [[Reino de Galicia|Reino de Galiza]] diante da súa nai [[Urraca de León|Urraca]] (filla de Afonso VI) e do seu marido [[Afonso I de Aragón]]. Os Traba precisaban da alianza de Diego Xelmírez, que se debatía entre o bando de Afonso Raimúndez e o da súa nai Urraca. Convenientemente, San Gonzalo cesou no seu cargo, e nomeouse bispo a Pedro Amiguiz, abade do [[Mosteiro de San Xoán de Caaveiro|Mosteiro de Caaveiro]] e confesor de Pedro Froilaz<ref>{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/176/mode/2up|volume=3|páxina=177|ref=}}</ref>. Probabelmente unha solución concertada entre as partes, e unha saída airosa para Gonzalo Froilaz<ref>{{Cita libro|título=Episcopologio Mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de estudos galegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA88#v=onepage&q&f=false|páxina=88|ref=}}</ref>.
 
En febreiro do [[1110]] a familia Froilaz entrega ao bispado compostelán os arciprestados en litixio mediante un documento no que todos os cregos, cabaleiros e vasalos dos Traba nos territorios disputados prometen obediencia ao bispo Xelmírez. Un documento que asinan en primeiro lugar: [[Pedro Froilaz de Traba]], a súa esposa Dona [[Maior Guntronda]], e as súas irmáns [[Munia Froilaz]] e [[Visclávara Froilaz.]]
Liña 43 ⟶ 39:
== O tesouro do bispo santo ==
[[Ficheiro:Romanesque_Treasure_of_MNAC-_Bacul_de_Mondoñedo.jpg|alt=|miniatura|[[Báculo de Mondoñedo]]. Pertencente ao bispo de Mondoñedo [[Paio de Cebeira]] (1199-1218)]]
O bispo Gonzalo faleceu no ano [[1112]], foi soterrado na súa igrexa de San Martiño de Mondoñedo nun sartego de granito, conservado até hoxe na nave sur da catedral. Este sartego foi aberto en sete ocasións o longo dos séculos. A primeira vez en [[1648]] polo bispo de Mondoñedo [[Francisco Torres Grijalba]], atopando no interior a osamenta do santo<ref>[https://cloud10.todocoleccion.online/libros-segunda-mano/tc/2017/09/24/17/98694943_68501300.jpg Interior do sartego do bispo Gonzalo de Mondoñedo.]Imaxe do libro editado pola [[Real Academia Galega de Belas Artes|academia galega de belas artes]]: Lugo no obxectivo as nosas raices. [[Manuel Chamoso Lamas]]. Ano 1995</ref>, restos da vestimenta, un baculo e un cíngulo de ouro e prata<ref name=":5">{{Cita libro|título=Las Catedrales de la diócesis de Mondoñedo en la Edad Media|apelidos=Yzquierdo Perrín|nome=Ramón|editorial=Universidade da Coruña|ano=2000|ISBN=84-95322-46-3|url=https://ruc.udc.es/dspace/bitstream/handle/2183/10974/CC%2055%20art%203.pdf?sequence=1#page=28&zoom=auto,-361,396|páxina=|páxinas=130-131|en=|ref=}}</ref>. Testemuñas da apertura do sartego narran como o bispo retirou reliquias do sarcófago e as repartiu entre os eclesiásticos que o acompañaban<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 113-114</ref>, entre elas as moas do santo<ref name=":6">FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 123</ref>. Nunha posterior apertura, no ano 1704, o bispo [[Manuel Navarrete]] cortou e retirou un oso do sepulcro<ref name=":6" />.
 
Nunha páxina do libro editado pola [[Real Academia Galega de Belas Artes|academia galega de belas artes]]: Lugo no obxectivo as nosas raices. [[Manuel Chamoso Lamas]]. Ano 1995</ref>, restos da vestimenta, un baculo e un cíngulo de ouro e prata<ref name=":5">{{Cita libro|título=Las Catedrales de la diócesis de Mondoñedo en la Edad Media|apelidos=Yzquierdo Perrín|nome=Ramón|editorial=Universidade da Coruña|ano=2000|ISBN=84-95322-46-3|url=https://ruc.udc.es/dspace/bitstream/handle/2183/10974/CC%2055%20art%203.pdf?sequence=1#page=28&zoom=auto,-361,396|páxina=|páxinas=130-131|en=|ref=}}</ref>. Testemuñas da apertura do sartego narran como o bispo retirou reliquias do sarcófago e as repartiu entre os eclesiásticos que o acompañaban<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 113-114</ref>, entre elas as moas do santo<ref name=":6">FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 123</ref>. Nunha posterior apertura, no ano 1704, o bispo [[Manuel Navarrete]] cortou e retirou un oso do sepulcro<ref name=":6" />.
 
A comezos do século XX, foron retirados do sartego<ref name=":7">[https://2.bp.blogspot.com/-aailcXpkSTE/WT54XTGYvFI/AAAAAAAALYg/2FxgqpBglcUX9pr9UFB_S4GHhfgol6QrACLcB/s1600/04%2Bsan%2Bgonzalo.JPG Imaxe do sartego do bispo Gonzalo]</ref> os dous símbolos clásicos do bispo, o báculo<ref>[http://praza.gal/xornal/uploads/fotos/foto/572c82fe9f836-captura.jpg Imaxe do báculo do bispo Gonzalo]</ref> e o anel<ref>[http://praza.gal/xornal/uploads/fotos/foto/572c82fe9f836-captura.jpg Imaxe do anel do bispo Gonzalo]</ref>. Datados no século XII<ref name=":5" />, hoxe consérvanse no museo parroquial de San Martiño de Mondoñedo<ref>{{Cita web|url=http://museos.xunta.gal/gl/san-martino-mondonedo|apelidos=|data=|páxina-web=museos.xunta.gal|título=Museo Parroquial de San Martiño de Mondoñedo|data-acceso=2018-11-04|lingua=gl}}</ref>.
 
* O '''báculo'''<ref>{{Cita audiovisual|título=Báculo do Bispo Gonzalo de Mondoñedo|autor=[[Consello da Cultura Galega]]|url=https://sketchfab.com/models/4c9c206b6a6e438fb9cefd40e29042f4|data=|medio=Modelo 3D}}</ref>, figuraciónque darepresenta calidadea defunción pastorpastoral dosdo homesbispo ecoa mulleressúa dafreguesía, diocese do bispo,era unha vara de madeira de 1,45 m xungidoxungida a unha voluta decobrede cobre dourado deede pequeno tamaño, —uns dez centímetros—,. decoradaDecorada con triángulos alternos, e que orixinanorixinaban no centro unha especie de rombos; nos seus extremos unhas molduras dandaban paso ao bastón e á espiral superior. Esta ten forma de serpe, e rematarematada nunha cabeza queanimal levacon unha bólabola na súa boca<ref name=":5" />. Na apertura do sepulcro de 1916 refírese unha inscrición, hoxe desaparecida, na base do báculo na que se podía ler: "GUNDISALVUS"<ref>FERNÁNDE PACIOS 2008. p. 118</ref>
* O '''anel'''<ref>{{Cita audiovisual|título=Anel do Bispo Gonzalo de Mondoñedo|autor=[[Consello da Cultura Galega]]|url=https://sketchfab.com/models/5a55a3cf7b724b1da883ec5836316ecd|data=|medio=Modelo 3D}}</ref>, que representa o matrimonio do bispo con Deus e coa súa diocese, é de ouro, cun cuarzo suxeito por catro traballadas cabezas de páxaro. Posúe unha inscrición que di: "NOLO ESSE DATUS NEQUE VENUM DATUS". "Non quero ser dado nin vendido"<ref name=":5" />, epígrafe posibelmente relacionado con tradicións de orixe céltica<ref>{{Cita web|url=https://www.progael.com/gl/tematicos/ver/4|páxina-web=Proxecto Gaelaico|título=San Gonzalo. O famoso bispo santo|data-acceso=27/10/2018}}</ref>. O profesor de paleografía [[Manuel Lucas Álvarez]] da universidade de Santiago apreciou tamén influencias irlandesas na inscrición do anel, estimando a súa antiguidade arredor do século X<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 124</ref>.
 
== Lendas e milagres ==
[[Ficheiro:Wikinger.jpg|alt=|esquerda|miniatura|FlotaFrota viquinga invadindo Inglaterra. Iluminación do S.XII.]]
[[Ficheiro:CapelaBispoSanto2.jpg|miniatura|Ermida do bispo santo no monte da cruz do agrelo lugar ao que ascendeu o bispo Gonzalo fuxindo da armada viquinga.Nas proximidades (Pico da Lebre) existen indicios dunha fortificación posibelmente coetánea dos feitos<ref>{{Cita novas|data=2011-02-20|xornal=Capítulo 0|título=Cando as lendas se volven realidade: o Bispo Santo e o refuxio de San Martiño|url=http://www.manuelgago.org/blog/2011/02/20/cando-as-lendas-se-volven-realidade-o-bispo-santo-e-o-refuxio-de-mondonedo/|lingua=gl-ES|data-acceso=2018-11-02}}</ref>.|alt=]][[Ficheiro:FontedaZapata4.jpg|alt=|miniatura|A Fonte da Zapata, supostamente feita brotar por un zapato de San Gonzalo en tempo de intensa seca, é a cristianización do anteriormente chamado "rego de lavar as máns".]]A figura de San Gonzalo esta asociada á lenda do afundimento dunha armada normanda no esteiro da [[Ría de Foz|ria de Foz]]. A lenda, para a que se poden atopar similitudes no folclore céltico<ref>{{Cita web|url=https://www.mythicalireland.com/myths-and-legends/the-sons-of-mil|apelidos=Murphy|nome=Anthony|páxina-web=Mythical Ireland - New light on the ancient past|título=Mythical Ireland - Myths & Legends - The Sons of Mil|data-acceso=2018-11-01|lingua=en}}</ref>, é racionalizada por algúns historiadores atribuindo os naufraxios a causas naturais<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008 p. 90</ref> ou ao descoñecemento dos perigos da costa galega<ref>{{Cita libro|título=Historia de Galicia|apelidos=Vicetto|nome=Benito|editorial=|ano=1871|ISBN=|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Historia_de_Galicia_por_Benito_Vicetto%2C_Tomo_IV%2C_1871.pdf#page=56&zoom=auto,-341,694|volume=4|páxina=48|ref=}}</ref>.
[[Ficheiro:CapelaBispoSanto2.jpg|miniatura|Ermida do bispo santo no monte da cruz do agrelo lugar ao que ascendeu o bispo Gonzalo e desde o que afundir a armada viquinga.]]
A figura de San Gonzalo esta asociada á lenda do afundimento dunha armada normanda no esteiro da [[Ría de Foz|ria de Foz]]. A lenda, para a que se poden atopar similitudes no folclore céltico<ref>{{Cita web|url=https://www.mythicalireland.com/myths-and-legends/the-sons-of-mil|apelidos=Murphy|nome=Anthony|páxina-web=Mythical Ireland - New light on the ancient past|título=Mythical Ireland - Myths & Legends - The Sons of Mil|data-acceso=2018-11-01|lingua=en}}</ref>, é racionalizada por algúns historiadores atribuindo os naufraxios a causas naturais<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008 p. 90</ref> ou ao descoñecemento dos perigos da costa galega<ref>{{Cita libro|título=Historia de Galicia|apelidos=Vicetto|nome=Benito|editorial=|ano=1871|ISBN=|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Historia_de_Galicia_por_Benito_Vicetto%2C_Tomo_IV%2C_1871.pdf#page=56&zoom=auto,-341,694|volume=4|páxina=48|ref=}}</ref>.
 
Se ben existen multitude de versións do relato<ref>{{Cita libro|título=Episcopologio Mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de Estudos Galegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA85#v=onepage&q&f=false|páxina=85|ref=}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://lendasgalegas.swred.com/lendas_lugo_o_bispo_santo_e_os_normandos.htm|páxina-web=lendasgalegas.swred.com|título=Lenda O bispo santo e os normandos, Mondoñedo, Lugo, Galicia, lendas galegas|data-acceso=2018-10-31|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.pangalaica.com/britonia/historia/vikingos.htm|apelidos=Comunicación|nome=Abertal|páxina-web=www.pangalaica.com|título=El Obispo Santo y los Normandos|data-acceso=2018-11-01}}</ref><ref>{{Cita novas|xornal=España Fascinante|título=The Bispo Santo and the Normans - Fascinating Spain|url=https://espanafascinante.com/en/legend-of-spain/legends-of-galicia/legend-of-the-the-bispo-santo-and-the-normans/|lingua=en-US|data-acceso=2018-11-01}}</ref>, todas narran mais ou menos os seguintes feitos:{{Cadro de citas|cita=Conta a lenda que cando unha poderosa armada normanda asomou polas costas mariñáns, os veciños da comarca, aterrados polo que lles ía pasar, acudiron ante a autoridade máis importante, o bispo da Sé episcopal de Mondoñedo, que nese tempo (864 – 1117) estaba asentada no lugar de San Martiño de Mondoñedo. O bispo Gonzalo, sabedor de que os soldados que defendían a catedral eran a única forza armada ca que se podería contar para repele-lo ataque, decide marchar en procesión ata o monte coñecido como A Cruz do Agrelo. O prelado portaba unha cruz de madeira que se lle facía cada vez máis pesada, debido a que el era xa unha persoa de idade avanzada e á orografía do camiño, para alivia-lo peso descansaba cada pouco, aproveitando ese tempo para rezar. Por cada vez que se axeonllaba e pregaba a Deus, un barco normando se afundía. Así cando chegaron ao alto do monte tan só quedaba unha nave, tres noutras versións, á que deixa marchar para que informe aos seus paisanos do poder de Deus.|fonte='''De normandos e bispos santos - Xoán Ramón Fernández Pacios'''<ref>{{Cita web|url=http://www.terraetempo.gal/artigo.php?artigo=3539&seccion=13|apelidos=Fernández Pacios|nome=Xoán Ramón|páxina-web=www.terraetempo.gal|título=De Normandos e Bispos Santos|data-acceso=2018-11-01|lingua=gl}}</ref>|largo=60%|aliñamento=centro}}
Dalgún xeito, nos anos posteriores ao "milagre", o bispo Gonzalo comezou a rodearse dun aura de santidade. Foi o pobo quen santificou ao bispo, non a igrexa católica pois non foi nunca canonizado. Esta veneración popular terá certo recoñecemento douscentos anos despois da morte do bispo, xa no século XIV, cando será incluido nos calendarios da catedral de Mondoñedo.
 
A comezos do XVI, a igrexa aproveitouse da adoración da figura do bispo para rematar con algúns dos ritos pagáns e as supersticións presentes na zona<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 90-91</ref>:
[[Ficheiro:FontedaZapata4.jpg|alt=|miniatura|Fonte da Zapata]]
 
- Edificouse arredor do 1577<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 138</ref> no monte da cruz do Agrelo a '''ermida do bispo santo''', afirmando que alí foi onde se produciu o milagre de San Gonzalo. Oportunamente apareceu no monte soterrada unha imaxe de madeira do santo. Neste mesmo monte da cruz do Agrelo existe unha fonte chamada, fonte dos [[Mouro (mitoloxía)|Mouros]] á que peregrinaba a xente á procura de curación nas súas augas. Coa construción da capela, cristianizouse tamén a asistencia da xente ao lugar dando orixe á tracional [[romaría]] focense coñecida como festa do Santo<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 93-94</ref>.
== Debate historiografico ==
[[Ficheiro:Lewis_Schach_Bischof_2_Hebriden_12_Jhd.JPG|alt=|esquerda|miniatura|Bispos no [[xadrez da illa de Lewis]]. Século XII]]
A maioría dos historiadores que desde o século XVII se ocuparon do bispo Gonzalo e a súa lenda negáronse até tempos recentes a identificar a bispo santo de Mondoñedo co bispo Gonzalo Froilaz que ocupou a diocese mindoniense desde o 1070 ao 1108. Os motivos aducidos para esta negativa eran dous:
 
- Xurdiu o milagre da '''fonte da Zapata''' no lugar coñecido popularmente como "rego de lavar as mans". Neste regato levábanse a cabo remedios e ritos encamiñados a conseguir a curación dos enfermos. A igrexa tentou frear este costume aplicando primeiro excomuñóns coercitivas a algún veciño e posteriormente inventando outro milagre do santo Gonzalo, o nacemento da fonte da zapatao<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 99-100</ref>. Cóntase que os veciños, acuciados pola falta de auga nun período de intensa seca, acudirón ao santo e este lanzou un dos seus zapatos a un lugar próximo no que naceu unha fonte de augas milagreiras capaz de curar enfermidades<ref>{{Cita libro|título=Episcopologio Mindoniense|apelidos=Cal Pardo|nome=Enrique|editorial=Instituto de Estudos Galegos "Padre Sarmiento"|ano=2003|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=AiL6NDJ35RgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA85#v=onepage&q&f=false|páxina=85|ref=}}</ref>.
'''1. -''' A crenza en que os ataques normandos (e sarracenos) cesan en Galiza despois da época do [[Cresconio|bispo Cresconio]] (1037-1066)<ref>{{Cita libro|título=Gallaecia scandinavica: Introducción ó estudio das relacións Galaico/Escandinavas durante a Idade Media|apelidos=Almazán|nome=Vicente|editorial=Galaxia|ano=1986|ISBN=84-7154-524-1|url=https://books.google.es/books?id=sOzUxrB7cDQC&lpg=PP1&dq=gallaecia%20escandinavica%20almazan&hl=pt-PT&pg=PA118#v=onepage&q&f=false|páxina=118|ref=}}</ref>.
 
== Debate historiograficohistoriográfico ==
Este feito é desmentido por diversas fontes. En primeiro lugar, os ataques dos piratas foron o motivo oficial do traslado da sé mindoniense desde Foz até Vilamaior do Val de Brea (lugar onde se asenta actualmente) decidiu no Concilio de Palencia do ano 1113. A [[Historia Compostelá|historia compostelá]] que refire nas súas páxinas dúas incursións entre os anos 1108 e 1115<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 52</ref>, e ademais existe unha doazón do pai de San Gonzalo, Froila Vermúdez, ao mosteiro de Xuvia no que di que cede ao mosteiro as vila de Domirón e San Xiao de Mondego, ocupadas polos normandos e recuperadas polo seu fillo o bispo Gonzalo<ref>LÓPEZ SANGIL 2005 p. 17</ref>
[[Ficheiro:Lewis_Schach_Bischof_2_Hebriden_12_Jhd.JPG|alt=|esquerda|miniatura|Bispos no [[xadrez da illa de Lewis]]. Século XII|esquerda]]
AUnha maioríaparte dos historiadores que desde o século XVII se ocuparonteñen ocupado da figura do bispo Gonzalo e a súa lenda, negáronseteñen até tempos recentesnegado a identificaridentificación ado bispo santo de Mondoñedo co bispo Gonzalo Froilaz quedo ocupou a diocese mindoniense desde operiodo 1070 ao -1108. Os motivos aducidosadución para estaelo negativadous eranmotivos dousprincipais:
 
'''1. -''' ANon crenza en que oshai ataques normandos (e sarracenos) cesannormardos en Galiza despois da época do [[Cresconio|bispo Cresconio]] (1037-1066)<ref>{{Cita libro|título=Gallaecia scandinavica: Introducción ó estudio das relacións Galaico/Escandinavas durante a Idade Media|apelidos=Almazán|nome=Vicente|editorial=Galaxia|ano=1986|ISBN=84-7154-524-1|url=https://books.google.es/books?id=sOzUxrB7cDQC&lpg=PP1&dq=gallaecia%20escandinavica%20almazan&hl=pt-PT&pg=PA118#v=onepage&q&f=false|páxina=118|ref=}}</ref>.
'''2. -''' O conflictivo bispo Gonzalo, enfrontado aos seus superiores, carece da humildade e a obediencia necesarias para ser santificado pola igrexa<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 56</ref>.
 
Este feito é desmentido por diversas fontes. En primeiro lugarPorén, os ataques dos piratas foron o motivo oficial do traslado da sé mindoniense desde Foz até Vilamaior do Val de Brea (lugar onde se asenta actualmente) decidiudecidido no Concilio de Palencia do ano 1113. A [[Historia Compostelá|historia compostelá]] que refire nas súas páxinas dúas incursións entre os anos 1108 e 1115<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 52</ref>, e ademaismesmo existe unha doazón do pai de San Gonzalo, Froila Vermúdez, ao mosteiro de Xuvia no que di que cede ao mosteiro as vila de Domirón e San Xiao de Mondego, ocupadas polos normandos e recuperadas polo seu fillo o bispo Gonzalo<ref>LÓPEZ SANGIL 2005 p. 17</ref>
Durante o litixio dos arciprestados o bispo Gonzalo rehusou acatar as ordes do arcebispo de Toledo, o rei Afonso VI e o papa Pascual II, pero quen santifica o bispo non é a igrexa senón o pobo, tal vez polo seu firme carácter ou tal vez por atribuirlle a derrota da armada normanda. O bispo Gonzalo non é santo oficialmente, non esta canonizado, é santo por aclamación popular, existiendo incluso algúns bispos que tentaron deter o culto<ref>{{Cita libro|título=Diccionario de los santos|apelidos=Leonardi|nome=C.|editorial=San Pablo|ano=2000|ISBN=84-285-2258-8|url=https://books.google.es/books?id=7WRxrxphxYwC&lpg=PA956&dq=catedral%20de%20san%20martin%20de%20mondo%C3%B1edo&hl=pt-PT&pg=PA956#v=onepage&q&f=false|volume=1|páxina=956|ref=}}</ref>.
 
'''2. -''' O conflictivo bispo Gonzalo, enfrontado aos seus superiores, carece da humildade e a obediencia necesarias para ser santificado pola igrexa<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. p. 56</ref>.
--
 
Durante o litixio dos arciprestados o bispo Gonzalo rehusou acatar as ordes do arcebispo de Toledo, odo rei Afonso VI e odo papa Pascual II, peromotivo quenpolo santificaque osemella bispodicifil non éque a igrexaxerarquía senóneclesiástica oresolvese pobo,conceder tala vezsantidade poloá seusúa firmefigura. carácterPorén, ouquen talsantificou vezao porbispo atribuirllenon foi a derrotaigrexa dasenón armadaa normandatradición popular. O bispo Gonzalo non é santo oficialmente, pois non esta canonizado pola igrexa católica, é un santo porelevado aclamaciónpolo popular,pobo existiendoe inclusomesmo algúnsexistiron tentativas dalgúns dos bispos quemindonienses tentaronde deter o seu culto<ref>{{Cita libro|título=Diccionario de los santos|apelidos=Leonardi|nome=C.|editorial=San Pablo|ano=2000|ISBN=84-285-2258-8|url=https://books.google.es/books?id=7WRxrxphxYwC&lpg=PA956&dq=catedral%20de%20san%20martin%20de%20mondo%C3%B1edo&hl=pt-PT&pg=PA956#v=onepage&q&f=false|volume=1|páxina=956|ref=}}</ref>.
 
Doutra banda, as inspección do contido do sepulcro da catedral de San Martiño<ref name=":7" />, identificado tradicionalmente co de San Gonzalo, datan os achados na época de Gonzalo Froilaz. Así o corroboran as investigacións do profesor [[Ramón Yzquierdo Perrín]], que data báculo e anel nos primeiros anos do século XII<ref>{{Cita libro|título=De Arte et Architectura: San Martín de Mondoñedo|apelidos=Yzquierdo Perrín|nome=Ramón|editorial=Deputación de Lugo|ano=1994|ISBN=84-86824-48-6|páxina=57|cita=|ref=}}</ref>, as analises realizadas dos restos das roupas, remitidas ao museo arqueolóxico nacional, que datan a súa factura no século XII, e os estudos do esqueleto realizadas polos profesores [[Xosé Carro Otero]] e María Luisa Varela Ogando chegan á mesma conclusión<ref>FERNÁNDEZ PACIOS 2008. pp. 48-50</ref>.{{Start box}}
{{Start box}}
{{s-rel|ca}}
{{Succession box|título=[[Bispo de Mondoñedo]]|período=[[1071]] - [[1108]]|predecesor=[[Suario II]]|sucesor=Pedro I}}