Manuel Murguía: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Sen resumo de edición
Liña 2:
{{Outros homónimos|Murguía (homónimos)}}
{{Escritor
|nome = Manuel Antonio Martínez Murguía
|imaxe = Manuel Murguía, Faro de Vigo.jpg
|tamaño_imaxe = 260px
|descrición =
|data_de_nacemento = [[17 de maio]] de [[1833]]
|lugar_de_nacemento = [[O Froxel, Oseiro, Arteixo|O Froxel]] ([[Oseiro, Arteixo|Oseiro]], [[Arteixo]]) {{GAL}}
|data_de_falecemento = [[1 de febreiro]] de [[1923]] (89 anos)
|lugar_de_falecemento = [[A Coruña]], {{GAL}}
|lingua da escrita = [[lingua galega|Galego]], [[lingua castelá|castelán]]
|xéneros = [[Poesía]], [[novela]], [[narrativa]]
|cónxuxe = [[Rosalía de Castro]]
|fillos = [[Alejandra Murguía Castro|Alejandra]] (1859-1937)<br/>Aura (1868-1942)<br/>Gala (1871-1964)<br/>[[Ovidio Murguía Castro|Ovidio]] (1871-1900)<br/>Amara (1873-1921)<br/>Adriano Honorato Alejandro (1875-1876)<br/>Valentina (nada morta en 1877)
|sinatura = Firma Manuel Murguia.svg
|tamaño_sinatura = 260px
}}
'''Manuel Antonio Martínez Murguía''', nado no [[O Froxel, Oseiro, Arteixo|Froxel]] ([[Oseiro, Arteixo|Oseiro]], [[Arteixo]]), o [[17 de maio]] de [[1833]] e finado na [[A Coruña|Coruña]] o [[1 de febreiro]]<ref>{{Cita libro | autor = {{Versaleta|[[Xosé Luís Axeitos Agrelo|Axeitos Agrelo, Xosé Luís]]}} e {{Versaleta|[[Xosé Ramón Barreiro Fernández|Barreiro Fernández, Xosé Ramón]] |título=Manuel Murguía. Vida e obra |editorial=[[Edicións Xerais de Galicia]] |ano=2000 |isbn=84-8302-525-6 }}</ref> de [[1923]], foi un historiador galego que impulsou o [[Rexurdimento]] e creou a [[Real Academia Galega]]. No ano [[2000]] dedicóuselle o [[Día das Letras Galegas]].
| título = Manuel Murguía. Vida e obra
| editorial = [[Edicións Xerais de Galicia]]
| ano = 2000
| id = ISBN 84-8302-525-6
}}</ref> de [[1923]], foi un historiador galego que impulsou o [[Rexurdimento]] e creou a [[Real Academia Galega]]. No ano [[2000]] dedicóuselle o [[Día das Letras Galegas]].
 
== Traxectoria ==
Liña 33 ⟶ 21:
Murguía relacionouse en [[Madrid]], onde se trasladara en 1850 para estudar Farmacia, con intelectuais como os irmáns Valeriano e [[Gustavo Adolfo Bécquer]], Alejandro Chao. En [[1854]] Murguía publicou o seu primeiro texto en galego, o 1 de xuño, no álbum de [[Elena Avendaño]], unhas seguidillas tituladas a "Nena das Soidades". En 1855 publica, por entregas, a súa primeira novela ''Desde el cielo''. Murguía seguiu colaborando en xornais e revistas madrileñas da época como ''La Iberia'' e ''Las Novedades'', nos que acadou moito éxito -o que lle permitiu publicar folletíns con obras como "Mientras Duerme", "Mi madre Antonia", "El Ángel de la Muerte" e "Los Lirios Blancos".
 
Tamén coñeceu en Madrid a [[Rosalía de Castro]] e tamén colaborou en xornais galegos como ''[[La Oliva (periódico)|La Oliva]]''. Escribiu unha crítica de ''La Flor'', o primeiro poemario de Rosalía e a relación entre ambos os dous foise estreitando ata o punto de ennoivaren, e o [[10 de outubro]] de [[1858]] casaron na madrileña [[igrexa de Santo Ildefonso de Madrid|igrexa de Santo Ildefonso]]. É indubidábel que Murguía foi unha peza de apoio intelectual e social para Rosalía. Dende o principio, animouna na súa carreira literaria e na publicación de obras como ''[[Cantares Gallegosgallegos]]'', considerada o inicio do Rexurdimento literario galego, e mesmo chegou a publicar algunha obra súa sen o seu consentimento.
 
Algo que debemos considerar como o primeiro puntal do [[Rexurdimento]] foi o cambio operado en Murguía cando deixou o labor creativo, tras acadar un grande éxito, para se dedicar por completo á investigación histórica e á divulgación desta, así como a difundir o ideario político xurdido, principalmente, das súas investigacións.
Liña 52 ⟶ 40:
[[A Coruña]], 2 de marzo de 1909.]]
 
En [[1862]] Murguía rematou o seu ''Diccionario de escritores Gallegos''<ref name="DEGBRAG">{{Cita publicación periódica |apelidos=Fortes López |nome=Ana Belén |ano=2000 |url=https://academia.gal/boletins-web/paxinas.do?id=3361 |título=O Diccionario de escritores galegos |número=361 |páxinas=163-176 |revista=[[Boletín da Real Academia Galega]] }}</ref> e en [[1865]] editou o primeiro tomo da súa ''Historia de Galicia''. Na revolución de setembro 1868 foi secretario da Xunta Revolucionaria de Santiago e despois nomeado director do Arquivo de Simancas, en [[1870]] xefe do [[Arquivo Xeral de Galicia]] ata 1875, foi director de ''[[La Ilustración Gallega y Asturiana]]'' (1879) e máis tarde, no 1885, Cronista Xeral do Reino. No [[1886|86]] (ao ano de morrer Rosalía) publicou ''Los precursores'', obra na que fai unha descrición de varios personaxes da vida cultural galega,<ref name="ALONSO">{{Versaleta|[[Xesús Alonso Montero|Alonso Montero, X.]]}} (1998). [httphttps://academia.gal/imaxin-boletins-web/paxinas.do?id=3371&d-447263-p=1 "Los Precursores (1885): notas de lectura"] ''Boletín 361 da RAG'' (361): 59-72.</ref> e dirixiu en Santiago de Compostela o xornal ''[[La Región Gallega (Santiago de Compostela)|La Región Gallega]]''. No ano [[1890]], Murguía dirixiu xunto con [[Alfredo Brañas]] ''[[La Patria Gallega (Santiago de Compostela)|La Patria Gallega]]'', boletín onde se deron as primeiras claves do que ía ser co tempo o pensamento [[nacionalismo galego|rexionalista galego]]. Tamén neste mesmo ano Murguía publicou durante uns Xogos Florais en Barcelona un discurso que foi moi aplaudido e que fixo que o nomeasen "Mestre en Gay Saber". Neste discurso fala do sentimento histórico e cultural diferenciador de Galiza. Foi nomeado presidente da [[Asociación Regionalista Gallega|Asociación Rexionalista Galega]] (ARG), a primeira organización política de signo decididamente galeguista. Nos Xogos Florais de Tui de 1891, organizados pola ARG, faríase reivindicación do uso público do galego, lingua en que Murguía pronunciaría o discurso inaugural.
[[Ficheiro:Manuel Murguía, Almanaque Gallego para 1900, p. 17.jpg|miniatura|esquerda|175px|Murguía no ''[[Almanaque Gallego]]'' para 1900.]]
{{Cita|''¡O noso idioma!, o que falaron nosos pais e vamos esquecendo, o que falan os aldeáns e nós achamos a punto de non entendelo.''<ref name=SermosGaliza>{{Cita web|url=http://www.sermosgaliza.com/articulo/comunidade-sermos/24-xuno-1891-primeira-declaracion-oficialidade-do-galego/20140624174551028566.html |título=24 de xuño de 1891: a primeira declaración de oficialidade do galego|editorial=[[Sermos Galiza]]}}</ref>}}
Liña 67 ⟶ 55:
[[Ficheiro:La Primera Luz (facsímile).jpg|miniatura|210px|2ª ed. de ''La Primera Luz''.]]
* ''La Primera Luz'', Vigo, [[Juan Compañel]], [[1859]].
* ''Diccionario de escritores gallegos'', Vigo, Juan Compañel, [[1862]].<ref name="DEGBRAG"/>
* ''De las guerras de Galicia en el siglo XV y de su verdadero carácter'', A Coruña, [[1861]].
* ''[[Historia de Galicia (Murguía)|Historia de Galicia]]'', T. I, Lugo, [[Soto Freire]], 1865, T. II, Lugo, Soto Freire, 1866, T. III, A Coruña, Libr. de A. Martínez Salazar, 1888, Tomo IV, A Coruña, Libr. de [[Uxío Carré Aldao|E. Carré Aldao]], 1891, T.V, A Coruña, [[1911]].
Liña 165 ⟶ 153:
 
=== Escolmas ===
 
* Alonso Montero, X. ''Politica y sociedad en Galicia'', Madrid, Akal, Arealonga, 8, [[1974]].
* DURÁN, José Antonio, ''Prosas recuperadas. O periodismo de Manuel Murguía. Antoloxía básica'', [[1853]]-[[1923]], Madrid, Real Academia Galega, Fund. Caixa Galicia, [[1998]] (Contén 58 artigos de Murguía).