Pontedeume: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas. #IABot (v2.0beta8) |
Recuperando 15 fontes e etiquetando 1 como mortas. #IABot (v2.0beta9) |
||
Liña 413:
O período franquista estivo marcado pola figura do alcalde [[Juan Sarmiento Patiño]] en cuxo longo mandato, de 1939 a [[1970]], o concello sufriu unha profunda transformación en tódolos eidos, como reflicten algunhas actuacións do seu mandato, entre as que se poden salientar: a mellora da rede de sumidoiros, o alumeado público, a urbanización do barrio de Aguabar, a construción de vivendas sociais, as escolas unitarias nas parroquias, o centro sanitario e o mercado municipal<ref name="persoas"/>.
Juan Sarmiento sería relevado na alcaldía por [[Celestino Sardiña Fernández]]<ref>{{Cita web |título=Viamos lonxe a política municipal da actualidade |url=http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2007/05/19/5820834.shtml?idioma=galego |data=19/05/2007 |editor=[[La Voz de Galicia]] |dataacceso=2 de marzo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160312094701/http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2007/05/19/5820834.shtml?idioma=galego |dataarquivo=12 de marzo de 2016 |urlmorta=si }}</ref> que se mantería nela ata [[1987]], xa instaurada a [[democracia]] en España. Durante a súa primeira etapa de alcalde franquista conmemorouse con diversos actos o Sétimo Centenario da fundación de Pontedeume e levouse a cabo a construción do grupo escolar da vila ao que se lle puxo o nome do eumés [[Couceiro Freijomil]]. Celestino Sardiña continuou sendo alcalde durante os anos da [[Transición Española|Transición]] e os primeiros de eleccións democráticas, gañando as dúas primeiras nas filas de [[Alianza Popular]].
Nas eleccións de 1987 foi elixido alcalde [[Belarmino Freire Bujía]], do [[PSOE]], quen gobernou durante vinte anos, sempre en coalición con distintos partidos<ref>{{Cita novas |título=Belarmino Freire aspirará por quinta vez á alcaldía de Pontedeume |url=http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2003/02/06/1477011.shtml?idioma=galego |data=06/02/2003 |xornal=[[La Voz de Galicia]] |dataacceso=2 de marzo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150630084824/http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2003/02/06/1477011.shtml?idioma=galego |dataarquivo=30/06/2015 |urlmorta=si }}</ref>. Despois de máis de medio século, Pontedeume tiña de novo un alcalde socialista.
En [[2007]] accede á alcaldía [[Gabriel Torrente Piñeiro]] do [[Partido Popular]], revalidando en [[2011]] o seu mandato con maioría absoluta<ref name="eleccións2011">{{Cita novas |título=Torrente alcanza la mayoría absoluta |url=http://mas.laopinioncoruna.es/elecciones-municipales-2011/torrente-alcanza-la-mayoria-absoluta-en-pontedeume/ |editor=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |data=23/5/2011 |dataacceso=22 de febreiro de 2014 |lingua=castelán |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120630054825/http://mas.laopinioncoruna.es/elecciones-municipales-2011/torrente-alcanza-la-mayoria-absoluta-en-pontedeume/ |dataarquivo=30/06/2012 |urlmorta=si }}</ref>. [[Bernardo Fernández Piñeiro|Bernardo Fernández]] do PSdeG-PSOE accedeu á alcaldía en 2015 con maioría absoluta<ref name="eleccións2015">{{cita web |url=http://www.diariodeferrol.com/articulo/comarcas/pontedeume-encargaremos-auditoria-saber-situacion-real/20150611213512126083.html |título=PONTEDEUME - “Encargaremos una auditoría para saber la situación real” |editor=[[Diario de Ferrol]] |data=12/6/2015 |dataacceso=13 de xuño de 2015 |lingua=castelán}}</ref>.
== Cultura ==
Liña 494:
* '''[[Ponte do Eume|Do Eume]]''': chamada ''ponte de pedra'' polos eumeses, a primeira referencia escrita é de [[1162]] e refírese a unha ponte de [[madeira]]. Porén xa debía existir desde tempo inmemorial para comunicar ámbalas marxes do río, habitadas desde tempos remotos. A finais do [[século XIV]], [[Fernán Peres de Andrade o Boo]], mandou construír unha ponte de [[cantería]]. Esta ponte tiña 78 arcos e dúas torres: entre os arcos 8º e 9º, a ''Torre da Ponte'' e entre os arcos 40º e 41º, a ''Torre do Risco''. Entre os arcos 2º e 3º erguíanse, sobre unhas peañas, os símbolos de Fernán Peres: o [[oso]] e o [[Xabaril|xabarín]]. No final da ponte había un [[cruceiro]]. Tamén existía un hospital de [[peregrino]]s entre os arcos 19º e 20º. A ponte foi reparada en varias ocasións dos danos que ocasionaban as crecidas do río, mais non se puido evitar o deterioración progresivo da ponte. Así, desapareceu o hospital entre [[1791]] e [[1820]] e en [[1843]] desapareceron as torres e os símbolos dos Andrade. Finalmente a ponte foi derrubada e construíuse unha nova entre [[1863]] e [[1873]], inicialmente con 11 arcos que se ampliaron progresivamente ata os 15 actuais. O oso e o xabarín da ponte de Fernán Peres están hoxe en día no claustro do convento de Santo Agostiño<ref name="monumentos">{{Cita Harvard sen parénteses |Amado |2000 |loc=Monumentos |ref=Guía}}</ref>.
* '''Do Ferrocarril''': coñecida popularmente coma ''ponte de ferro'', foi rematada no ano [[1910]] para a liña de ferrocarril Betanzos-Ferrol, inaugurada en [[1913]]. Ten tres vans con luces de 40, 70 e 40 metros. Os tramos de acceso e as pías son de perpiaños graníticos, con pedra traída da canteira d[[A Graña, Ferrol|a Graña]], en [[Ferrol]]<ref>{{Cita web |url=http://www.asociacionbuxa.com/patrimonio/detalle/100 |título=Ponte do ferrocarril sobre o río Eume |editor=Buxa, Asociación galega do patrimonio industrial |dataacceso=1 de marzo de 2014}}</ref>.
* '''[[Ponte do río Eume]]''' (na autoestrada): aberta ao tráfico en [[1998]] dentro do último tramo da [[AP-9]] cara a Ferrol. Ten unha lonxitude de 635 metros divididos en nove vas<ref>{{cita novas |título=HEMEROTECA El tramo Miño-Cabanas de la autopista acababa con los atascos en Pontedeume |url=http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2003/12/15/2252885.shtml?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz |xornal=[[La Voz de Galicia]] |lingua=es |dataacceso=1 de marzo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150630084820/http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2003/12/15/2252885.shtml?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz |dataarquivo=30 de xuño de 2015 |urlmorta=si }}</ref>. Próximo a esta ponte e na mesma AP-9 está o viaduto sobre o río Covés de 365 metros.
;Fontes<ref name="fontes">{{Cita Harvard sen parénteses |De Castro |2007 |loc=§III.2.1 Fuentes |ref=deCastro}}</ref>
Liña 540:
Referencia a lugares do concello:
* ''Borraxeiro no Castelo, peixiño no caravelo.''
* ''A Chao de Vilar vai quen pode andar.''<ref>{{cita libro |serie=Cadernos de fraseoloxía galega |volume=5
==== Festas e celebracións ====
Liña 567:
Como no resto de Galicia, son tradicionais as [[Fogueira de San Xoán|fogueiras de San Xoán]] a véspera de [[Xoán o Bautista|San Xoán]]. É tradicional comer [[sardiña]]s asadas ao carón do lume. Durante a noite déixase auga mesturada con flores e plantas aromáticas para lavar a cara con ela na mañá de San Xoán<ref name="festas"/>.
;Feira Medieval
Tamén chamado Feirón dos Andrade, celébrase a primeira fin de semana de xullo. Durante estes días moitos veciños vístense á usanza medieval. É moi frecuentada desde a súa primeira edición de [[2010]]<ref>{{Cita web |título=Web do Feirón Medieval dos Andrade |url=http://www.feironmedievaldosandrade.es/ |dataacceso=25 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131230232741/http://feironmedievaldosandrade.es/ |dataarquivo=30 de decembro de 2013 |urlmorta=si }}</ref>.
;Festas do Carme
O 15 e 16 de xullo celébranse as festas da [[Virxe do Carme]], patroa dos mariñeiros, que a sacan en procesión marítima o 16, día do Carme. A imaxe da virxe vai presidindo a barca que encabeza a procesión ata a entrada da ría<ref name="festas"/>.
Liña 673:
| '''Totais''' ||align="right"| '''2610''' ||align="right"| '''542'''
|-
| colspan=7 style="background:#EEE9E9;" align="center" | <small>Datos completos en setembro de 2017 para traballadores e 2015 para empresas.<br/> Os gráficos son de datos correspondentes a 2007<ref name="info municipal"/><ref name=ficha>{{Cita web |url=http://internotes.cajaespana.es/pubweb/decyle.nsf/B9D16CD2E018639CC12578720023AC1E/$File/15069.PDF?OpenElement |título=Pontedeume, datos económicos y sociales |data=29/02/2012 |editor=Caja España |lingua=castelán |dataacceso=21 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140224012202/http://internotes.cajaespana.es/pubweb/decyle.nsf/B9D16CD2E018639CC12578720023AC1E/$File/15069.PDF?OpenElement |dataarquivo=24/02/2014 |urlmorta=si }}</ref>.</small>
|-
|}
Liña 687:
* ''Estradas'': A [[estrada nacional]] N-651 comunica o concello con [[Ferrol]] e [[Betanzos]]. A estrada provincial que enlaza a N-651 na [[A Insua, San Pantaleón das Viñas, Paderne|Insua]] ([[Paderne]]) coa [[N-VI]] en [[Guísamo, Bergondo|Guísamo]] ([[Bergondo]]) comunica coa capital provincial. As estradas provinciais AC-564 (Cabanas-[[Goente, As Pontes de García Rodríguez|Goente]]) e AC-142 (Goente-As Pontes) comunican con As Pontes, onde se pode coller a autovía [[AG-64]] Ferrol-Vilalba para a comunicación con [[Lugo]] e [[Asturias]]<ref name="mapa">{{Cita web |url=http://www.fomento.es/NR/rdonlyres/102467B6-15B9-4F15-9A4E-A3B4FFE0F470/119701/Mapaprovin2012.pdf |título=Mapa provincial |páxina=15 |ano=2012 |editor=[[Ministerio de Fomento de España|Ministerio de Fomento]] |lingua=castelán |dataacceso=21 de febreiro de 2014}}</ref>.
* ''Autoestradas'': A Autoestrada do Atlántico [[AP-9]] permite unha comunicación rápida coas cidades e vilas do [[Arco Atlántico]] e [[Portugal]]. A saída 21F en [[Cabanas]] dá acceso directo<ref name="mapa"/>.
* ''Servizos de viaxeiros por estrada e autoestrada'': A empresa [[IASA|Arriva]] comunica por estrada e autoestrada Pontedeume coas cidades de Ferrol, A Coruña e [[Santiago de Compostela|Santiago]] e as principais vilas do norte das [[Provincia da Coruña|provincias da Coruña]] e [[Provincia de Lugo|Lugo]]<ref>{{Cita web |url=http://arriva.es/index.php?option=com_content&view=article&id=167&Itemid=156&lang=es |título=Líneas en PDF |editor=[[IASA|Arriva]] |lingua=castelán |dataacceso=21 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140301134758/http://arriva.es/index.php?option=com_content&view=article&id=167&Itemid=156&lang=es |dataarquivo=01 de marzo de 2014 |urlmorta=si }}</ref>. A empresa [[Monbus]] ten un servizo regular de viaxeiros entre Ferrol e Vigo por autoestrada que une Pontedeume coas cidades de Santiago, [[Pontevedra]] e [[Vigo]]<ref>{{Cita web |url=http://horarios.monbus.es/ |título=Horarios Monbus |editor=[[Monbus]] |dataacceso=21 de febreiro de 2014 |lingua=castelán}}</ref>.
* ''Ferrocarril'': Hai unha [[Estación de Pontedeume|estación de ferrocarril]] da liña Betanzos-Ferrol<ref>{{Cita web |url=https://sede.fomento.gob.es/NR/rdonlyres/4A8F0821-A4B6-4EB0-9F1C-BF4100B2BF77/68661/Ayuda_lineas_Estaciones.pdf |título=Listado de líneas y estaciones |páxina=59 |editor=[[Ministerio de Fomento de España|Ministerio de Fomento]] |lingua=castelán |dataacceso=21 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100923210532/https://sede.fomento.gob.es/NR/rdonlyres/4A8F0821-A4B6-4EB0-9F1C-BF4100B2BF77/68661/Ayuda_lineas_Estaciones.pdf |dataarquivo=23 de setembro de 2010 |urlmorta=si }}</ref> con servizo de viaxeiros a Ferrol, Betanzos, A Coruña e [[Madrid]]. A estación inaugurouse oficialmente o [[5 de maio]] de [[1913]], aínda que o primeiro tren que pasou por Pontedeume fíxoo na mañá do [[4 de febreiro]] de [[1912]], levando autoridades e invitados á botadura do [[acoirazado España]] en [[Ferrol]]; na tarde dese mesmo día pasou un segundo convoi con máis invitados no que viaxaba o rei [[Afonso XIII]]. Ámbolos dous trens fixeron a viaxe de volta o día 6<ref name="partido"/>.
==== Infraestruturas portuarias ====
A vila ten un porto pesqueiro e deportivo practicábel só para barcos de pequeno calado<ref>{{Cita web |url=http://www.portosdegalicia.es/es/instalaciones-portuarias/localizacion-de-puertos.html |título=Localizador de portos: Pontedeume |editor=[[Portos de Galicia]] |dataacceso=21 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140225100608/http://www.portosdegalicia.es/es/instalaciones-portuarias/localizacion-de-puertos.html |dataarquivo=25 de febreiro de 2014 |urlmorta=si }}</ref>. Hai outros dous puntos de atraque deportivos na praia de Andaío (Boebre)<ref>{{Cita web |url=http://www.portosdegalicia.es/es/instalaciones-portuarias/localizacion-de-puertos.html |título=Localizador de portos: Perbes |editor=[[Portos de Galicia]] |dataacceso=21 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140225100608/http://www.portosdegalicia.es/es/instalaciones-portuarias/localizacion-de-puertos.html |dataarquivo=25 de febreiro de 2014 |urlmorta=si }}</ref> e no río Eume ao remate do paseo marítimo. Ata finais do século XX había un estaleiro de ribeira na vila, Ramón Bedoya, que facía pequenos barcos pesqueiros de madeira<ref>{{cita web |título=Astillero de Ramón Bedoya en Pontedeume |url=http://www.asociacionbuxa.com/2009/03/astillero-de-ramon-bedoya-en-pontedeume/ |editor=Buxa, Asociación Galega de Patrimonio Industrial |dataacceso=31 de agosto de 2013 |lingua=castelán}}</ref>.
==== Infraestruturas industriais ====
Existe un [[polígono industrial]] desde o ano [[2001]] no lugar do [[O Vidreiro, Andrade, Pontedeume|Vidreiro]] da parroquia de [[Andrade, Pontedeume|Andrade]], a carón da N-651. Ten unha superficie de 113.269 m<sup>2</sup> dos que 40.091 son de uso industrial, divididos en 33 parcelas cunha superficie mínima de 821 metros cadrados<ref>{{Cita web |url=http://www.galicianaves.com/noticias/a-coruna/poligono-industrial-de-vidreiro-pontedeume/ |título=Polígono industrial de Vidreiro, Pontedeume |editor=Galicia Naves |lingua=castelán |dataacceso=21 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140226131833/http://www.galicianaves.com/noticias/a-coruna/poligono-industrial-de-vidreiro-pontedeume/ |dataarquivo=26 de febreiro de 2014 |urlmorta=si }}</ref>.
==== Infraestruturas turísticas ====
Liña 723:
* [[Club Firrete]] de [[Piragüismo]]<ref>{{Cita web |url=http://www.firrete.es/espantildeol.html |título=Web do Club Firrete |lingua=castelán |dataacceso=20 de febreiro de 2014}}</ref>: Está considerado como un dos mellores clubs de España, contando con numerosos títulos galegos e españois<ref>{{Cita Harvard sen parénteses |Xunta directiva do Club Firrete |2008 |pp=130-133 |ref=festas2008}}</ref>. Así mesmo, varios padexeiros do club foron campións ou subcampións de Europa e do Mundo<ref>{{Cita novas|título=Campos y Mosquera suben al podio |xornal=[[Faro de Vigo]] |data=23 de outubro de 2011 |lingua=es}}</ref>.
* Club de [[Fútbol]] [[Eume Deportivo]]<ref>{{Cita web |url=http://eumedeportivosd.blogspot.com.es/ |título=Web do Eume Deportivo |lingua=castelán |dataacceso=20 de febreiro de 2014}}</ref>: Con case medio século de historia é o decano dos clubs deportivos eumeses. Milita no grupo I (A Coruña) da [[Primeira Autonómica de Galicia|primeira autonómica de Galicia]]. Foi premiado pola [[Xunta de Galicia]] polo seu traballo de promoción nas categorías inferiores<ref>{{Cita publicación periódica |título=50 aniversario da SD. Eumesa |editor=Eume Deportivo |páxina=5}}</ref>.
* [[Club Balonmán Pontedeume]]<ref>{{Cita web |url=http://www.balonmanpontedeume.es/ |título=Web do Balonmán Pontedeume |lingua=castelán |dataacceso=20 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131128035222/http://www.balonmanpontedeume.es/ |dataarquivo=28 de novembro de 2013 |urlmorta=si }}</ref>: Encadrado na liga rexional galega.
* [[Club Pontumio]] de [[Baloncesto]]<ref>{{Cita web |url=https://www.facebook.com/pages/Pontumio-Baloncesto/361003170581372 |título=Perfil en Facebook do Club Pontumio |lingua=castelán |dataacceso=20 de febreiro de 2014}}</ref>: Posúe numerosos equipos das categorías inferiores femininas, facendo un importante labor de promoción.
* [[Club Baloncesto Eume]]: De categoría masculina, milita na terceira división galega<ref>{{Cita web |url=http://baloncestozonal.blogspot.com.es/2013/10/3-sen-la-igualdad-reina-en-el-grupo-de.html |título=La igualdad reina en el grupo A de la 3ª división tras 4 jornadas de liga |data=31/10/2013 |obra=baloncesto zonal |editor=Delegación coruñesa de baloncesto |lingua=castelán |dataacceso=21 de febreiro de 2014}}</ref>.
Liña 795:
=== Sindicatos ===
A pesar de ser un sindicato minoritario, a [[Unión Sindical de Traballadores de Galicia]] (USTG) ten unha certa implantación no concello, contando cun número suficiente de afiliados para formar unha Unión comarcal<ref>{{Cita web |título=Enderezos das Unións Comarcais |url=http://www.ustg.es/down/org/cont.php |editor=[[USTG]] |dataacceso=22 de febreiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130623162434/http://www.ustg.es/down/org/cont.php |dataarquivo=23 de xuño de 2013 |urlmorta=si }}</ref>.
Ata [[2014]] era o único sindicato que posuía delegación en Pontedeume. En abril dese ano formouse nos estaleiros de [[Navantia]] na ría de Ferrol o [[Movemento Alternativo Sindical]] (MAS), como unha escisión da USTG. Algúns dos afiliados eumeses deste sindicato pásanse á nova formación e establecen sede en Pontedeume<ref>{{Cita web |url=http://www.diariodeferrol.com/articulo/ferrol/nace-movemento-alternativo-sindical-mas-escision-ustg-navantia/20140423171324083045.html |título=Nace Movemento Alternativo Sindical (MAS) de una escisión de la USTG en Navantia |editor=Diario de Ferrol |data=23/04/2014 |dataacceso=29 de setembro de 2014 |lingua=castelán}}</ref>.
=== Movementos sociais ===
Durante a primeira década do [[século XXI]] existiu en Pontedeume o Colectivo Fusquenlla, que tivo un protagonismo importante na denuncia de ilegalidades e irregularidades, principalmente [[Urbanismo|urbanísticas]]<ref>{{Cita web |título=Perfil do Colectivo Fusquenlla en Facebook |url=http://gl-es.facebook.com/colectivofusquenlla.pontedeume |dataacceso=22 de febreiro de 2014 }}{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref>.
O [[27 de abril]] de 2007 presentouse a ''Asociación de Veciños de Pontedeume''. Entre os seus obxectivos destacan a loita contra o amiguismo, o [[caciquismo]] e a [[corrupción]]; que se teña en conta a opinión dos veciños nos asuntos locais; e a vixilancia do cumprimento por parte dos políticos locais das súas obrigas<ref>{{Cita web |título=Presentación Asociación de Vecinos de Pontedeume |url=http://www.foroswebgratis.com/tema-presentaci%C3%93n_asociaci%C3%93n_de_vecinos_de_pontedeume-38972-714632.htm |ano=2007 |dataacceso=22 de febreiro de 2014 |lingua=castelán |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140228105742/http://www.foroswebgratis.com/tema-presentaci%C3%93n_asociaci%C3%93n_de_vecinos_de_pontedeume-38972-714632.htm |dataarquivo=28 de febreiro de 2014 |urlmorta=si }}</ref>.
== Galería de imaxes ==
Liña 844:
=== Ligazóns externas ===
* {{Cita web|url=http://www.pontedeumeturismo.es/index_gl.htm|título=Pontedeume Turismo|data-acceso=29 de outubro de 2011|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111209041006/http://www.pontedeumeturismo.es/index_gl.htm|dataarquivo=09 de decembro de 2011|urlmorta=si}}
{{Pontedeume}}
| |||