Historia de Berlín: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Recuperando 3 fontes e etiquetando 0 como mortas. #IABot (v2.0beta8) |
Recuperando 10 fontes e etiquetando 9 como mortas. #IABot (v2.0beta9) |
||
Liña 21:
O [[século XIV]] viu o ascenso de Berlín no liderado dos concellos de Brandeburgo pola súa autonomía fronte ao poder dos margraves. A metade do mesmo, as cidades xemelgas pertencen a [[Liga Hanseática]] o que fortalece a súa posición.
No entanto, coa chegada dos [[Hohenzollern]] ao goberno da marca en 1415, os margraves (xa príncipes electores) van residir na cidade erixindo un castelo xunto ao Spree (''Berliner Stadtschloss'' en Cölln a carón da ''Lange Brücke'', 1443-51 <ref>[http://berliner-schloss.de/userfilesupload/image/baugeschichte/20030202200618.jpg ''Reconstrución do primitivo Castelo Hohenzollern, Geyer'']{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref><ref>[http://kuna-berlin.de/Berliner%20Stadtschloss%20Vorderansicht%201460.jpg ''Outra reconstrución posible?'']</ref>). Suporá a fin da autonomía burguesa e comercial (abandono da ''Hansa'').
Elixida a cidade coma residencia permanente, o príncipe Joachin II decide demoler o vello castelo e construír un pazo renacentista no seu lugar (1538 <ref>[http://baugeschichte.a.tu-berlin.de/bg/lehre/bild1.php?bild_id1=3976 ''Planta do pazo renacentista dos Hohenzollern, 1538'']</ref><ref>[http://berliner-schloss.de/userfilesupload/image/baugeschichte/20030202190219.jpg ''Vista de época do pazo dende a Lange Brücke'']{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref>). Os sucesores farán diversas ampliacións no curso da segunda metade do [[século XVI]] e todo o XVII <ref>[http://www2.kunstgeschichte.uni-freiburg.de/Online-Publikationen/Stephan_Stadtschloss/Abb_5.JPG ''Perspectiva do conxunto palaciano, 1685'']</ref>.
== Capital prusiana ==
Liña 47:
Xa dende a época de Federico o Grande a área que ocupaban as murallas no primeiro treito da ''Unter den Linden'' foise planificando con grandes conxuntos, expresión da magnificencia real. Así a ''Zeughaus'' (Arsenal), a despois Ópera do Estado e diferentes residencias dos soberanos que ficaron sendo a [[Universidade Humboldt]], Academia de Artes e Bibliotecas Reais. A estatua ecuestre de Federico pechaba o conxunto onde comezaba o treito xa existente baixo os tileiros <ref>''Vista do comezo da Unter den Linden co Pazo Real ao fondo, E.Gaetner'' [http://media.kunst-fuer-alle.de/img/41/g/41_00055792~_eduard-gaertner_unter-den-linden.jpg]</ref><ref>''Vista de época da Unter den Linden: a Opera Real e a Biblioteca; ao fondo os tilos'' [http://www.fannyhensel.de/images/linden.jpg]</ref>.
Schinkel encargouse de abrir a gran avenida cunha nova Ponte do Castelo de unión coa praza norte do Pazo Real, e construíu a exquisita ''Neue Wache'' (Novo Corpo de Garda, 1818 <ref>''Neue Wache coa Zeughaus ao fondo dende a Opera Real en primeiro termo'' [http://nerger.biz/bild__kunst_2/bild__kunst_III/bild_kunst_4/bild__kunst_V/bild__kunst_6_/bild__kunst_7/bild__kunst_8/bild__kunst_9/bild__kunst_10/bild__kunst_11/schinkelneuewache.jpg]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref>) entre a ''Zeughaus'' e a universidade. Ademais, nas proximidades, a igrexa de Friedrichswerder e a Academia de Arquitectura (1835, de estilo radical e precursor da modernidade). Na antedita praza onde estaban os xardíns do Pazo (''Lustgarten'') e fronte ao mesmo, erixe o ''Altes Museum'', que dará inicio a un dos conxuntos museísticos máis importantes do mundo ([[Illa dos Museos]]).
Finalmente, completará a enriba mencionada praza das dúas igrexas xemelgas (''Gendarmenmarkt'') co edificio entrambas do Gran Teatro da Ópera <ref>''O Schauspielhaus (hoxe Koncerthaus) entre as Igrexas Francesa e Alemá.'' [http://www.heimatsammlung.de/topo_unter/10/mitte_03/mittegross_381.jpg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130401081759/http://www.heimatsammlung.de/topo_unter/10/mitte_03/mittegross_381.jpg |date=01 de abril de 2013 }}</ref>.
== Capital Imperial ==
En 1871, após a unificación de [[Alemaña]], o chanceler prusiano [[Otto von Bismarck]] proclama o [[Imperio Alemán]] con capital en Berlín.
O enorme crecemento de poboación continuou todo o século (extensión do municipio absorbendo os lindeiros en 1861; case dous millóns de habitantes no cambio de centuria) empeorando o problema habitacional. En 1862, o ''Plan Hobrecht'' <ref>[http://130.73.102.86/muradora/objectView!getDataStreamContent.action?pid=eld:zlb-bsk-12478821&dsid=DS2&mimeType=image/jpeg ''Plan Hobrecht, 1862'']{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref> tentara darlle solución mediante un vasto programa especulativo arredor da cidade consolidada na cerca de 1786. O trazado de eixos radiais e grandes arterias periféricas (dun plan anterior de Lenné e inspiradas no París de [[Haussmann]]) con parques permitían, no entanto, a ocupación intensiva das mazás, o que deu lugar a unha heteroxénea densificación do tecido urbano (''Mietskasernen'', especialmente nos barrios industriais do norte, leste ou [[Kreuzberg]] ao sur de Friedrichstadt<ref>[http://www.geo.de/div/image/54943/03_stone_popup.jpg ''Exemplo de Mietskasernen berlinesa'']</ref>).
O plan atinxía tamén as infraestruturas básicas (augas, sumidoiros) e de transporte (Canle Landwehr polo sur aliviando o Spree, ferrocarrís urbanos e metropolitano, ''U-Bahn'', a partir de 1896).
Entre os numerosos edificios e monumentos dun [[eclecticismo]] grandilocuente que se erixen nesta época, a ''Rotes Rathaus'' (novo concello, 1869), a Catedral de Berlín pechando a praza do Lustgarten e, sobre todo, o [[Reichstag]] (1894) a carón da Porta de Brandeburgo, entre o parque do Tiergarten e o Spree <ref>''Panorámica de Berlín en 1900: O Reichstag en primeiro plano e a Catedral ao fondo<br> entre o Pazo Real e a Illa dos Museos'' [https://archive.is/20130630194352/www.berlinplaene.de//productimages/image_1044915308_10022.jpg]</ref>.
Xustamente a expansión residencial burguesa produciuse máis alá do parque, cara a Charlottenburgo con outro antigo camiño de caza dos príncipes electores que Bismarck se encargou de converter en gran bulevar (1876, 53m), a ''Kurfürstendamm'' <ref>[http://www.alt-berlin.info/cgi/stp/lana.pl?nr=12&gr=7&nord=52.501381&ost=13.319937 ''Mapa do oeste de Berlín coa Kurfürstendamm, 1894'']{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref>.
== O Gran Berlín da República de Weimar ==
Liña 64:
No terreo da arquitectura, [[Peter Behrens]] deseña en 1909 a fábrica de turbinas da AEG (ao nordés do Pazo de Charlottenburgo <ref>[http://www.siemens.com/history/pool/newsarchiv/newsmeldungen/aussenansicht_halle_1927_458.jpg ''Vista da Fábrica de Turbinas AEG, P.Behrens'']</ref>) que marca o preludio do [[Movemento Moderno]] (os seus alumnos [[Walter Gropius]] na [[Bauhaus]], [[Ludwig Mies van der Rohe|Mies van der Rohe]] e mesmo [[Le Corbusier]] han de o desenvolver nas décadas seguintes). Con outros nomes relevantes coma os de [[Bruno Taut]], [[E. Mendelsohn]], H. Poelzig ou [[Hans Scharoun]] tentarán construír unha nova idea de cidade a través dunha nova arquitectura. Así, como alternativa as ''Mietskasernen'', propoñen unha vivenda social máis humana e funcional co exemplo das ''Siedlungen'' <ref>{{Cita web |url=http://w3.siemens.de/siemens-stadt/grssied0.htm |título=''Siedlung Siemensstadt: H.Scharoun, W.Gropius e outros 1929-34'' |data-acceso=13 de abril de 2010 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110719083806/https://w3.siemens.de/siemens-stadt/grssied0.htm |dataarquivo=19 de xullo de 2011 |urlmorta=si }}</ref>.
En 1920 instituíuse o ''Gran Berlín'' (892 km2) mediante anexións de concellos veciños, os antigos Spandau e Köpenick entre eles, configurándose a municipalidade actual <ref>[http://www.stadtentwicklung.berlin.de/planen/fnp/de/historie/2_BZP_1925_kl.pdf ''Gran Berlín: zonificación 1925'']{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref>. Quizais o corazón deste enorme organismo nesta época buliciosa fora a ''[[Alexanderplatz]]''. Un mercado de gando no s.XVIII nos arrabaldes do nordés, xusto fóra de murallas, transformouse, debido ao gran crecemento daqueles no XIX e comezos do XX (''Plan Hobrecht''), en centro de transportes metropolitanos da capital e da súa man, en centro comercial con tres grandes almacéns e da vida nocturna<ref>''Espléndida vista aérea do centro de Berlín en 1920 coa Alexanderplatz destacada'' [http://stadtentwicklung.berlin.de/planen/staedtebau-projekte/alexanderplatz/de/geschichte/geschichte_bis_20er_jahre/1920_stadtkern_swluftb_800x600.shtml]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref><ref>''Esquema da época co intercambiador de transportes da Alexanderplatz'' [https://archive.is/20120730004953/stadtentwicklung.berlin.de/planen/staedtebau-projekte/alexanderplatz/pix/geschichte/geschichte_weltstadtverkehr_460x224.jpg]</ref>. Un plan de M. Wagner en 1929 para homoxeneizar a praza soamente puido levarse adiante en parte segundo o proxecto de P. Behrens <ref>
== Soño nazi dunha capital mundial ==
A queima do Reichstag en 1933 simbolizou a fin do réxime de liberdades co ascenso do nazismo ao poder. Para a capital do [[Terceiro Reich]], [[Adolf Hitler]] persoalmente xunto ao arquitecto [[Albert Speer]] elaboraron un plan megalómano (''Germania Welthauptstadt'', "''Xermania Capital do Mundo''" <ref>{{Cita web |url=http://kunst.gymszbad.de/nationalsozialismus/architektur/speer/werk/speer-1937-germania.htm |título=''Páxina en alemán co proxecto Germania'' |data-acceso=15 de abril de 2010 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080914221414/http://kunst.gymszbad.de/nationalsozialismus/architektur/speer/werk/speer-1937-germania.htm |dataarquivo=14 de setembro de 2008 |urlmorta=si }}</ref>). O eixo transversal leste-oeste <ref>[https://archive.is/20120721054641/www.berlinplaene.de/productimages/image_1044915309_10088.jpg ''Foto aérea do Eixo Leste-Oeste, 1943'']</ref><ref>''Foto do Eixo Leste-Oeste no Tiergarten coa Siegessäule (Columna da Victoria prusiana), 1939'' [http://www.morgenpost.de/multimedia/archive/00128/saeule_1939_parade__128427b.jpg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120111025407/http://www.morgenpost.de/multimedia/archive/00128/saeule_1939_parade__128427b.jpg |date=11 de xaneiro de 2012 }}</ref>, continuación de ''Unter den Linden'' a través do ''Tiergarten'' ata o [[Estadio Olímpico]] (1936) e o aeroporto de Tempelhof no sur son os únicos vestixios.
== Ruína e Muro: a cidade dividida ==
Trala [[Segunda Guerra Mundial]] Berlín fica virtualmente en ruínas (50% dos edificios do centro destruídos; de 4,4 millóns de habitantes a 2,8). Coma unha ironía da historia, en 1949, a cidade que naceu dobre é dividida oficialmente en dous sectores: [[Berlín Leste]] coma capital da [[República Democrática Alemá]], e [[Berlín Oeste]] coma enclave da [[República Federal de Alemaña|República Federal]]. En 1961 as tensións entre os dous bloques, soviético e aliado, que apoiaban a cada sector rematan coa construción dun muro divisorio, o [[Muro de Berlín]] <ref>
[[Ficheiro:Berlin karlmarxallee kl.jpg|miniatura|150px|''Karl-Marx-Allee'': o tramo de 1951 coa arquitectura estalinista.]]
[[Berlín Oriental]] contiña a cidade histórica e comeza a reconstrución e desenvolvemento co centro na ''Alexanderplatz''. O plan inicial de Hans Scharoun (1946) de aproveitar o desastre para facer unha nova cidade segundo os presupostos do ''Movemento Moderno'' quedará truncado pola división da urbe e terminará impoñéndose a maneira [[estalinismo|estalinista]] de entender arquitectura e urbanismo. Un "gran bulevar socialista" ao leste, a ''Stalinallee'' (1951 <ref>''Páxina con infografía completa da primeira fase realizada da Stalinallee (Karl-Marx-Allee),<br> a do clasicismo retórico estalinista'' [http://kma-portal.de/kma/s.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131118094914/http://kma-portal.de/kma/s.html |date=18 de novembro de 2013 }}</ref> e 1958 <ref>''Primeiro tramo da Stalinallee (segundo en realizarse, 1958) partindo da Alexanderplatz;<br> pertencente a etapa do produtivismo soviético, xa en bloques de prefabricación estandarizada con zonas verdes'' [http://stadtentwicklung.berlin.de/planen/staedtebau-projekte/alexanderplatz/en/geschichte/nachkriegsplanungen/1958_stalinallee_2bauph_800x600.shtml] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081206170552/http://www.stadtentwicklung.berlin.de/planen/staedtebau-projekte/alexanderplatz/en/geschichte/nachkriegsplanungen/1958_stalinallee_2bauph_800x600.shtml |date=06 de decembro de 2008 }}</ref>, 90m, despois ''[[Karl-Marx-Allee]]'' <ref>''Vista aérea moderna da Karl-Marx-Allee cara ao centro da cidade; ao fondo Unter den Linden e o Tiergarten'' [http://www.luftaufnahmen-deutschland.de/images/down-luftbilder-deutschland/karl_marx_allee_von_no.jpg]</ref>) e posteriormente outra gran avenida cara ao norte (''Karl-Liebknecht-Strasse'' e ''Prenzlauer Allee''), ambas as arterias partindo da ''Alexanderplatz'' que se reconfigurou cuadriplicando a súa superficie (1969), foron o resultado <ref>''Alexanderplatz despois da reconfiguración socialista (1973): A dereita o tramo da Stalinallee de 1958,<br> no fondo o comezo do tramo de 1951; á esquerda cara ao norte a Karl-Liebknecht-Strasse.'' [http://stadtentwicklung.berlin.de/planen/staedtebau-projekte/alexanderplatz/en/geschichte/nachkriegsplanungen/1973_alexanderplatz02_800x527.shtml] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081202145023/http://www.stadtentwicklung.berlin.de/planen/staedtebau-projekte/alexanderplatz/en/geschichte/nachkriegsplanungen/1973_alexanderplatz02_800x527.shtml |date=02 de decembro de 2008 }}</ref>. Un gran rañaceos central non chegou a definirse e no seu lugar erixiuse a torre da televisión (''Fernsehturm'' 1969, 365m). No canto do Pazo Real (símbolo do poder absolutista prusiano, que non se reconstrúe) decidiuse levantar un vasto centro cultural, o Pazo da República (1976).
[[Berlín Occidental]], sen ningunha capacidade industrial, absolutamente subvencionada pola RFA, configúrase arredor da ''Kurfürstendamm''. A falta dalgúns equipamentos e institucións da cidade histórica debe proverse delas duplicando aquelas. Así nace a [[Universidade Libre de Berlín]] (1948), a ''Technische Universität'' no extremo oeste do ''Tiergarten'', outra sala de ópera (''Deutsche Oper'') e o conxunto do ''Kulturforum'' nas inmediacións do muro na ''Postdamer Platz'' <ref>''Vista xeral do Kulturforum en construción en 1969: ao fondo a terra de ninguén xunto ao muro e ante a Postdamer Platz;<br> a esquerda o Tiergarten'' [http://www.stadtentwicklung.berlin.de/planen/staedtebau-projekte/kulturforum/de/geschichte/1945_bis_1989/luftbild_kulturf_1969_500.shtml]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref> con, entre outras dotacións, a [[Filarmónica de Berlín]] (''Berliner Philharmonie'', Hans Scharoun 1963) xunto a nova Biblioteca do Estado do mesmo arquitecto (1967-78) e a ''Neue Nationalgalerie'' (1968) de Mies van der Rohe <ref>[https://archive.is/20120711170907/n4abc10.abc.es/blogs/muro-berlin/public/24.Philharmonie_NeueNationalGallerie.jpg ''Neue Nationalgallerie (embaixo) e Philarmonie'']</ref>.
== Capital da Alemaña reunificada ==
En 1989, a simbólica caída do muro arrastrou ao ano seguinte a reunificación de Alemaña e con ela a da cidade, recuperando deseguido, en 1991, o ''status'' de capital, agora federal, da nación.
Un dos plans urbanos máis ambiciosos do noso tempo foi deseñado para que Berlín recuperase o seu pasado esplendor entre as grandes metrópoles europeas. Coma proxectos máis sinalados: xa executada unha faixa administrativa no meandro do Spree ao norte do ''Reichstag'' coa nova estación central <ref>[http://maps.google.de/maps?t=k&q=52.52,13.371944&ie=UTF8&ll=52.520399,13.370318&spn=0.013109,0.043774&z=15 ''Vista satelital do conxunto administrativo no meandro do Spree'']</ref>; a ''Postadamer Platz'' coma novo centro comercial e de negocios tamén realizado <ref>
== Notas ==
| |||