Sal común: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Arranxos varios, replaced: {{cite news → {{Cita novas (5), |thumb| → |miniatura| (9) |
Recuperando 11 fontes e etiquetando 0 como mortas. #IABot (v2.0beta8) |
||
Liña 25:
[[Salzburgo]], [[Hallstatt]] e [[Hallein]] atópanse a uns 17 km a unha da outra na zona do [[río Salzach]] en [[Austria]], nunha zona cun gran número de depósitos de sal. "Salzach" significa literalmente "río de sal", e Salzburgo significa "castelo de sal", ámbolos dous tomando o seu nome da palabra [[lingua alemá|alemá]] {{lang|de|''Salz''}} (sal), sendo Hallstatt o lugar da primeira [[mina de sal]] da historia.<ref>{{Cita web|url=http://www.virtualvienna.net/columns/billie/hallstatt/hallstatt.html |title=Hallstatt's White Gold: Salt |first=Billie Ann |last=Lopez |work=Virtual Vienna Net |accessdate=3 de marzo de 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070210142713/http://www.virtualvienna.net/columns/billie/hallstatt/hallstatt.html |archivedate=10 de febreiro de 2007 }}</ref> A vila dálle nome á [[cultura Hallstatt]], que comezou a extraer sal na zona ó redor do ano 800 a.C. Durante o primeiro milenio a.C., as comunidades [[celtas]] medraron grazas ó comercio de sal e carne salgada con [[Antiga Grecia|Grecia]] e [[Roma antiga|Roma]] a cambio de [[viño]] e outros luxos.<ref name="Barber1999"/> O termo "[[salario]]" provén da palabra [[lingua latina|latina]] para o sal. aínda que se descoñece o motivo desta relación. A persistente afirmación moderna que atribúe a súa orixe a que as [[Lexión romana|lexións romanas]] recibían en ocasións pagos en sal non está demostrada e considérase carente de base histórica.<ref>{{Cita web | title=Economics of NaCl: Salt made the world go round | work=Mr Block Archive | author=Bloch, David | url=http://www.salt.org.il/frame_econ.html | accessdate=19 de decembro de 2006}}</ref><ref>{{Cita web | title=Salt and the evolution of money | author=Bloch, David | url=http://www.salt.org.il/frame_econ.html | work=Mr Block Archive | accessdate=19 de decembro de 2006}}</ref><ref>{{Cita novas | title=The history of salt production at Droitwich Spa | work=BBC | url=http://news.bbc.co.uk/local/herefordandworcester/hi/people_and_places/religion_and_ethics/newsid_8473000/8473037.stm | accessdate=28 de marzo de 2011 | date=21 de xaneiro de 2010}}</ref><ref>{{Cita web|last1=Gainsford|first1=Peter|title=Salt and salary: were Roman soldiers paid in salt?|url=http://kiwihellenist.blogspot.co.uk/2017/01/salt-and-salary.html|website=Kiwi Hellenist: Modern Myths about the Ancient World|accessdate=11 de xaneiro de 2017}}</ref> Pola súa banda, o termo "[[ensalada]]" significa literalmente "salgada", e provén da antiga práctica romana de salgar [[vexetal|vexetais]].{{sfn|Kurlansky|2002|pp=64}}
Hai rexistros históricos de guerras que se loitaron por mor do sal. [[Venecia]] gañou unha guerra con [[Xénova]] polo control deste produto, que tamén tivo un papel importante na [[Revolución Americana]]. En [[Europa]], as cidades dentro de rutas terrestres de comercio de sal impuxeron impostos no mesmo,<ref name=Cowen/> e cidades coma [[Liverpool]] floreceron grazas a exportación do sal extraído das minas de Cheshire.<ref>{{Cita web |url=http://www.igg.org.uk/gansg/12-linind/salt.htm |title=Salt |last=Smith |first=Mike |year=2003 |work=Goods & Not So Goods: Lineside Industries |accessdate=15 de outubro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111124114738/http://www.igg.org.uk/gansg/12-linind/salt.htm |dataarquivo=24 de novembro de 2011 |urlmorta=si }}</ref> Ó longo da historia houbo varios gobernos que impuxeron impostos de sal. As viaxes de [[Cristovo Colón]] estiveron financiadas en parte grazas á produción de sal no sur de [[España]], e a "[[Gabela do Sal]]" en [[Francia]] foi unha das causas da [[Revolución Francesa]]. Trala abolición deste imposto, [[Napoleón]] volveu a impoñelo tras converterse en emperador para financiar a guerra, e non foi finalmente abolido por completo ata o ano 1945.<ref name=Cowen>{{Cita web |url=http://mygeologypage.ucdavis.edu/cowen/~gel115/salt.html |title=The Importance of Salt |last=Cowen |first=Richard |date=1 de maio de 1999 |accessdate=15 de outubro de 2013}}</ref> En 1930 [[Mahatma Gandhi]] liderou a unhas 100 000 persoas na chamada "[[Marcha do sal]]" desafiando ó goberno británico para non pagar o imposto sobre o sal. Esta desobediencia civil serviu de inspiración para o pobo indio e elevou o movemento independentista indio a un nivel de loita nacional.<ref>{{Cita libro |last=Dalton |first=Dennis |title=Mahatma Gandhi: Selected Political Writings |publisher=Hackett Publishing Company |isbn=0-87220-330-1 |year=1996 |pages=71–73 |chapter=Introduction to ''Civil Disobedience'' |url=https://books.google.com/books?id=Er59fRsspgoC |ref=harv}}</ref>
== Composición química ==
Liña 35:
[[Ficheiro:Bo Kluea 01.jpg|miniatura|Produción de sal en [[Bo Kluea]], [[Tailandia]]]]
[[Ficheiro:Piles of Salt Salar de Uyuni Bolivia Luca Galuzzi 2006 a.jpg|miniatura|Montes de sal no [[Salar de Uyuni]], [[Bolivia]]]]
O sal destinado para a alimentación representa só unha pequena parte da produción de sal nos países industrializados (un 7% en Europa),<ref>{{Cita web | url=http://eusalt.com/salt-uses | title=Salt Uses | publisher=European Salt Producers' Association | accessdate=5 de maio de 2015}}</ref> aínda que no conxunto global a produción para alimentación é dun 17,5% do total.<ref>{{Cita web | url=http://www.roskill.com/reports/salt | title=Roskill Information Services | publisher=Roskill.com | date=30 de marzo de 2011 | accessdate=7 de xullo de 2011 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20030618234222/http://www.roskill.com/reports/salt | dataarquivo=18 de xuño de 2003 | urlmorta=si }}</ref> No ano 2013 a produción mundial total foi de 264 millóns de toneladas. Os cinco principais produtores foron [[China]] (71 millóns), os [[Estados Unidos]] (40 millóns), [[India]] (18 millóns), [[Alemaña]] (12 millóns) e [[Canadá]] (11 millóns).<ref>{{Cita web | url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/salt/mcs-2014-salt.pdf | title=Salt | publisher=US Geological Survey, Mineral Commodity Summaries | date=2014 | accessdate=8 de xuño de 2016}}</ref>
A manufactura do sal é unha das industrias químicas máis antigas.<ref>{{Cita web | url=http://www.salt.org.il/arch.html | title=Salt made the world go round | work=Salt.org.il | date=1 de setembro de 1997 | accessdate=7 de xullo de 2011}}</ref> Unha das principais fontes de sal é a [[auga mariña]], que posúe unha [[salinidade]] dun 3,5%. Isto significa que hai uns 35 g de [[sal mariño|sales disoltas]], predominantemente [[ión]]s de [[sodio]] ({{chem|Na||+}}) e [[cloro]] ({{chem|Cl||-}}), por quilogramo de auga.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Millero | first1 = F. J. | last2 = Feistel | first2 = R. | last3 = Wright | first3 = D. G. | last4 = McDougall | first4 = T. J. | title = The composition of Standard Seawater and the definition of the Reference-Composition Salinity Scale | doi = 10.1016/j.dsr.2007.10.001 | journal = Deep Sea Research Part I: Oceanographic Research Papers | volume = 55 | pages = 50 | year = 2008 }}</ref> Os [[océano]]s representan unha fonte virtualmente inesgotable de sal, e por mor desta abundancia de subministración non se ten calculado con exactitude o número de reservas dispoñible.<ref name=IHS/> A [[evaporación]] de auga mariña é o método de produción máis habitual nos países costeiros con baixos niveis de [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitacións]].<ref>{{Cita web | url = http://visibleearth.nasa.gov/view.php?id=2631 | title = Salt Ponds, South San Francisco Bay |work= NASA Visible Earth |publisher=NASA |accessdate=5 May 2015}}</ref>
O sal extráese tamén de depósitos sedimentarios formados durante miles de anos pola evaporación dos [[mar]]es e [[lago]]s. Estes depósitos mínanse directamente producindo sal en rocha, ou extráense en forma de solución bombeando auga nos depósitos. Nos dous casos o sal extraído purifícase mediante un proceso de evaporación mecánica.{{sfn|Kostick|2011}} O sal refínase para purificalo e mellorar as súas características de almacenamento e manexo. Isto adoita facerse por medio dunha recristalización no que se trata con produtos químicos para precipitar a maioría de impurezas, principalmente sales de [[magnesio]] e [[calcio]].<ref>[
== Papel na alimentación ==
[[Ficheiro:Salt shaker on white background.jpg|miniatura|Saleiro]]
O sal é esencial para a saúde dos [[ser humano|humanos]] e outros [[animais]], e é un dos cinco [[sabor]]es básicos.<ref>{{Cita web |url=http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/T/Taste.html |title=The sense of taste |date=16 de marzo 2013 |accessdate=16 de outbro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160408080806/http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/T/Taste.html |dataarquivo=08 de abril de 2016 |urlmorta=si }}</ref> Emprégase na [[gastronomía]] de moitas partes do mundo, habitualmente dentro de saleiros na propia mesa para o seu uso persoal. É tamén un ingrediente de moitos alimentos manufacturados. O sal de mesa é un sal refinado que contén entre un 97 % e un 99 % de [[cloruro de sodio]].<ref>{{Cita web|title=Tesco Table Salt 750g|url=http://www.tesco.com/superstore/xpi/8/xpi50042778.htm|publisher=Tesco|accessdate=5 decembro de 2010}}</ref><ref>[http://www.codexalimentarius.net/download/standards/3/CXS_150e.pdf The international Codex Alimentarius Standard for Food Grade Salt]. (PDF). Retrieved 7 July 2011.</ref> É habitual que se lle engadan axentes [[antiaglutinante]]s coma [[aluminosilicato de sodio]] ou [[carbonato de magnesio]] para que flúa libremente, e o [[sal iodado]] que contén [[ioduro de potasio]] é un produto común. É tamén unha práctica común a de introducir [[desecantes]] nos saleiros, coma graos de [[arroz]] cru, para eliminar a [[humidade]] e axudar a previr a aglomeración do sal.<ref>{{Cita web |url= http://www.newton.dep.anl.gov/askasci/gen01/gen01420.htm |title= Rice in Salt Shakers |publisher= Ask a Scientist |accessdate=29 de xullo de 2008}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://ww3.komotv.com/story/1454284/food-freshness?redirected=true |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110820105950/http://ww3.komotv.com/story/1454284/food-freshness?redirected=true |archivedate=20 de agosto de 2011|title= Food Freshness |publisher= KOMO News |accessdate=8 de xullo de 2011}}</ref>
=== Sal de mesa fortalecido ===
Algúns sales de mesa destinados ó consumo humano conteñen aditivos destinados a unha serie de preocupacións de [[saúde]], especialmente no [[mundo desenvolvido]]. O [[iodo]] e un micronutriente importante para os humanos, e unha [[deficiencia de iodo]] pode causar unha diminución na produción de [[tiroxina]] ([[hipotiroidismo]]) e un agrandamento da [[tiroide]] en adultos ou [[cretinismo]] en nenos.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Vaidya | first1 = B. | last2 = Chakera | last3 = Pearce | doi = 10.2147/DDDT.S12894 | title = Treatment for primary hypothyroidism: Current approaches and future possibilities | journal = Drug Design, Development and Therapy | pages = 1–11 | year = 2011 | pmid = 22291465| pmc = 3267517 | volume=6}}</ref> O sal iodado utilízase para tratar estas condicións dende 1924,<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Markel | first1 = H. | title = "When it rains it pours": Endemic goiter, iodized salt, and David Murray Cowie, MD | doi = 10.2105/AJPH.77.2.219 | journal = American Journal of Public Health | volume = 77 | issue = 2 | pages = 219–229 | year = 1987 | pmid = 3541654| pmc =1646845 | ref=harv}}</ref> e consiste nunha mestura de sal común cunha pequena cantidade de [[ioduro de potasio]], [[ioduro de sodio]] ou [[iodato de sodio]]. Tamén pode conter unha pequena proporción de [[dextrosa]] para estabilizar o iodo.<ref>{{Cita web |url=http://extension.psu.edu/food-safety/food-preservation/faq/canning-and-pickling-salt |title=Canning and Pickling salt |publisher=Penn State University}}</ref> A deficiencia de iodo afecta a uns 2000 millóns de persoas en todo o mundo e é a principal causa evitable de [[oligofrenia]].<ref name="mcneil">{{Cita novas|url=https://www.nytimes.com/2006/12/16/health/16iodine.html |title=In Raising the World's I.Q., the Secret's in the Salt|last=McNeil|first=Donald G. Jr|date=16 December 2006|work=[[The New York Times]]|accessdate=4 December 2008}}</ref> O uso de sal iodado supuxo unha redución significativa desta deficiencia en varios países que empregan este tratamento.<ref>{{Cita web|title=Iodized salt|url=http://www.saltinstitute.org/Uses-benefits/Salt-in-Food/Essential-nutrient/Iodized-salt|publisher=Salt Institute|accessdate=5 December 2010|year=2009}}</ref> A cantidade de iodo e o composto específico empregado nas variedades de sal iodado varía segundo o país. Nos [[Estados Unidos]] a [[Food and Drug Administration]] (FDA) recomenda 150 microgramos de iodo por día tanto para mulleres coma para homes. O sal iodado nos Estados Unidos contén entre 46 e 77 [[partes por millón|ppm]], mentres que no [[Reino Unido]] o contido recomendado é de entre 10 e 22 ppm.<ref>{{Cita web|title=Discussion Paper on the setting of maximum and minimum amounts for vitamins and minerals in foodstuffs|url=http://ec.europa.eu/food/food/labellingnutrition/supplements/documents/akj_en.pdf|publisher=Directorate-General Health & Consumers
En ocasións engádese [[ferrocianuro de sodio]] ó sal como axente [[antiaglutinante]], aditivo considerado provisionalmente aceptable para ó consumo humano polo [[Comité de Toxicidade]] en 1988.<ref name="hansard.millbanksystems.com">[http://hansard.millbanksystems.com/written_answers/1993/may/05/table-salt Discussions of the safety of sodium hexaferrocyanate in table salt]. Hansard.millbanksystems.com (5 May 1993). Retrieved 7 July 2011.</ref><ref>{{Cita informe técnico|title=Potassium- and sodium ferrocyanides |date=3 de decembro de 2001 |institution=European Commission: Scientific Committee on Animal Nutrition |url=http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scan/out70_en.pdf|p=3}}</ref> Este tipo de antiaglutinantes levan empregándose dende o ano 1911, sendo un dos primeiros dos utilizados o [[carbonato de magnesio]].<ref>{{Cita web |title=Morton Salt FAQ |url=http://www.mortonsalt.com/faqs/general-company-faqs#q3 |accessdate =12 May 2007}}</ref> Outros axentes antiaglutinantes que adoitan empregarse inclúen o [[fosfato de tricalcio]], carbonatos [[carbonato de calcio|de calcio]] ou de magnesio, outras [[sal (química)|sales]], [[óxido de magnesio]], [[dióxido de silicio]], [[silicato de calcio]], aluminosilicato de sodio e [[aluminosilicato de calcio]].<ref>{{Cita web | first1=Wilella Daniels | last1=Burgess | first2=April C. | last2=Mason | url=http://www.ces.purdue.edu/extmedia/HE/HE-625.html | title=What Are All Those Chemicals in My Food? | publisher=School of Consumer and Family Sciences, Purdue University | accessdate=27 February 2011 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20060211210829/http://www.ces.purdue.edu/extmedia/HE/HE-625.html | dataarquivo=11 de febreiro de 2006 | urlmorta=si }}</ref>
O chamado "sal dobremente fortalecido" inclúe sales de iodo e [[ferro]]. Este último utilízase para tratar [[anemia]]s por deficiencia de ferro. Unha das fontes habituais de ferro empregadas para este propósito é o [[fumarato ferroso]].<ref name="Wetphal2010">{{Cita libro | last1 = Westphal | first1 = G. | last2 = Kristen | first2 = G. | last3 = Wegener | first3 = W. | last4 = Ambatiello | first4 = P. | last5 = Geyer | first5 = H. | last6 = Epron | first6 = B. | last7 = Bonal | first7 = C. | last8 = Steinhauser | first8 = G. | last9 = Götzfried | first9 = F. | doi = 10.1002/14356007.a24_317.pub4 | chapter = Sodium Chloride | title = Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | year = 2010 | isbn = 3527306730}}</ref> Outro aditivo considerado de especial importancia para as mulleres [[embarazo|embarazadas]] é o [[ácido fólico]], que lle da unha cor amarela ó sal e prevén anemias e defectos na [[medula espiñal]].<ref name="Wetphal2010"/>
Liña 56:
=== Outros tipos ===
[[Ficheiro:Sea Salt.jpg|miniatura|left|Cristais irregulares de [[sal mariño]]]]
O [[sal mariño]] non refinado contén pequenas cantidades de [[magnesio]] así como [[haluro]]s e [[sulfato]]s de [[calcio]], trazas de [[algae|algas]], [[bacteria]]s resistentes ó sal e partículas sedimentarias. As sales de calcio e magnesio confírenlle un matiz [[ocre]], e fan que o sal mariño non refinado sexa [[higroscópico]]. As trazas de algas danlle un [[olor]] mariño. A proporción de sedimentos varía segundo a fonte e danlle a este sal unha aparencia gris mate. Xa que os humanos son capaces de detectar o sabor e [[composto aromático|compostos aromáticos]] en concentracións minúsculas, o sal mariño adoita presentar un sabor máis complexo que o sal común cando se emprega directamente na comida no prato. Porén, á hora de cociñar estes sabores adoitan quedar ofuscados polos dos restantes ingredientes da comida.<ref>{{Cita libro |last=McGee |first=Harold |title=On Food and Cooking |publisher=Scribner |edition=2nd |year=2004 |isbn=9781416556374 |url=https://books.google.com/books?id=bKVCtH4AjwgC |p=642}}</ref> A industria do refinamento do sal sostén en base a determinados estudos científicos que o sal mariño e o sal en rocha non conteñen suficientes sales de [[iodo]] como para previr as deficiencias de iodo.<ref>{{Cita web|title=References on food salt & health issues|url=http://www.saltinstitute.org/Articles-references/References-on-salt-issues/References-on-salt-issues/References-on-food-salt-health-issues|publisher=Salt Institute|accessdate=5 de decembro de 2010|year=2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100919163713/http://www.saltinstitute.org/Articles-references/References-on-salt-issues/References-on-salt-issues/References-on-food-salt-health-issues|dataarquivo=19 de setembro de 2010|urlmorta=si}}</ref>
Os distintos sales naturais presentan mineralizacións diferentes dependendo da súa fonte, polo que cada sal ten un sabor propio. ''[[Fleur de sel]]'', un sal natural obtido pola evaporación de auga salgada, ten un sabor único que varía segundo a rexión na que se produce. Na [[gastronomía de Corea|cociña coreana]] tradicional, o sal "[[Jukyeom]]" ("sal de bambú") prepárase torrando sal nun contedor de [[bambú]] con [[barro]] nos seus extremos.<ref>{{Cita libro |last=Livingston |first=James V. |title=Agriculture and soil pollution: new research |publisher=Nova Publishers |year=2005 |isbn=1-59454-310-0 |url=https://books.google.com/books?id=W6ToDne5AsMC&pg=PA45 |p=45}}</ref> Este produto absorbe minerais do bambú e do barro, e supostamente incrementa as propiedades [[clastóxeno|anticlastoxénicas]] e [[Mutáxeno|antimutaxénicas]] do ''[[doenjang]]''.<ref>{{Cita libro |last1=Shahidi |first1=Fereidoon |last2=Shi |first2=John |last3=Ho |first3=Chi-Tang |title=Asian functional foods |publisher=CRC Press |location=Boca Raton |year=2005 |isbn=0-8247-5855-2 |p=575}}</ref> O [[sal kosher]], malia pasar un proceso de refinado, non contén iodo e ten un tamaño de gran maior que outros sales refinados. Isto outórgalle propiedades distintas á hora de usalo na cociña, e considérase útil na preparación de [[carne kosher]].<ref>{{Cita web |url=http://www.saltworks.us/salt_info/kosher-salt.asp |title=Kosher Salt Guide |publisher=SaltWorks |year=2010}}</ref>
Liña 66:
=== Consumo de sodio e saúde ===
O sal de mesa común contén algo menos dun 40% de sodio por peso, polo que unha ración de 6 g (1 cullerada) contén uns 2300 mg de sodio.<ref name="USDA">{{Cita web | url=http://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/277 | title=National Nutrient Database for Standard Reference, Basic Report: 02047, Salt, table | publisher=United States Department of Agriculture | work=Agricultural Research Service, National Nutrient Database for Standard Reference, Release 27 | accessdate=8 de xaneiro de 2015 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160426013021/https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/277 | dataarquivo=26 de abril de 2016 | urlmorta=si }}</ref> O sodio ten un papel principal no [[corpo humano]]. Realizando a función de [[electrólito]], axuda ós [[nervio]]s e [[músculos]] a funcionar de forma correcta, e é un dos factores involucrados na [[regulación osmótica]] da auga no organismo.<ref>{{Cita web |url=https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/dietarysodium.html |title=Dietary sodium |publisher=MedLinePlus |accessdate=17 de outubro de 2013}}</ref> Gran parte do sodio da chamada [[dieta occidental]] provén do uso de sal común.<ref name=CDC>{{Cita web |url=http://www.cdc.gov/salt/ |title=Most Americans should consume less sodium |work=Salt |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |accessdate=17 de outubro de 2013}}</ref> A inxestión habitual en gran parte dos países occidentais é duns 10 g por día, por enriba de moitos dos países de [[Europa oriental]] e [[Asia]],<ref name=Strazzullo/> e o alto nivel de sodio en moitos alimentos procesados é un dos principais factores nesta cantidade total consumida.<ref>{{Cita web |url=https://www.nice.org.uk/guidance/ph25/resources/guidance-prevention-of-cardiovascular-disease-pdf |title=Prevention of cardiovascular disease |date=1 de xuño de 2010 |publisher=National Institute for Health and Clinical Excellence |accessdate=5 de maio de 2015 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150518063044/https://www.nice.org.uk/guidance/ph25/resources/guidance-prevention-of-cardiovascular-disease-pdf |dataarquivo=18 de maio de 2015 |urlmorta=si }}</ref> Nos Estados Unidos, o 75% do sodio inxerido provén de alimentos procesados e de restaurantes, o 11% da cociña doméstica e uso coma condimento de mesa, e o resto de forma natural noutros alimentos.<ref>{{Cita web |url=http://www.cdc.gov/salt/food.htm |title=Sodium and food sources |work=Salt |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |accessdate=17 de outubro de 2013}}</ref>
O consumo excesivo de sodio incrementa o risco de [[enfermidade cardiovascular|enfermidades cardiovasculares]],<ref name=CDC/> polo que son varias as organizacións de saúde que recomendan unha redución no consumo diario de sal.<ref name=CDC/><ref name=WHO2013/><ref name=He2013/><ref name="aha">{{Cita web | url=http://www.heart.org/HEARTORG/HealthyLiving/HealthyEating/Nutrition/Sodium-and-Salt_UCM_303290_Article.jsp#.V1jHedQrJkg | title=Sodium and salt | publisher=American Heart Association | date=2016 | accessdate=8 de xuño de 2016}}</ref> Un alto consumo de sodio asóciase cun maior risco de sufrir [[ictus]], enfermidade cardiovascular total e [[nefropatía]].<ref name=Strazzullo>{{Cita publicación periódica |last1= Strazzullo |first1=Pasquale |last2=D'Elia |first2=Lanfranco |last3=Kandala |first3=Ngianga-Bakwin |last4=Cappuccio |first4=Francesco P. |year=2009 |title=Salt intake, stroke, and cardiovascular disease: meta-analysis of prospective studies |journal=British Medical Journal |volume=339 |issue=b4567 |pages=b4567 |doi=10.1136/bmj.b4567 |pmc=2782060 |pmid=19934192}}</ref><ref name=IOM2013/> Unha redución neste consumo duns 1000 mg por día pode reducir o risco de enfermidade cardiovascular nun 30 %.<ref name=CDC/><ref name=USDA2015>{{Cita libro|title=Scientific Report of the 2015 Dietary Guidelines Advisory Committee|date=2015|publisher=US Department of Agriculture|page=7|url=http://www.health.gov/dietaryguidelines/2015-scientific-report/PDFs/Scientific-Report-of-the-2015-Dietary-Guidelines-Advisory-Committee.pdf}}</ref> Nos adultos e nenos sen enfermidades agudas, unha diminución do consumo de sodio tamén axuda a reducir a [[presión arterial]],<ref name=He2013>{{Cita publicación periódica|last1=He|first1=F. J.|last2=Li |first2=J. |last3=Macgregor |first3=G. A. |title=Effect of longer term modest salt reduction on blood pressure: Cochrane systematic review and meta-analysis of randomised trials.|journal=BMJ (Clinical research ed.)|date=3 de abril de 2013|volume=346|pages=f1325|pmid=23558162|doi=10.1136/bmj.f1325}}</ref><ref name=Abur2013>{{Cita publicación periódica |last1=Aburto |first1=Nancy J. |last2=Ziolkovska |first2=Anna |last3=Hooper |first3=Lee |last4=Elliott |first4=Paul |last5=Cappuccio |first5=Francesco P. |last6=Meerpohl |first6=Joerg J. |display-authors=3 |year=2013 |title=Effect of lower sodium intake on health: systematic review and meta-analyses |journal=British Medical Journal |volume=346 |issue=f1326 |pages=f1326 |doi=10.1136/bmj.f1326 |pmid=23558163 |pmc=4816261}}</ref> dando como resultado unha mellora de saúde notable en persoas con problemas de [[Hipertensión arterial|hipertensión]].<ref name=Gra2011>{{Cita publicación periódica|last1=Graudal|first1=N. A.|last2=Hubeck-Graudal |first2=T. |last3=Jurgens |first3=G. |title=Effects of low sodium diet versus high sodium diet on blood pressure, renin, aldosterone, catecholamines, cholesterol, and triglyceride.|journal=The Cochrane database of systematic reviews|date=9 de novembro de 2011|issue=11|pages=CD004022|pmid=22071811|doi=10.1002/14651858.CD004022.pub3}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|last1=Adler|first1=A. J.|last2=Taylor|first2=F.|last3=Martin|first3=N.|last4=Gottlieb|first4=S.|last5=Taylor|first5=R. S.|last6=Ebrahim|first6=S.|title=Reduced dietary salt for the prevention of cardiovascular disease|journal=The Cochrane database of systematic reviews|date=18 de decembro de 2014|volume=12|issue=12|pages=CD009217|pmid=25519688|doi=10.1002/14651858.CD009217.pub3}}</ref>
Liña 77:
== Papel na relixión ==
[[Ficheiro:Russian bread and salt.jpg|miniatura|esquerda|[[Pan e sal]] nunha [[voda]] en [[Rusia]]]]
O sal ten un importante papel en diversas [[relixión]]s e [[cultura]]s. Nos sacrificios [[vedismo|brahmánicos]], nos rituais [[hititas]] e durante os festivais dos [[semitas]] e [[Grecia antiga|gregos]] nas datas de [[lúa nova]] é habitual lanzar sal ó lume, producindo un ruído de pequenos estalidos.<ref>{{Cita web |url=http://www.bookrags.com/research/salt-eorl-12/ |title=Research article: Salt |work=Encyclopedia of Religion |accessdate=13 de outubro de 2013}}</ref> Os antigos [[Antigo Exipto|exipcios]], gregos e [[Imperio Romano|romanos]] invocaban ós seus deuses con ofrendas de sal e [[auga]], feito que podería ser precursor da [[auga bendita]] do [[cristianismo]].<ref name="ReferenceA">{{Cita publicación periódica|title=10+1 Things you may not know about Salt |journal=Epikouria |year=2006 |volume=Fall/Winter |issue=3 |url=http://www.epikouria.com/issue3/article6-things.php |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080704055740/http://www.epikouria.com/issue3/article6-things.php |archivedate=4 July 2008 }}</ref> Na mitoloxía [[azteca]], [[Huixtocihuatl]] era unha deusa da [[fertilidade]] que presidía sobre o sal e a auga salgada.<ref>{{Cita web |url=http://www.amoxtli.org/cuezali/festivals.html |title=The Aztec Festivals: Toxcatl (Dryness) |last=Quipoloa |first=J. |year=2007 |work=The Aztec Gateway |accessdate=18 de marzo de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150916191933/http://www.amoxtli.org/cuezali/festivals.html |dataarquivo=16 de setembro de 2015 |urlmorta=si }}</ref>
O sal considérase unha substancia moi propicia no [[hinduísmo]], empregándose en determinadas cerimonias relixiosas coma inauguracións de casas e vodas.<ref name=Gray>{{Cita novas |title=What Lies Beneath |last=Gray |first=Steven |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,2001007,00.html |newspaper=Time Magazine |date=7 de decembro de 2010 |accessdate=13 de marzo de 2013}}</ref> No [[xainismo]], os devotos deixan unha ofrenda de [[arroz]] cru cun pouco sal perante unha deidade para demostrar a súa devoción, e o sal espállase polos restos cremados dunha persoa antes de soterrar as súas cinzas.<ref>{{Cita web |url=http://www.finaljourneyseminars.com/?page_id=472 |title=The Final Journey: What to do when your loved one passes away |accessdate=12 de marzo de 2013}}</ref> Na tradición [[budismo|budista]] [[Mahayana]] considérase que o sal é unha protección contra os malos espíritos, e dáse o costume de tirar un pouco sal por riba do ombreiro esquerdo dun mesmo ó volver á casa despois dun enterro para previr que os malos espíritos entren no fogar.<ref>{{Cita web |url=http://www.cargill.com/salt/about/historyofsalt/religion/ |title=Religion: Chasing away evil spirits |work=History of salt |publisher=Cagill |accessdate=13 de outubro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140314070618/http://www.cargill.com/salt/about/historyofsalt/religion/ |dataarquivo=14 de marzo de 2014 |urlmorta=si }}</ref> No [[xintoísmo]] utilízase sal en rituais, chamados ''[[harae]]'', para [[purificación (relixión)|purificar]] lugares e persoas, e sitúanse pequenos montes de sal en pratos nas entradas dos negocios co dobre propósito de protexerse do mal e atraer a clientes.<ref>{{cita web|url=http://japanesereligions.blogspot.com/2009/03/can-you-pass-salt-please.html|título=Can you pass the salt, please?|nome=Robert|apelidos=Camara|data=30 de marzo de 2009}}</ref>
No [[xudaísmo]] recoméndase tomar pan salgado ou engadir sal ó pan ó realizar a bendición do ''[[kidush]]'' durante o ''[[Shabat]]''. É costume espallar sal por riba do pan ou mollar o pan no sal no momento de repartilo entre os que están sentados na mesa.<ref>Naftali Silberberg [http://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/484194/jewish/Why-dip-in-salt.htm Why is the Challah dipped in salt before it is eaten?], Chabad.org</ref> Na [[biblia hebrea]] o sal menciónase en 35 versos.<ref name=BLB>{{Cita web |url=http://www.blueletterbible.org/search/translationResults.cfm?Criteria=salt&t=KJV |title=Dictionary and Word Search for '"salt"' in the KJV |date=1996–2013 |work=Blue Letter Bible |publisher= Sowing Circle |accessdate=13 de marzo de 2013}}</ref> Un destes versos menciona á muller de [[Lot]], que quedou convertida nunha pila de sal ó darse a volta e mirar ás cidades de [[Sodoma e Gomorra]] cando estaban a ser destruídas.<ref>{{Biblia|Génesis|19:26}}</ref> No relato do xuíz [[Abimelec]], contase como tras destruír a cidade de [[Siquem]] este "botou sal sobre ela",<ref>{{Biblia|Jueces|9:45}}</ref> e no [[Libro de Xob]] aparece a primeira mención do sal como condimento alimenticio.<ref name=BLB/><ref>{{Biblia|Job|6:6}}</ref> No [[Novo Testamento]] o sal menciónase en seis versos. No [[Sermón da Montaña]], [[Xesús de Nazaret|Xesús]] refírese ós seus seguidores coma o "sal da terra". O apóstolo [[Paulo de Tarso|Paulo]] animaba ós cristiáns a que a súa conversa "estivese sempre chea de graza, aderezada con sal"<ref name=BLB/><ref>{{Biblia|Colosenses|4:6}}</ref> O sal é tamén un elemento obrigatorio na [[misa tridentina]].<ref name=CE>{{cita enciclopedia|enciclopedia=The Catholic encyclopedia; an international work of reference on the constitution, doctrine, discipline, and history of the Catholic Church|apelidos-editor=Herbermann|nome-editor=Charles George|título=Salt|lingua=en|pp=403-404|volume=13|url=https://archive.org/details/catholicencyclop13herbuoft}}</ref>
| |||