Cabalo: Diferenzas entre revisións

}}</ref>

}}

 

A anatomía do cabalo permítelle facer uso da velocidade para escapar de depredadores e teñen un ben desenvolvido sentido do equilibrio e unha forte resposta de loita ou fuxida. Relacionado coa necesidade de fuxir de depredadores na vida salvaxe, os cabalos son quen de durmir tanto de pé como deitados. As femias, chamadas '''eguas''', coidan das súas crías durante aproximadamente 11 meses, e un cabalo novo, chamado poldro, pode correr coa nai pouco tempo despois do nacemento. A maioría dos cabalos domesticados comezan a adestrarse coa cadeira de montar ou co arnés entre os dous e os catro anos. Acadan a madurez completa ós cinco anos, e chegan a vivir entre 25 e 30 anos.

Un verdadeiro cabalo salvaxe é unha especie ou subespecie con antergos que nunca foron domesticados. Polo tanto, a maioría dos cabalos "salvaxes" hoxe en día son en realidade [[cabalo silvestre|cabalos silvestres]], animais que escaparon ou foron ceibados, incluíndo tamén os seus descendentes.<ref name=Olsen46>Olsen "Horse Hunters of the Ice Age" ''Horses Through Time'' p. 46</ref> Polo tanto só hai dúas subespecies que cumpren estas características, o [[tarpán]] e o [[cabalo de Przewalski]], dos cales só sobreviviu ata a actualidade o segundo.

 

 

 

Periodicamente, especúlase sobre o feito de que poboacións de cabalos en áreas illadas sexan os últimos redutos do cabalo salvaxe, pero sempre se probou que eran silvestres ou domesticados. Un exemplo disto foi o [[cabalo de Riwoche]] do [[Tíbet]], o cal propúxose como tal,<ref name=Dohner298/> pero as investigacións feitas non revelaron diferenzas xenéticas cos cabalos domesticados.<ref name=Tibet>Peissel ''Tibet'' p. 36</ref> De forma similar, o [[Sorraia]] de Portugal propúxose como descendente directo do [[Tarpán]] baseándose nas características que comparten,<ref name=Royo>{{Cita publicación periódica| url=http://jhered.oxfordjournals.org/cgi/content/full/96/6/663#TBL2 |title=The Origins of Iberian Horses Assessed via Mitochondrial DNA |journal=Journal of Heredity|author=Royo, L.J., I. Álvarez, A. Beja-Pereira, A. Molina, I. Fernández, J. Jordana, E. Gómez, J. P. Gutiérrez, and F. Goyache|year=2005 |volume=96|issue=6|pages=663–669|doi=10.1093/jhered/esi116|accessdate=2008-12-15| pmid=16251517}}</ref><ref name=Edwards>Edwards ''The Encyclopedia of the Horse'' pp. 104–105</ref> pero os estudos xenéticos amosaron que o Sorraia está máis estreitamente relacionado con outras razas de cabalos.<ref name=Royo/><ref name=Lira/>

A domesticación do cabalo tivo lugar en Asia central no -3500. Dúas grandes fontes de información son usadas para determinar onde e cando foi domesticado por primeira vez e como o cabalo doméstico se espallou polo mundo. A primeira fonte está baseada en descubrimentos [[Paleontoloxía|paleontolóxicos]] e [[Arqueoloxía|arqueolóxicos]], a segunda fonte é a comparación do [[ADN]] obtido de cabalos modernos e do obtido dos ósos e dentes dos antigos.

 

 

A domesticación tamén é estudada usando material xenético dos cabalos modernos e comparándoo co presente nos ósos e dentes dos restos arqueolóxicos e paleontolóxicos das escavacións. A variación no material xenético amosa que moi poucos sementais salvaxes contribuíron á formación do cabalo doméstico,<ref name=Lau>{{Cita publicación periódica|doi=10.1093/molbev/msn239|author=Lau, A. N., Peng, L., Goto, H., Chemnick, L., Ryder, O. A. & Makova, K. D.|year= 2009|title= Horse Domestication and Conservation Genetics of Przewalski's Horse Inferred from Sex Chromosomal and Autosomal Sequences| journal= Molecular Biology and Evolution |volume=26 |issue=1|pages= 199–208|pmid=18931383}}</ref><ref name="Lindgren2004">{{Cita publicación periódica | last = Lindgren | first = Gabriella |autor2= Niclas Backström, June Swinburne, Linda Hellborg, Annika Einarsson, Kaj Sandberg, Gus Cothran, Carles Vilà, Matthew Binns & Hans Ellegren | year =2004 | title = Limited number of patrilines in horse domestication | journal = [[Nature Genetics]] | pmid = 15034578 | volume = 36 | issue = 4 | pages = 335–336 | doi = 10.1038/ng1326}}</ref> mentres que moitas eguas foron parte dos primeiros rabaños domesticados.<ref name=Lira>{{Cita publicación periódica| title=Ancient DNA reveals traces of Iberian Neolithic and Bronze Age lineages in modern Iberian horses|author=Lira, Jaime, et.al. |journal= Molecular Ecology| volume=19 |issue= 1 | pages =64–78|year=2010| pmid=19943892 |url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/123191525/PDFSTART| doi=10.1111/j.1365-294X.2009.04430.x}}</ref><ref name="Vila2001">{{Cita publicación periódica | last = Vilà | first = C. | year = 2001 | title = Widespread origins of domestic horse lineages | journal = [[Science]] | volume = 291 | issue = 5503 | pages = 474–477 | doi = 10.1126/science.291.5503.474 | pmid = 11161199 | display-authors = 1 | last2 = Leonard | first2 = JA | last3 = Gotherstrom | first3 = A | last4 = Marklund | first4 = S | last5 = Sandberg | first5 = K | last6 = Liden | first6 = K | last7 = Wayne | first7 = RK | last8 = Ellegren | first8 = H}}</ref><ref name=Cai>{{Cita publicación periódica | doi = 10.1016/j.jas.2008.11.006 | last1 = Cai | first1 = D. W. | last2 = Tang | first2 = Z. W. | last3 = Han | first3 = L. | last4 = Speller | first4 = C. F. | last5 = Yang | first5 = D. Y. Y. | last6 = Ma | first6 = X. L. | last7 = Cao | first7 = J. E. | last8 = Zhu | first8 = H. | last9 = Zhou | first9 = H. ''et al.'' | year = 2009 | title = Ancient DNA provides new insights into the origin of the Chinese domestic horse | url =http://www.sfu.ca/~donyang/adnaweb/Cai%20DW%20JAS2009.pdf |accessdate=17 January 2011 | journal = Journal of Archaeological Science | volume = 36 | issue =3 | pages = 835–842 | display-authors = 9}}</ref> Isto reflíctese nas diferenzas de variación xenética entre o ADN que se transmite pola liña paterna ([[cromosoma Y]]) contra o pasado por liña materna, ([[ADN mitocondrial]]). Hai niveis moi baixos de variabilidade do cromosoma Y,<ref name=Lau/><ref name="Lindgren2004" /> pero unha gran cantidade de variación xenética no ADN mitocondrial.<ref name=Lira/><ref name="Vila2001"/><ref name=Cai/> Tamén hai variacións xenéticas no ADN mitocondrial debido á inclusión de eguas salvaxes en rabaños domésticos.<ref name=Lira/><ref name="Vila2001"/><ref name=Cai/><ref>{{cita enciclopedia|author=Olsen, Sandra L.|title=Early Horse Domestication: Weighing the Evidence| encyclopedia=Horses & Humans: The Evolution of Human-Equine Relationships |editor=Olsen, Sandra L; Grant, Susan; Choyke, Alice M.; Bartosiewicz, Laszlo|publisher=Archaeopress |location=Oxford, UK |year=2006 |pages=81–113|isbn=1-84171-990-0}}</ref> Outra característica da domesticación é o incremento da variación da cor do seu pelo.<ref>Epstein, H. 1955 Domestication Features in Animals as Functions of Human Society Agricultural History Society. 29(4): 137–146</ref> Nos cabalos, incrementouse dramaticamente entre o -5000 e -3000.<ref name=coatColor>{{Cita publicación periódica | doi = 10.1126/science.1172750 | last1 = Ludwig | first1 = A. | last2 = Pruvost | first2 = M. | last3 = Reissmann | first3 = M. | last4 = Benecke | first4 = N. | last5 = Brockmann | first5 = G.A. | last6 = Castanos | first6 = P. | last7 = Cieslak | first7 = M. | last8 = Lippold | first8 = S. | last9 = Llorente | first9 = L. ''et al.'' | year = 2009 | title = Coat Color Variation at the Beginning of Horse Domestication |journal = Science | volume = 324 | issue = 5926| pages = 485–485 | pmid=19390039 | display-authors = 9}}</ref>

 

=== Poboacións silvestres ===

 

Existen tamén cabalos en réxime de semi liberdade en moitas partes do mundo, como en [[Dartmoor]] e [[New Forest]] no Reino Unido, onde animais que son de propiedade privada viven unha cantidade significativa de tempo en condicións de "salvaxes" en terras non produtivas, a miúdo públicas. Os propietarios destes animais pagan un canon polos dereitos de pastoreo nestas terras.<ref>{{Cita web|url=http://www.dartmoorcommonerscouncil.org.uk/menu_page.php?id=53 |publisher=Dartmoor Commoners' Council|title=Animals on the Moor|accessdate=2012-03-29}}</ref><ref name=Fear75>Fear ''New Forest Drift'' p. 75</ref>

=== Razas ===

{{Artigo principal|Raza de cabalo|Lista de razas de cabalos}}

 

[[Ficheiro:Campeonato Argentino de Polo 2010 - 5237109478 e7ed034169 o.jpg|miniatura|300px|Cabalos tamén son usados en deportes.]]

O Cabalo de Pura Raza Galega (PRG) é o nome co que se coñece oficialmente<ref>Orde da Consellería de Agricultura, Gandería e Política Agroalimentaria, de 4 de abril de 2001 pola que se establece a regulamentación específica do Libro Xenealóxico do Cabalo de Pura Raza Galega (DOG nº 74, de 17 de abril).</ref><ref>Orde APA/33/2002, de 2 de xaneiro, pola que se modifica o Catálogo Oficial de Razas de Gando de España, de conformidade co previsto no Real decreto 1682/1997, de 7 de novembro, polo que se actualiza o Catálogo Oficial de Razas de Gando de España (BOE nº 13, de 15.01.2002).</ref> á [[raza de cabalo|raza equina]] autóctona de [[Galicia]]. Tamén chamado tradicionalmente '''cabalo galego de monte'''<ref>Esta foi a denominación coa que figuraba no Catálogo Oficial de Razas de Gando de España, no que se introduciu en 1997, ata a súa reforma pola Orde APA/33/2002.</ref>, '''cabalo galaico''', '''poni galego''', '''faca galiciana''', '''faca galega''' ou, simplemente, '''cabalo do país''' <ref>Pose e col. 2001; mediorural.xunta.es</ref>.

 

 

== Aires ==