América do Norte: Diferenzas entre revisións

== Etimoloxía ==

[[Ficheiro:North America satellite orthographic.jpg|miniatura|220px|Imaxe por satélite de América do Norte.]]

 

A segunda teoría, con menos aceptación que a anterior, é que os seus nomes proveñen dun comerciante [[Inglaterra|inglés]] chamado [[Richard Amerike]], de [[Bristol]], que se cre que financiou a viaxe de [[John Cabot]] de [[Inglaterra]] a [[Terranova]] en [[1497]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/history/british/tudors/americaname_03.shtml The Naming of America] (en inglés)</ref> Outra teoría é que o nome provén dunha [[Pobos indíxenas de América|lingua amerindia]].<ref>[http://www.uhmc.sunysb.edu/surgery/america.html El nom d'Amèrica]</ref>

Mentres [[Castela]] consolidaba a súa posición na América do Norte meridional, [[Francia]] e [[Inglaterra]] exploraron e colonizaron o subcontinente desde o [[Canadá]] cara ao sur. En xeral, [[Inglaterra]] e [[Castela]] eran aliados en política internacional durante a primeira metade do [[século XVI|século {{Versaleta|xvi}}]], polo que os ingleses non intentaron competir con [[Castela]] en Norteamérica. [[Francia]] (o principal rival de Castela pola hexemonía en [[Europa]]) entrou na carreira colonial con algún atraso, con todo, as súas adquisicións no [[América|Novo Mundo]] foron importantes. Así, en [[1524]], o navegante [[Florencia|florentino]] [[Giovanni da Verrazzano]], ao servizo de [[Francia]], percorreu a costa norteamericana desde o [[cabo Fear]], ao norte, ata o punto no que normalmente se identifica como [[Illa de Cabo Bretón]]. No curso desta viaxe explorou as baías de [[Rhode Island|Narragansett]] e [[Nova York]].<ref>Richard E. Bohlander (editor): ''World Explorers and Discoverers''. [[Nova York]] et al.: Macmillan publishing co. ([[1992]]).</ref> Pola súa banda, o francés [[Jacques Cartier]] realizou tres viaxes entre [[1534]] e [[1542]], e explorou a costa que hai entre o [[Golfo de San Lourenzo]], o [[río San Lourenzo]] e un asentamento de pobos amerindios onde máis tarde se situaria [[Montreal]].<ref>Simon Dresner: ''Rivers of Destiny''. Aldus Books Limited, [[Londres]], [[1971]].</ref><ref>Richard E. Bohlander (editor): ''World Explorers and Discoverers''. Macmillan publishing company, [[Nova York]] et al., [[1992]].</ref> [[Francia]] reivindicou a parte setentrional de América do Norte a partir de todas estas expedicións pero, debido á crise provocada en Francia pola [[Reforma protestante]], os franceses víronse obrigados a suspender a actividade colonial durante máis de medio século. Con todo, desde [[1599]], estableceu postos de comercio de peles ao longo do [[río San Lourenzo]] e, posteriormente, numerosos sacerdotes [[Compañía de Xesús|xesuítas]] franceses chegaron a estas rexións. Entre os máis destacados destes exploradores atópase [[Samuel de Champlain]] (o cal fundou [[Quebec]] en [[1608]] e explorou o territorio onde hoxe se atopa [[Nova York]]),<ref>[http://www.blupete.com/Hist/BiosNS/1600-00/Champlain.htm#rfn2 www.blupete.com] (en inglés)</ref> o misionero xesuíta [[Jacques Marquette]] e o navegante [[Louis Jolliet]], os cales percorreron xuntos a parte superior do [[río Mississippi]] e baixaron cara ao sur ata a rexión que hoxe en día ocupa [[Arcansas]].<ref>[http://library.thinkquest.org/J002678F/father_marquette.htm www.library.thinkquest.org] (en inglés)</ref><ref>[http://library.thinkquest.org/J002678F/jolliet.htm ThinkQuest] (en inglés)</ref> O [[1682]], un dos máis destacados pioneiros de Norteamérica [[Robert Cavalier]] e o seu socio, o [[italia]]no [[Henri de Tonty]], percorreron o Mississippi dende a súa unión co [[río Ohio]] ata o [[Golfo de México]], e reclamaron todos os territorios bañados por aquel río para [[Luís XIV de Francia]].<ref>[http://www.enchantedlearning.com/explorers/page/l/lasalle.shtml René-Robert Cavelier, Sieur de La Salle: North American Explorer] (en inglés)</ref><ref>[http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0008041 The Canadian Encyclopedia] (en inglés)</ref> É na súa honra que bautizaron estas terras co nome de [[Luisiana]].<ref>[http://www.babynames.com/name/LOUISIANA BabyNames] (en inglés)</ref>

 

 

A principios da década de [[1690]], a maior parte de América do Norte (desde [[Canadá]] ata o [[Golfo de México]]) estaba ocupada por [[Francia]] e [[Inglaterra]] . As colonias francesas estaban moi dispersas: os principais asentamentos atopábanse no [[Canadá]] e preto da desembocadura do [[río Mississippi]], mentres que unha liña de postos comerciais e militares, situada ao longo dos cursos fluviais dos ríos [[río Ohio|Ohio]] e [[río Mississippi|Mississippi]], conectaba ambas as rexións.<ref>''The French Founders of North America and Their Heritage'', Sabra Holbrook, Atheneum, [[Nova York]], [[1976]]. ISBN 0-689-30490-0.</ref> As posesións inglesas consistían en doce colonias que se estendían polo litoral atlántico. A decimotercera, [[Xeorxia, Estados Unidos de América|Xeorxia]], foi incorporada o [[1732]].<ref>[http://www.historywiz.com/georgia.htm The Colony of Georgia] (en inglés)</ref>

 

* A [[lingua inglesa]], aínda que non é oficial, é a lingua común de [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]. É a lingua maioritaria das dúas linguas cooficiais en Canadá. Tamén é a lingua oficial nas illas [[Bermudas]], que son unha dependencia británica.

* A [[lingua francesa]] historicamente xogou un papel importante en América do Norte e mantense presente en varias rexións. En [[Canadá]] é a lingua oficial máis falada da provincia de [[Quebec]], ademais de ser unha das dúas oficiais na provincia de [[Novo Brunswick]]. Fronte á costa de [[Terranova e Labrador|Terranova]], as illas de [[Saint-Pierre-et-Miquelon]] son dependencias francesas, e no estado de [[Luisiana]] (ao sur de [[Estados Unidos]]) quedan pequenas comunidades bilingües (francés e inglés).

* A [[lingua groenlandesa]] desde [[xuño]] de [[2009]] é a única lingua oficial de [[Groenlandia]], un país autónomo do [[Reino de Dinamarca]], ademais de ser a lingua máis falada dese territorio. A [[lingua danesa]], sen ser oficial, é usada en asuntos administrativos e por unha minoría europea.

As actividades económicas de América do Norte son extraordinariamente diversas. Os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e [[Canadá]] presentan unha [[economía]] moderna e sofisticada. A modernización foi desigual en [[México]], onde a [[inflación]] crónica e o enorme peso da [[débeda externa]] dificultan o desenvolvemento da [[enerxía]], o [[transporte]] e a [[industria]].<ref>[http://www.economywatch.com/world_economy/mexico/ EconomyWatch] (en anglès)</ref>

 

=== Agricultura ===

[[Ficheiro:Chinatown-II.JPG|miniatura|Tenda en [[Chinatown, Manhattan|Chinatown]] ([[Nova York]])]]

A industria converteuse progresivamente unha parte importante da economía mexicana desde a [[década de 1940]]. A industria pesada, coa [[siderurxia]] e a eléctrica, ten unha longa tradición en [[México]]. Dentro da industria manufactureira destacan os produtos químicos, a [[roupa]] e o [[calzado]], os alimentos procesados, os vehículos de motor e os seus repostos, os materiais de construción, e os equipamentos eléctricos e electrónicos. As empresas [[ maquiladora | maquiladoras]], establecidas preto da fronteira cos Estados Unidos, dedícanse á ensamblaxe de produtos para a importación a ese país. A [[Cidade de México]] é, con diferenza, o seu principal centro industrial, pero algunhas outras cidades (como [[Monterrey]] e [[Guadalaxara, México|Guadalaxara]]) contan con importantes concentracións fabrís.<ref>[http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Mexico-INDUSTRY.html Encyclopedia of the Nations] (en inglés)</ref>

=== Enerxía ===

 

== Poboación ==