Gales: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m →‎Ligazóns externas: +control autoridades using AWB
Comezo corrección lingüística
Liña 45:
}}
 
O '''País de Gales''' ([[Lingua galesa|Galés]]: ''Cymru''; IPA pronunciado: /ˈkəmrɨ/, “Camri aproximadamente”) é unha das catro nacións constitutivas do [[Reino Unido]], situada nunha [[península]] ó suroeste da illa de [[Gran Bretaña]] e limitada polos condados ingleses de Cheshire, Shropshire, Herefordshire, e de Gloucestershire ó leste, a [[canle (enxeñería)|canle]] de Bristol (Môr Hafren) ó sur, o canal de San Xurxo (Sianel San Siôr) ó suroeste, e o mar irlandés (Môr Iwerddon) ó oeste e ó norte, e tamén polo [[Estuario|esteiro]] do [[río Dee]] (Afon Dyfrdwy) no nordeste. En total cobre unha área de 20.720 km de norte a sur e duns 96 km de leste a oeste. Na actualidade (2005) conta cunha poboación de case tres millóns de habitantes e as cidades máis poboadas son Cardiff, capital de Gales que conta con 300.000 habitantes, e Swansea con 190.000.
 
O ascetismo monastiscomonástico galés, un sistema lexislativo secular altamente desenvolvido (Cyfraith Hywel) e unha tradición literaria distintiva ilustran un sentido forte da identidade cultural, que emerxeu nos [[pobo galés|galeses]] despois doda retiroretirada romanoromana de Gran Bretaña no [[século V]]. Dos principais principados e reinos que existían en Gales, Gwynedd conservou a independencia ata o século XIII, cando foi conquistado tamén por [[Inglaterra]]. Porén, a anexión e a abolición formais da lei galesa non ocorreron ata o século XVI. O paísPaís de Gales (con todas as rexións unidas baixo un goberno) nunca foi un estado soberano, aínda que un número de principados rivais seguían sendo independentes ata a conquista inglesa. A partir do [[século XIX]] o País de Gales converteuse nunha das rexións máis industralizadas da época, proveendoprovendo ó imperio británico e ás súas colonias extensas cantidades de carbón e de aceiro. O sector do servizo alcanzou só recentemente á industria como principal sector na economía de Gales. A pesar dun [[PIB]] máis baixo que o doutras rexións da [[Gran Bretaña]], o diferencial entre o nivel de vida no País de Gales, con outras partes de Gran Bretaña, non é excesivamente pronunciado. A partir do [[século XX]] ten lugar un renacemento da conciencia nacional galesa (xunto cunhacun revogacióncambio nade tendencia no declinacióndescenso da [[lingua galesa]]).
== Etimoloxía ==
O nome [[Lingua inglesa|inglés]] para País de Gales orixínase da palabra xermánica Walha, significandoque significa “estranxeiro” ou “foráneo”. O mesmo termo aparece tamén en” - wall " de [[Cornwall]]. Os [[pobo galés|galeses]] chámanse a si mesmos ''cymry'', “compatriotas”, e chaman ó seu país Cymru, que se pensa que significa “terra dos compatriotas” en galés antigo; isto fai referencia aoó seu coñecemento de que eran os habitantes orixinais do País de Gales (e tamén de Gran Bretaña en virtude dos seus antepasados britanos), e tamén para distinguirse dos invasores estranxeiros de Gran Bretaña, os anglosaxóns (ingleses). Hai tamén unha lenda medieval atopada na ''Historia Regum Britanniae'' de Sieffre o Fynwy (Geoffrey de Monmouth) que derivederiva do nome de Camber (tamén escrito como Kamber), fillo de Brutus e, segundo a lenda, do rei epónimo de Cymru (Cambria en latín); esta porén era en meirandegrande parte froito da imaxinación de Geoffrey. Cumberland e Cumbria no norte de Inglaterra derivan os seus nomes da mesma palabra antiga.
 
== Historia ==
=== Colonización ===
Os primeiros seres humanos que habitaron o que agora é País de Gales chegaron cara ó final da [[idadeIdade do xeo]] pasada. A primeira historiamención documentadahistórica estabapertence durante aá ocupación romana de Gran Bretaña. Naquel momento a área do País de Gales moderno atopábase dividida en moitas tribos, das cales os Siluressilures no sueste e os Ordovicesordovicos nas áreas centrais e do noroeste eran das máis grandes e maior alcance. Os romanos estableceron unha cadea de fortalezas a través do que agora é o País de Gales meridional, como oeste distante comoata Carmarthen (Caerfyrddin; Latín: Maridunum), eextraendo ouro minadodas minas en Dolaucothi en Carmarthenshire. Hai probas de que progresaron incluso no oeste máis afastado. Tamén construíron un cuartel de lexión en Caerleon(latín: Isca Silurum), onde se atopa o anfiteatro mellor preservado de Gran Bretaña. No conto medieval galés "Breuddwyd Macsen Wledig" afírmase que Magno Máximo (Macsen Wledig), un dos emperadores romanos occidentais, estaba casado con Helen, a filla dun cacique galés de Segontium, Caernarfon actual. O cristianismo chegou ao País de Gales no [[século IV]].
 
Despois da retirada romana de Gran Bretaña en 410, moitas das terras baixas víronse invadidas por varias tribos xermánicas. Porén, Gwynedd, Powys, Dyfed e Seisyllg, Morgannwg, e Gwent xurdiron como estados independentes. Resistiron, en parte debido ás características xeográficas favorables tales como altiplanicies, as montañas, os ríos e unha sociedade resistente que non se derrubou co final da civilización romana. Esta supervivencia tenaz dos Romano-Britanos e dos seus descendentes nos reinos occidentais ía converterse na fundación do que hoxe en día coñecemos como País de Gales. Coa perda das terras baixas, a mans dos reinos de anglosaxóns de Mercia e Northumbria, e de Wessex máis tarde, loitaron contra os reinos de Powys, Gwent, e Gwynedd para definir a fronteira entre os dous pobos.