Antigo Exipto: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Arranxiños |
m https://academia.gal/dicionario/-/termo/busca/gran |
||
Liña 12:
Entre a gran cantidade de progresos conseguidos pódense destacar a creación dun sistema matemático, do traballo na pedra, das técnicas de [[enxeñaría]] e [[arquitectura]] que facilitaron a construción de pirámides monumentais, templos e obeliscos, así como o desenvolvemento dunha actividade artesanal de [[faienza]] e vidro,<ref>A faienza é barro vernizada ou esmaltada.</ref> un sistema [[medicina|sanitario]] práctico e efectivo, novas formas de [[literatura exipcia|literatura]], sistemas de irrigación, técnicas de produción agrícolas e o tratado de paz máis antigo.<ref>Clayton (1994) páx. 153</ref>
Exipto deixou un legado duradeiro. A arte e a arquitectura foron imitados por outros pobos, e as ruínas monumentais que sobreviviron durante séculos inspiraron a imaxinación de turistas e escritores. O descubrimento das antigüidades e varias escavacións realizadas desde os inicios da [[Idade Moderna]] dirixiron a atención científica cara á civilización exipcia e espertou un
== Marco xeográfico ==
Liña 65:
Moitos séculos máis tarde, as culturas predinasticas meridionais empezáronse a establecer. Eran contemporáneos dos asentos predinásticos tardíos do Exipto setentrional, como [[Maadi]], [[Buto]] e [[Heliópolis]]<ref>Midant-Reynes (2000) páx. 210–19</ref> A primeira comunidade meridional, os [[Cultura badariana|Badari]], coñecíase pola súa cerámica de alta calidade, utensilios de pedra, e o seu uso do cobre.<ref>{{cita web| url = http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/badari/info.html| título = La Civilització Badari|dataacceso= 2008-03-09| editor = Digital Egypt for Universities, University College London|lingua=inglés}}</ref> As sepulturas badaris, simples furados con signos de estratificación social, suxire que a cultura estaba caendo baixo o control de líderes máis poderosos.<ref>Shaw (2002) pàg. 39</ref> No norte, a cerámica maadiana era un desenvolvemento local, feita de [[arxila]] do Nilo e ocasionalmente decorada con paxaros e'' [[serekh]]'' sostendo os primeiros [[Nome de Horus|nomes de Horus]]. Mentres Maadi era como un centro comercial, o contacto entre o Alto e o Baixo Exipto neste punto non era significativo; as relacións comerciais con [[Palestina]] e [[Sumer]], con todo, estaban fortemente aseguradas.<ref>Midant-Reynes (2000) pàg. 211</ref> Maadi tamén era a principal fonte de barcos de basalto, cuxa distribución estaba máis difundida no sur despois de que o Exipto setentrional caese baixo o control dos lexisladores do Alto Exipto.<ref>Mallory-Greenough (2002), pág. 84</ref>
Cara á segunda metade do cuarto milenio a.C. apareceu unha cultura que presentaba os trazos básicos do que sería o Exipto histórico. A esta época chamada en [[arqueoloxía]] [[Naqada II]], posto que é unha estación de características especiais. Xurdiron, entón, a escritura xeroglífica, a irrigación a
Nun período duns 1000 anos, a cultura Naqada desenvolveuse desde pequenas comunidades granxeiras ata unha poderosa civilización, os líderes da cal retiñan o control supremo sobre a xente e os recursos do Val do Nilo.<ref>{{cita web
Liña 87:
Os principais avances en arquitectura, arte, e tecnoloxía, producíronse durante o [[Imperio Antigo de Exipto|Imperio Antigo]], impulsado polo incremento na produtividade agrícola feita posible por unha ben desenvolvida administración central.<ref>James (2005) páx. 40</ref> Baixo a dirección do [[visir]], os oficiais estatais recolleitaron impostos, coordinaron proxectos de irrigación para mellorar o rendemento das colleitas, recrutaron agricultores para traballar en proxectos de construción, e estableceron un sistema xudicial para manter a paz e a orde.<ref>Shaw (2002) pàg. 102</ref> Co excedente de recursos, feito posible por unha economía produtiva e estable, o estado puido investir na construción de monumentos colosais e comisionar traballos excepcionais de arte da man de obra real. As pirámides construídas por [[Zoser]], [[Queops]], e os seus descendentes son os símbolos máis memorables da antiga civilización exipcia, e o poder dos faraóns que o controlaban.
A través do aumento da importancia da administración xurdiron unhas novas clases de [[escriba]]s e oficiais letrados que recibían propiedades por parte dos faraóns como pago polos seus servizos. Os faraóns tamén fixeron concesións de terras para os seus templos de culto mortuorio e locais para asegurarse de que estas institucións terían os recursos necesarios para adorar o faraón logo da súa morte. Cara ao final do Imperio novo, cinco séculos destas prácticas feudais desgastaron lentamente o poder económico do faraón, quen non se podería permitir ademais soportar unha
=== Primeiro período intermedio ===
Liña 115:
[[Ficheiro:Il tempio di Hatshepsut.JPG|miniatura|[[Djeser-Djeseru]] é o edificio principal de [[Hatshepsut]] templo mortuorio complexo en [[Deir el-Bahri]], o edificio é un exemplo da perfecta simetría que é anterior ao [[Partenón]] por mil anos.]]
{{Artigo principal|Imperio Novo de Exipto}}
O [[Imperio Novo de Exipto|Imperio Novo]] (c. 1550 - 1070 a. C.) marca o apoxeo de Exipto como poder internacional con fronteiras aseguradas e estendidas. [[Amosis I]] fundou a súa [[Dinastía XVIII de Exipto|primeira dinastía]] e cambiou a capital desde Avaris a [[Tebas, Exipto|Tebas]], mentres mantiña a administración en Menfis. Campañas empresas baixo [[Thutmose I]] e o seu neto [[Thutmose III]] estenderon a influencia dos faraóns dentro de Siria e Nubia, consolidando a súa lealtade e abrindo o acceso a importacións críticas como o [[bronce]] e a [[madeira]].<ref>James (2005) páx. 48</ref> Os faraóns do Imperio novo comezaron unha campaña de construción a
| url = http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/chronology/hatshepsut.html| título = Hatshepsut|dataacceso= 06/01/2014| editor = Digital Egypt for Universities, University College London
}}</ref> O seu reinado victorioso foi marcado por expedicións comerciais ao [[País de Punto|Punto]], un elegante templo mortuorio , un par de colosais obeliscos e unha capela en Karnak . No entanto o seu sobriño legal Thutmose III loitou para borrar todo o seu legado preto do fin do seu reinado usurpando o seu trono.<ref>Clayton (1994) páx. 108</ref>
| |||