Siberia: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
https://academia.gal/dicionario/-/termo/oriente
arranxo
Liña 7:
'''Siberia''' (en [[lingua rusa|ruso]]: Сиби́рь, ''Sibir''), tamén coñecida como '''Asia do norte''', '''Norte de Asia''' ou '''Asia Setentrional'''. é unha vasta rexión da [[Rusia]] e do Norte do [[Casaquistán]], integralmente no norte da Asia, espallándose dende os Urais até o [[Océano Pacífico]], e para sur desde o [[Océano Ártico]] ata os montes do centro-norte do Casaquistán e ata á fronteira coa [[Mongolia]] e [[China]]. O xentilicio é siberiano/siberiana.
 
== Historia dade Siberia ==
A conquista e colonización de Siberia polos [[cosaco]]s, e polos [[Rusia|rusos]], feita no [[século XVI]], por orde do [[tsar]] [[Iván IV de Rusia|Iván o Terrible]], en xeral, ten moitos paralelismos coa conquista do Oeste americano: un pobo europeo tecnoloxicamente máis desenvolvido invade territorios ancestralmente ocupados por pobos nómades, con menos sofisticación tecnolóxica e un estilo de vida, tradicións e maneira de ollar para o mundo moi diferentes das do pobo invasor, armado tamén coa súa cultura xudaico-cristiá. O resultado inevitable é a derrota militar dos pobos con menor potencial tecnolóxico, que trae consigo unha asimilación cultural en gran medida forzada. Todos os pobos europeos que se expandiron polo mundo, derrotando militarmente as culturas autóctonas de menor potencial tecnolóxico, utilizaron algúns aspectos máis diferentes das culturas locais como pretexto para a súa clasificación como inferior, xustificando así non só a dominación mais todo o tipo de desmandos que chegaron mesmo á escravitude e ao xenocidio. Os rusos naen Siberia non foron excepción.
A conquista e colonización da Siberia polos [[cosaco]]s, e polos [[Rusia|rusos]], feita no
[[século XVI]], por orde do [[tsar]] [[Iván IV de Rusia|Iván o Terrible]], en xeral, ten moitos paralelismos coa conquista do Oeste americano: un pobo europeo tecnoloxicamente máis desenvolvido invade territorios ancestralmente ocupados por pobos nómades, con menos sofisticación tecnolóxica e un estilo de vida, tradicións e maneira de ollar para o mundo moi diferentes das do pobo invasor, armado tamén coa súa cultura xudaico-cristiá. O resultado inevitable é a derrota militar dos pobos con menor potencial tecnolóxico, que trae consigo unha asimilación cultural en gran medida forzada. Todos os pobos europeos que se expandiron polo mundo, derrotando militarmente as culturas autóctonas de menor potencial tecnolóxico, utilizaron algúns aspectos máis diferentes das culturas locais como pretexto para a súa clasificación como inferior, xustificando así non só a dominación mais todo o tipo de desmandos que chegaron mesmo á escravitude e ao xenocidio. Os rusos na Siberia non foron excepción.
 
Entre os trazos culturais usados para xustificar a dominación e a asimilación dos pobos siberianos salientan os ritos funerarios: debido á dificultade en abrir campas cos instrumentos de que dispuñan en solo xeado ou encharcado, as culturas siberianas non enterraban os seus mortos. Os [[pobo koyrak|koryak]] e os [[pobo chukchi|chukchis]] disecábanos. Os [[yukaghires]] desmembrábanos e despois distribuían as varias partes, xa secas, entre os familiares máis próximos. Estes anacos do ente querido eran apelidados de "abós", funcionando como amuletos. Os [[kamchadales]], pola súa banda, tiñan en mente as necesidades de transporte no Alén: daban os cadáveres a comer aos cans, para que os falecidos tivesen un bo equipo de [[can]]s a puxarlles a [[zorra]].
 
Os rusos, presos ás súas tradicións cristiás, vían estes pobos como "bárbaros". Curiosamente, nesta mesma época (séculos XVII e XVIII), a [[Europa]] occidental ollaba para o [[czar]] e os seus súbditos dunha forma semellante. Poréb, os cosacos aprenderon axiña que lles sairía moi caro desprezar toda a experiencia acumulada polos siberianos ao longo das moitas xeracións que levaron a atopar as mellores solucións de sobrevivencia no clima agreste dade Siberia e na escaseza local de recursos. Un dos aspectos onde eles mais axiña adoptaron os costumes locais foi na alimentación, e moita dela chegou aos nosos días.
 
Os [[ostyaques]] e [[voguls]], por exemplo, bebían o sangue fresco das [[reno]]s e, cando tal non era posible, aproveitábano para facer [[panqueique]]s ou para engrosar a [[sopa]]. O [[peixe]] xeralmente comíase cru, e para acompañar bebíase seiba de [[bidueiro]]. Os [[Kirguizistán|kirguiz]], [[buriates]] e [[yakutes]] adoraban ''kumis'' - [[leite]] de [[egua]] fermentado. Os yakutes orgullecíanse particularmente do seu "alcatrán de leite" (non sendo a tradución fiable): trátase dunha mestura cocida de [[carne]], peixe, [[raíz|raíces]], [[herba]]s e casca de [[árbore]]s. Todo isto triturábase ben e mesturábase, xuntándoselle despois [[fariña]] e leite.
Liña 20 ⟶ 19:
 
== Divisións administrativas ==
[[Ficheiro:Siberian Cities Map.svg|350px|miniatura|dereita|Mapa das cidades e vilas máis grandes dade Siberia.]]
Xeograficamente, a Siberia inclúe os [[Suxeitos Federais de Rusia|suxeitos federais]] do [[Distrito Federal dos Urais]], o [[Distrito Federal de Siberia]] e a [[República de Sakha]], que fai parte do [[Distrito Federal do Extremo Oriente]]. Desde un punto de vista histórico, considérase que todo o [[Extremo Oriente Ruso]] fai parte dade Siberia.
 
* [[Altai Krai]], centro administrativo - [[Barnaul]]
Liña 38 ⟶ 37:
* [[Tuva|República de Tuva]], capital - [[Kyzyl]]
 
[[Ficheiro:Siberian Cities Graph.svg|miniatura|dereita|300px|Comparación do medre das nove cidades máis grandes dade Siberia durante o [[século XX]].]]
As cidades máis importantes inclúen:
* [[Irkutsk]]