Escocia: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Breogan2008 (conversa | contribucións)
arranxiños varios
Liña 23:
| dirixentes_nomes = [[Alex Salmond]] ([[Partido Nacional Escocés|SNP]])
|fundación = Fundación
| fundación_fitos = &nbsp;• [[Reino de Escocia]]<br />&nbsp;•&nbsp;[[Unión das Coroas|Unión&nbsp;con&nbsp;Inglaterra]]<br />&nbsp;•&nbsp;[[ActaLei de Unión (1707)|Acta de Unión]]
| fundación_datas = [[13 de febreiro]] de [[858]]<br />[[24 de marzo]] de [[1603]]<br />[[1 de maio]] de [[1707]]
| superficie = 78.782
Liña 43:
| notas = <sup>1</sup>Legalmente, o [[Reino Unido]] non ten lingua oficial, aínda que o [[lingua inglesa|inglés]] ten de facto ese papel. Por outra parte, ao asinar a [[Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias]], o gaélico e o escocés pasan a ter unha certa oficialidade.
}}
'''Escocia'''<ref>{{DRAG|escocés}}</ref><ref>{{Cita libro |título=Dicionario Galaxia de usos e dificultades da lingua galega |editor=Benigno Fernández Salgado |editorial=Editorial Galaxia |ano=2004 |isbn=9788482887524 |páxina=1289}}</ref> (en {{lang-en|Scotland}}; en {{lang-sco|Scotland}}; en {{lang-gd|Alba}}) é un país que forma parte do [[Reino Unido]].<ref name="Stats 1">{{cita web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/geography/beginner-s-guide/administrative/the-countries-of-the-uk/index.html|título=The Countries of the UK|publisher=[[Office for National Statistics]] |dataacceso=24 de xuño de 2012}}</ref><ref name="Country">{{cita web |url=http://www.number10.gov.uk/Page823 |title=Countries within a country |dataacceso=24 de agosto de 2008 |work=10 Downing Street |quote=The United Kingdom is made up of four countries: England, Scotland, Wales and Northern Ireland|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100416083521/http://www.number10.gov.uk/Page823|archivedate=2010-04-16}}</ref><ref>{{cita web |url=http://www.iso.org/iso/newsletter_i-9.pdf |formato=PDF |título=ISO 3166-2 Newsletter Date: 28 November 2007 No I-9. "Changes in the list of subdivision names and code elements" (Page 11) |dataacceso=31 de maio de 2008 |work=[[International Organization for Standardization]] codes for the representation of names of countries and their subdivisions – Part 2: Country subdivision codes |quote=SCT Scotland ''country''}}</ref> É o máis setentrional dos catro [[Nación constituínte|países constituíntes]] que forman o [[Reino Unido]]. Xunto con [[Inglaterra]] e [[Gales]], forma parte da illa de [[Gran Bretaña]], e abrangue un terzo da súa superficie total. Ademais da parte de Escocia localizada na [[Gran Bretaña|illa de Gran Bretaña]], o territorio escocés consta de máis de 790 [[illa]]s,<ref name="Scottish Executive">{{cita web |título=Scottish Executive Resources |work=Scotland in Short |url=http://www.scotland.gov.uk/Resource/Doc/923/0010669.pdf |formato=PDF |data=17 de febreiro de 2007 |publisher=Scottish Executive |dataacceso=14 de setembro de 2006}}</ref> incluíndo as [[Illas Shetland|Shetland]], as [[Orcadas]] e as [[Illas Hébridas|Hébridas]]. Limita ao norte e oeste co [[Océano Atlántico]]; ao leste co [[Mar do Norte]], ao sur con [[Inglaterra]] e ao suroeste coa [[Canle do Norte]] e o [[Mar de Irlanda]]. O territorio escocés comprende 78.772 km2, e a súa poboación estímase en 5&nbsp;116&nbsp;900 habitantes, o que dá unha densidade de poboación de 65 habitantes por km2.
 
[[Edimburgo]], a capital do país e segunda meirande cidade, é un dos centros financeiros de Europa.<ref name=globalfinancialcentresindex>{{cita web | título = Global Financial Centres Index| url = http://issuu.com/pillarofhercules/docs/gfci/11?mode=a_p | data= setembro de 2008|publisher=City of London| dataacceso =30 de xuño de 2010}}</ref> Edimburgo foi o centro da [[Ilustración escocesa]] do [[século XVIII]], que transformou a Escocia nunha das potencias comerciais, intelectuais e industriais de Europa. [[Glasgow]], a cidade máis grande,<ref>{{cita web|título=A quick guide to glasgow|url=http://glasgowcitycentre.co.uk/places-to-go/shops/a-quick-guide-to-glasgow/|publisher=Glasgow City Centre|dataacceso=20 de xuño de 2012}}</ref> foi outrora unha das cidades industriais máis importantes do mundo e hoxe atópase no centro da aglomeración de [[Gran Glasgow]]. As augas territoriais escocesas abranguen unha parte importante<ref>{{cita libro |título=The Scottish Adjacent Waters Boundaries Order |ano=1999 |editorial=The Stationery Office Limited |url=http://www.opsi.gov.uk/si/si1999/19991126.htm |location=London |isbn=0-11-059052-X| dataacceso=20 de setembro de 2007 }}</ref> do Atlántico Norte e do [[Mar do Norte]], contendo unha das maiores reservas de [[petróleo]] da [[Unión Europea]]. Por este motivo, [[Aberdeen, Escocia|Aberdeen]], a terceira cidade de Escocia, ten o título de capital europea do petróleo.<ref>{{cita web|url=http://www.aberdeencity.gov.uk/equalitydiversity/eqd_ourcity.asp|editorial= Aberdeen City Council|título=Our City|quote=Aberdeen's buoyant modern economy – is fuelled by the oil industry, earning the city its epithet as 'Oil Capital of Europe'|dataacceso=1 de decembro 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100922092924/http://www.aberdeencity.gov.uk/EqualityDiversity/eqd_OurCity.asp|archivedate=2010-09-22}}</ref>
 
O [[Reino de Escocia]] foi un estado independente durante a [[Alta Idade Media]], e continuou a súa existencia ata [[1707]]. Nesa data produciuse unha unión persoal na que se asinaron as [[ActaLei de Unión (1707)|Actas de Unión]] con Inglaterra, para crear o 1 de maio de 1707 o [[Reino Unido|Reino Unido da Gran Bretaña]]. A unión produciuse malia a oposición popular e as revoltas anti-unión en Edimburgo, Glasgow e noutras partes.<ref name="1707 protests">{{cita libro|apelido=Devine|nome=T. M.|ano=1999|título=The Scottish Nation 1700–2000|editorial=Penguin Books|páxina=9|isbn=0-14-023004-1|quote=From that point on anti-union demonstrations were common in the capital. In November rioting spread to the south west, that stronghold of strict Calvinism and covenanting tradition. The Glasgow mob rose against union sympathisers in disturbances that lasted intermittently for over a month}}</ref><ref>{{cita web |título=Act of Union 1707 Mob unrest and disorder|ano=2007 |editorial=The House of Lords|url=http://www.parliament.uk/actofunion/06_03_mob.html |localización=Londres |dataacceso=23 de decembro de 2007 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080101193416/http://www.parliament.uk/actofunion/06_03_mob.html |archivedate = 1 de xaneiro de 2008}}</ref> O Reino Unido de Gran Bretaña entrou posteriormente noutra unión política co [[Reino de Irlanda]], o 1 de xaneiro de 1801, para crear o [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]].
 
O sistema legal escocés mantívose separado do de Inglaterra, Gales e Irlanda do Norte, polo que é considerada en [[dereito internacional]] como unha entidade xurídica distinta.<ref>Collier, J. G. (2001) [http://assets.cambridge.org/052178/2600/sample/0521782600ws.pdf ''Conflict of Laws (Third edition)''](pdf) [[Cambridge University Press]]. "For the purposes of the English [[conflict of laws]], every country in the world which is not part of England and Wales is a foreign country and its foreign laws. This means that not only totally foreign independent countries such as France or Russia... are foreign countries but also British Colonies such as the Falkland Islands. Moreover, the other parts of the United Kingdom... Scotland and Northern Ireland... are foreign countries for present purposes, as are the other British Islands, the Isle of Man, Jersey and Guernsey."</ref> A existencia de institucións legais, educativas e relixiosas distintas permitiron a supervivencia da cultura e da identidade nacional escocesa dende a Unión de 1707.<ref name="administrative control">Devine, T. M. (1999), ''The Scottish Nation 1700–2000'', P.288–289, ISBN 0-14-023004-1 ''"created a new and powerful ''local state'' run by the Scottish bourgeoisie and reflecting their political and religious values. It was this local state, rather than a distant and usually indifferent Westminster authority, that in effect routinely governed Scotland"''</ref> En 1999 recuperou un poder lexislativo, o [[Parlamento escocés|Parlamento de Escocia]], grazas ó referendo de 1997, e volveu reunir a autoridade sobre moitas áreas dos asuntos de interior. En maio de 2011, o [[Partido Nacional Escocés|Scottish National Party]] (SNP, Partido Nacional de Escocia) gañou con ampla maioría as eleccións ó parlamento. Como resultado, celebrarouse un [[Referendo de independencia de Escocia de 2014|referendo de independencia]] o 18 de setembro de 2014, que rexeitou a independencia por un 55% contra o 45%, e cunha participación do 85%.<ref>{{cita web|url=http://news.sky.com/story/1067962/scotland-names-the-day-for-independence-vote |título=Scotland: Independence Referendum Date Set |editorial=BSkyB |data=21 de marozo de 2013 |dataacceso=4 de maio de 2013}}</ref><ref>{{cita novas|apelido=Gardham|nome=Magnus|título=Holyrood election 2011: Alex Salmond: Referendum on Scottish independence by 2015|url=http://www.dailyrecord.co.uk/news/politics-news/2011/05/02/alex-salmond-referendum-on-scottish-independence-by-2015-86908-23102061/|dataacceso=14 de outubro de 2011|xornal=Daily Record|localización=Escocia|data=2 de maio de 2011}}</ref><ref name=bbc-result>{{cita novas|título=In maps: How close was the Scottish referendum vote?|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-politics-29255449|dataacceso=8 de decembro de 2014|axencia=BBC News|data=19 de setembro de 2014}}</ref><ref>{{cita web|url=http://news.sky.com/story/1067962/scotland-names-the-day-for-independence-vote |título=Scotland: Independence Referendum Date Set |editor=BSkyB |data=21 de marzo de 2013 |dataacceso=4 de maio de 2013}}</ref>
 
Escocia é membro do [[Consello británico-irlandés]],<ref>{{cita web|url=http://www.britishirishcouncil.org/member-administrations/scotland-alba |título=Scotland / Alba |editorial=British-Irish Council |dataacceso=4 de maio de 2013}}</ref> e da [[Asemblea parlamentaria británico-irlandesa]], así como no acordo da [[Common Travel Area]].<ref>http://www.ukba.homeoffice.gov.uk/sitecontent/documents/policyandlaw/IDIs/idischapter1/section2/section2.pdf?view=Binary</ref> Escocia é representada na Unión Europea e no [[Parlamento Europeo]] con seis MEPs.<ref>{{cita web|url=http://www.europarl.org.uk/view/en/office_Edinburgh/Scottish_MEPs.html;jsessionid=005970946462F044A2B9993965654292 |título=Scottish MEPs |páxina-web=Europarl.org.uk |data= |dataacceso=14 de setembro de 2013}}</ref>
 
== Orixe etimolóxica ==
A ''[[Crónica anglosaxoa]]'' do [[século X]] é o documento máis antigo no que aparece o termo ''Scotland'', formado a partir do termo [[latínLingua latina|latino]] ''Scoti'', de orixe dubidosa, empregado como unha referencia aos habitantes de [[Hibernia]] (a actual [[Irlanda]]). A palabra ''Scotia'', aparecida no [[latín vulgar]], empregouse só para referirse á zona de Escocia na que se falaba [[gaélicoLinguas escocésgoidélicas|gaélico]]; ademais, este termo alternaba con ''Albania'', procedente do termo [[gaélico]] para Escocia, ''Alba''. O emprego do termo ''Scotland'' para referirse a todo o territorio escocés só se xeneralizou na [[baixa Idade Media]]. Nos tempos modernos o termo ''Scot'' aplícase a todos os habitantes de Escocia, independentemente da súa orixe étnica, xa que a identidade escocesa é primordialmente cívica e non étnica ou lingüística. O termo ''scot'' tamén se emprega para referirse ao [[Lingua escocesa|escocés]], falado nalgunhas zonas dos ''Lowlands'' ou [[Terras Baixas Escocesas]].
 
== Historia ==