Revolta xónica: Diferenzas entre revisións

[[Xonia]] sufriu nos seus intereses esta dominación. Estaba constituída por 12 cidades gregas fundadas cara ao [[século -VIII]]<ref name="I14x">Heródoto [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;layout=;query=chapter%3D%23142;loc=1.141.1 I, 142&#x2013;151]</ref>: [[Mileto, Grecia|Mileto]], [[Éfeso]], Focea, Clazómenas, Colofón, Priene, Teos, [[Quíos]], [[Illa de Samos|Samos]], Eritras, Miunte e Lebedos<ref name="I142">Heródoto [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;layout=;query=chapter%3D%23142;loc=1.143.1 I, 142]</ref>. A estas polis hai que engadir as cidades de Eólida, rexión situada ao noroeste de Xonia, como [[Esmirna|Esmirna.]] Estas cidades das que se apropiaron [[Ciro II]], ou máis ben, o seu xeneral Harpago cara a -540<ref name="I141">Heródoto [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%23141;layout=;loc=1.140.1 I, 141]</ref>, eran prósperas no momento da conquista. Despois, só Mileto acertara a concluír un tratado de amizade que lle asegurase unaunha relativa independencia. Foi, con todo, Mileto a que orixinou o levantamento de [[-499]].

Tras a toma de [[Bizancio]] polos persas pecharon os estreitos e o comercio cara ao [[Mar Negro|Ponto Euxino.]] Sen dúbida, demostraba unaunha vontade de emancipación das cidades xónicas que lles empuxou, por unha banda, a rexeitar aos tiranos impostos polos persas, e por outra, a liberarse do xugo [[Dinastía aqueménida|aqueménida.]] Cando a revolta estalou, tivo como primeira consecuencia, en numerosas cidades, a evicción dos tiranos e a proclamación da isonomía.

Faría falta, con todo, aos persas máis de 6 anos para sufocar a rebelión. Os primeiros combates foron favorábeis aos xonios. A frota grega aniquilou á flotafrota fenicia nun primeiro combate nas costas de [[Panfilia]], cara a [[-498]]. En terra, os persas preparáronse a cercar a cidade de [[Mileto, Grecia|Mileto]], cando Caropino, irmán de Aristágoras, coa axuda do continxente ateniense, orquestrou unaunha manobra de diversión e arrasou [[Sardes]], a antiga capital de Creso, que era a sede dunha [[Sátrapa|satrapía.]] Pero á volta, o sátrapa Artafernes, que se atopaba cercando Mileto, interceptounos na batalla de Éfeso<ref name="h160">Holland, pp. 160&#x2013;162.</ref><ref name="V102">Heródoto [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=5.102 V, 102]</ref> e logrou a vitoria (primavera de -498).

Ao final do verán do -498, o corpo expedicionario grego, ou polo menos o que quedaba del, recolleu a bagaxe para volver a Atenas e a Eretria. Esta defección non impediu á rebelión gañar amplitude. No outono de -498, o levantamento, gañou [[Chipre]], con excepción de Amatunte, así como a [[Mar de Mármara|Propóntide]] e o [[Dardanelos|Helesponto]] até [[Bizancio]]<ref>Heródoto V,104.</ref>. Logo sublevouse [[Caria]]<ref name="V103">Heródoto [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%23879;layout=;loc=5.104.1 V, 103]</ref>. A principios do [[-497]], a situación dos persas era crítica, pero Darío I reaccionou con celeridade e levou simultaneamente tres exércitos e unaunha nova flotafrota. En cuestión dun ano (-497) a rebelión foi esmagada en Chipre e nas cidades do Helesponto. En canto aos [[Caria|carios]], foron vencidos no río Marsias no outono de -497, a pesar da axuda dos milesios, e máis tarde en Labraunda no verán de [[-496]]. Parece que, por aquel entón, Aristágoras fuxiu a [[Tracia]] onde morreu pouco despois (-497) nun combate. En canto a Histieo, exerceu a [[Piratería|pirataría]] no mar Exeo e foi morto pouco despois.

Os carios repuxéronse e inflixiron unaunha grave derrota aos persas no seguinte outono en Pedaso (-496). Finalmente, establecéronse longas e penosas negociacións e os carios non depuxeron as armas até o [[-494]].

Ao principio do ano -494, os persas concentraron as súas tropas contra Mileto. A cidade foi asaltada simultaneamente por terra e por mar. Unaunha batalla naval, entre unhas 350 naves gregas e 600 naves fenicias, exipcias e chipriotas estendeuse ao ancho da illa de Lade durante o verán do *494 (batalla naval de Lade).Tras tratar cos persas as naves de Samos e Lesbos retíranse antes de comezar a batalla e a flotafrota grega é aniquilada<ref name="VI13">Heródoto [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%23915;layout=;loc=6.12.1 VI, 13]</ref>. A cidade foi tomada e arrasada pouco despois e a súa poboación deportada ás beiras do [[Río Tigris|Tigris]].

No ano [[-493]], os persas someteron ás últimas cidades e illas rebeldes ([[Quíos]], [[Lesbos]] e Ténedos), mentres que a súa flotafrota navegou vitoriosa polas costas do Helesponto e de Calcedonia.

Esta derrota arrastrou á Grecia continental, en particular a Atenas, a unha profunda reacción de tristeza. Así o poeta [[Frínico (traxedia)|Frínico]] compuxo unaunha obra titulada ''A Toma de Mileto'' que facía alagar en bágoas ao público (sendo condenado o seu autor a unha multa de 1000 dracmas por lembrar acontecementos desgraciados).

A intervención militar persa en [[Anatolia|Asia Menor]] trouxera a Darío I cara a Occidente e suscitado quizais nel ideas expansionistas, ou polo menos, o desexo de establecer en Grecia mesma, réximes que lle fosen favorábeis. O papel xogado por Atenas e Eretria mostráronlle a necesidade de impor a súa autoridade sobre as dúas beiras do mar Exeo. Con todo, se se exceptúa a sorte de Mileto, Darío usou unaunha moderación relativa que impuxo un forte tributo ás cidades sublevadas pero permitíndolles a súa autonomía.

* [[Lingua francesa|Francés]] Heródoto [http://remacle.org/bloodwolf/historiens/herodote/index.htm ler en liña]{{fr}}.