Wikipedia

Afonso X o Sabio: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Breogan2008 (conversa | contribucións)
450.280 edicións
correccións ortográficas
Liña 16:
|sucesor1 = [[Rodolfo I de Habsburgo]]
|cónxuxe = [[Violante de Aragón]]
|descendencia = ''Véxase [[#Descendencia|Descendencia]]''
|casa real = [[Casa de Borgoña]]
|pai = [[Fernando III de Castela|Fernando III]]
Liña 31:
'''Afonso X''', nado en [[Toledo]] o [[23 de novembro]] de [[1221]]<ref name=":0">{{Cita web|url=http://academia.gal/figuras-homenaxeadas/-/journal_content/56_INSTANCE_8klA/10157/27996#http://academia.gal/dicionario_rag/miniSearch.do?|páxina-web=Real Academia Galega|título=Afonso X o Sabio|data-acceso=30 de abril do 2016}}</ref> e finado en [[Sevilla]] o [[4 de abril]] de [[1284]], foi rei de [[Reino de Castela|Castela]] e [[Reino de León|León]].<ref>A titulación completa era: Rei de Castela, de Toledo, de León, de Galicia, de Sevilla, de Córdoba, de Murcia, de Xaén e do Algarve (desde 1260).</ref>
 
Á morte de seu pai, [[Fernando III de Castela|Fernando III o Santo]], retomou a ofensiva contra os [[musulmán]]s, e ocupou [[Xerez da Fronteira|Xerez]] (1253), arrasou [[Salé]], o porto de [[Rabat]] (1260) e conquistou [[Cádiz]] (contra 1262). En 1264 tivo que facer fronte a unha importante revolta dos [[mudéxar]]es de [[Murcia]] e do [[Guadalquivir|val do [[Río Guadalquivir|Guadalquivir]].
 
Como fillo de [[Beatriz de Suabia]], da [[casa de Hohenstaufen]], aspirou á coroa do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], proxecto ao que dedicou máis da metade do seu reinado sen obter éxito.
Liña 46:
{{ortografía}}
=== Infancia e educación ===
Afonso era o fillo primoxénito de [[Fernando III de Castela|Fernando III de Castela e León, o Santo]] e de Elisabeth von [[Hohenstaufen|von Hohenstaufen]], máis coñecida como [[Beatriz de Suabia]], que era filla de [[Filipe de Suabia]], rei de [[Alemaña]], e neta do emperador [[Federico I Barbarroxa]]). Para encargarse da súa crianza foi designada como ama Urraca Pérez e como aio [[García Fernández de Villamayor]], que fora mordomo da raíña [[Berenguela de Castela|Berenguela]] e cuxa segunda esposa era Maior Arias de Limia. Con ambos os esposos criouse en [[Villaldemiro]] e en [[Celada del Camino]].<ref>Afonso X afirmaba que estes ''me criaron e me fezieron muchos servicios e sennaladamiente... me criaron en Villaldemiro e en Celada''.</ref> {{Harvnp|Valdeón Baruque|2003|p=15}} Parte da súa infancia pasouna nas propiedades que tiñan os seus coidadores na comarca de [[Allariz]], concretamente no [[castelo de Maceda]] onde, segundo a tradición, aprendeu o [[lingua galega|galego]].<ref name=":0" /><ref>[http://www.turismo.gal/ficha-recurso?cod_rec=7251&langId=gl_ES Castelo de Maceda], en Galicia. O bo camiño. Xunta de Galicia.</ref><ref>Alfoso X: ''Cantigas de Santa María, códice rico de El Escorial. Ms., escurialense T. I. 1'', ed. de José Filgueira Valverde. Madrid: Castalia, 1985, p. XI. ISBN 978-84-7039-446-1.</ref> que utilizou nas ''[[Cantigas de Santa María]]'' compostas no seu ''scriptorium'' (escritorio) e, polo menos dez delas, seguramente debidas ao mesmo rei.<ref>Alfoso X: [http://books.google.es/books?id=38pQxcNEM6wC&lpg=PP1&client=firefox-a&pg=PA17#v=onepage&q=&f=false ''Cantigas de Santa María''. Vol. 1 (1-100)], ed. de Walter Mettmann. Madrid: Castalia (Clásicos Castalia), 1986, pp. 17-20. ISBN 978-84-7039-441-6.</ref> Xa na Corte de Toledo recibiu unha esmerada educación en múltiples campos, á vez que empezou a relacionarse cos herdeiros das principais familias nobres dos reinos de Castela e de León.▼
Aínda [[infante]], participou na toma de varias prazas andaluzas, entre elas [[Cádiz]]; porén, tivo que renunciar á posesión do [[Reino do Algarve]] (polo [[tratado de Badaxoz]] de [[1267]]), e ás súas aspiracións sobre o [[Reino de Navarra]]. ▼
Tamén fracasou na disputa pola coroa do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], aínda que conseguiu que o elixiran [[rei de romanos]], o paso previo para acadar a coroa imperial.
 
▲Aínda [[infante]], participou na toma de varias prazas andaluzas, entre elas [[Cádiz]]; porén, tivo que renunciar á posesión do [[Reino do Algarve]] (polo [[tratado de Badaxoz]] de [[1267]]), e ás súas aspiracións sobre o [[Reino de Navarra]]. Tamén fracasou na disputa pola coroa do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], aínda que conseguiu que o elixisen [[rei de romanos]], o paso previo para acadar a coroa imperial.
▲Afonso era o fillo primoxénito de [[Fernando III de Castela|Fernando III de Castela e León, o Santo]] e de Elisabeth [[Hohenstaufen|von Hohenstaufen]], máis coñecida como [[Beatriz de Suabia]], que era filla de [[Filipe de Suabia]], rei de [[Alemaña]], e neta do emperador [[Federico I Barbarroxa]]). Para encargarse da súa crianza foi designada como ama Urraca Pérez e como aio [[García Fernández de Villamayor]], que fora mordomo da raíña [[Berenguela de Castela|Berenguela]] e cuxa segunda esposa era Maior Arias de Limia. Con ambos esposos criouse en [[Villaldemiro]] e en [[Celada del Camino]].<ref>Afonso X afirmaba que estes ''me criaron e me fezieron muchos servicios e sennaladamiente... me criaron en Villaldemiro e en Celada''.</ref> {{Harvnp|Valdeón Baruque|2003|p=15}} Parte da súa infancia pasouna nas propiedades que tiñan os seus coidadores na comarca de [[Allariz]], concretamente no [[castelo de Maceda]] onde, segundo a tradición, aprendeu o [[lingua galega|galego]].<ref name=":0" /><ref>[http://www.turismo.gal/ficha-recurso?cod_rec=7251&langId=gl_ES Castelo de Maceda], en Galicia. O bo camiño. Xunta de Galicia.</ref><ref>Alfoso X: ''Cantigas de Santa María, códice rico de El Escorial. Ms., escurialense T. I. 1'', ed. de José Filgueira Valverde. Madrid: Castalia, 1985, p. XI. ISBN 978-84-7039-446-1.</ref> que utilizou nas ''[[Cantigas de Santa María]]'' compostas no seu ''scriptorium'' (escritorio) e, polo menos dez delas, seguramente debidas ao mesmo rei.<ref>Alfoso X: [http://books.google.es/books?id=38pQxcNEM6wC&lpg=PP1&client=firefox-a&pg=PA17#v=onepage&q=&f=false ''Cantigas de Santa María''. Vol. 1 (1-100)], ed. de Walter Mettmann. Madrid: Castalia (Clásicos Castalia), 1986, pp. 17-20. ISBN 978-84-7039-441-6.</ref> Xa na Corte de Toledo recibiu unha esmerada educación en múltiples campos, á vez que empezou a relacionarse cos herdeiros das principais familias nobres dos reinos de Castela e de León.
 
==== Campaña en Andalucía e batalla de Xerez (1231) ====
En [[1231]], mentres Fernando III percorría as principais cidades do [[Reino de León]] despois de tomar posesión del, o soberano enviou aoo seu fillo o [[infante Afonso]], que contaba daquela con nove anos de idade e estaba en [[Salamanca]], a devastar os reinos [[musulmán]]s de [[Reino de Córdoba|Córdoba]] e [[Sevilla]], acompañado polos magnates [[Álvaro Pérez de Castro el Castellano]] e Gil Manrique. Porén, varios historiadores sinalaron que o infante Afonso ao que se refiren as crónicas da época no foi o fillo de Fernando III o Santo, senón o seu irmán, o infante [[Afonso de Molina]], fillo do difuntodefunto [[Afonso IX de León]].<ref>Así e todo, Gonzalo Martínez Díaz pensa que o infante don Afonso citado na ''Crónica'' debeu de ser o fillo de Fernando III e non o seu irmán don Afonso de Molina, xa que fora este o que estivo presente na batalla de Xerez, o mando da hoste debería corresponderlle a el en razón da súa dignidade e non a Alvar Pérez de Castro. ''Cf.'' González Jiménez (2004)</ref> Porén, segundo a versión que sostén a ''Crónica'', o infante Afonso presente na batalla era en realidade o fillo do rei Fernando III:
 
[[Ficheiro:Alcázar Jerez.JPG|miniatura|Vista do Alcázar de JerezXerez de lada FronteraFronteira. A [[batalla de JerezXerez]], librada en [[1231]], supuxo a derrota das tropas do rei musulmán de Sevilla.]]
 
{{Cita|Mandó a don Alvar de Castro, el Castellano, que fuese con él, para guardar el infante y por cabdillo de la hueste, ca el infante era muy moço e avn non era tan esfforçado, e don Alvar Pérez era omne deferido e muy esforçado.{{Harvnp|Martínez Díez|2000|p=306}}}}
 
Desde Salamanca, e pasando por [[Toledo]], onde se lles uniron corenta cabaleiros toledanos, dirixíronse cara a [[Andújar]] e, desde alí, encamiñáronse a devastar a terra de Córdoba, e posteriormente, a vila cordobesa de [[Palma del Río]], onde exterminaron a todos os habitantes e tomaron a localidade, dirixíndose a continuación cara ao Reino de Sevilla e cara a [[JerezXerez de lada FronteraFronteira]], onde instalaron o campamento cristián nas proximidades do [[río Guadalete]].{{Harvnp|Martínez Díez|2000|pp=634-635}} O emir [[Ibn Hud]], que reunira un numeroso exército dividido en sete corpos, interpúxose con el entre o exército cristián e a cidade de JerezXerez de lada FronteraFronteira, obrigando ás tropas de Afonso a combater. Durante a batalla que se librou a continuación, coñecida como a [[batalla de Jerez]], o exército de Afonso derrotou ásas tropas musulmás, a pesar da superioridade numérica desatas. Despois da súa vitoria na batalla de Xerez, Álvaro Pérez de Castro dirixiuse ao [[Reino de Castela]] e entregou ao infante Afonso a seu pai o rei, que se encontraba na cidade de [[Palencia]].
 
Despois da súa vitoria na batalla de Xerez, Álvaro Pérez de Castro dirixiuse ao [[Reino de Castela]] e entregou ao infante Afonso a seu pai o rei, que se encontraba na cidade de [[Palencia]].
 
Afonso X o Sabio referiuse posteriormente a esta batalla, librada no ano de [[1231]], e na que Álvaro Pérez de Castro el Castellano acaudillou as hostes cristiás, do seguinte modo:
Liña 67 ⟶ 64:
 
==== Conquista dos Reinos de Murcia e de Sevilla ====
[[Ficheiro:Alfonso X el Sabio (Ayuntamiento de Sevilla).jpg|miniatura|180pxdereita|Retrato de Afonso X. Concello de [[Sevilla]] (séc. XIX).]]
 
Cumprida a maioría de idade aos dezanove anos, Afonso utiliza oficialmente o título de herdeiro e comeza a exercer actividades de goberno no [[Reino de León]]. Pouco despois, enfrontaenfrontou diversas operacións militares:. En [[1243]], debido á enfermidade que sufría seu pai, o infante fíxose cargo da campaña de conquista do [[Reino de Murcia|Taifa de Murcia]] (1243-1245), coa axuda de certos caudillos musulmáns do territorio. No transcurso destas operacións asinou o [[tratado de Almizra]] (26 de marzo de 1244) con [[Xaime I de Aragón]], seu futuro sogro, establecendo as fronteiras entre ambos os reinos.
* En [[1243]], debido á enfermidade que sufría seu pai, o infante fíxose cargo da campaña de conquista do [[Reino de Murcia|Taifa de Murcia]] (1243-1245), coa axuda de certos caudillos musulmáns do territorio. No transcurso destas operacións asinou o [[tratado de Almizra]] (26 de marzo de 1244) con [[Xaime I de Aragón]], seu futuro sogro, establecendo as fronteiras entre ambos os reinos.
* En [[1246]]-[[1247]] participou na [[guerra civil]] [[Portugal|portuguesa]], apoiando a [[Sancho II de Portugal]] fronte ao seu rival [[Afonso III de Portugal|Afonso de Boloña]].▼
* En [[1247]]-[[1248]] participou en primeira liña na conquista de [[Sevilla]]. A causa da quebrantada saúde do seu pai, Afonso ocupouse do reparto entre os membros da hoste dos novos territorios adquiridos, así como de distintos labores de goberno.
* En [[1248]] comezou a conquista do Reino Taifa de Murcia que lle correspondía en virtude do tratado de Almizra, polo que as cidades de [[Villena]], [[Alacant]], [[Elx]], [[Orihuela]], [[Murcia]], [[Lorca]] e [[Cartaxena]] foron incorporadas á [[Coroa de Castela]]. Ao pouco, serían entregadas as vilas e fortalezas do [[Vinalopó]], a modo de ''apanage'', ao seu irmán, o infante [[Manuel de Castela]], sendo creado o [[Señorío de Villena]].▼
 
▲* En [[1246]]-[[1247]] participou na [[guerra civil]] [[Portugal|portuguesa]], apoiando a [[Sancho II de Portugal]] fronte ao seu rival [[Afonso III de Portugal|Afonso de Boloña]]. En [[1247]]-[[1248]] participou en primeira liña na conquista de [[Sevilla]]. A causa da quebrantada saúde do seu pai, Afonso ocupouse do reparto entre os membros da hoste dos novos territorios adquiridos, así como de distintos labores de goberno.
==== Matrimonio ====▼
 
▲* En [[1248]] comezou a conquista do Reino Taifa de Murcia que lle correspondía en virtude do tratado de Almizra, polo que as cidades de [[Villena]], [[Alacant]], [[Elx]], [[Orihuela]], [[Murcia]], [[Lorca]] e [[Cartaxena]] foron incorporadas á [[Coroa de Castela]]. Ao pouco, serían entregadas as vilas e fortalezas do [[Vinalopó]], a modo de ''apanage'', ao seu irmán, o infante [[Manuel de Castela]], sendo creado o [[Señorío de Villena]].
 
▲==== Matrimonio ====
Sendo Afonso un adolescente tratouse do seu matrimonio en dúas ocasións. A primeira foi en 1234 coa [[infanta]] [[Branca de Champaña]], filla do rei [[Teobaldo I de Navarra]].{{Harvnp|González|1986|pp=46-48, 54-57}} Posteriormente, con [[Filipa de Ponthieu]], irmá da súa madrasta a raíña [[Xoana de Ponthieu|Xoana]], para cuxo enlace o papa emitiu dispensa o 31 de agosto de 1237. Ambos os compromisos quedaron sen efecto e, en [[1240]], dous anos antes da toma da cidade de Sevilla, foi acordado o seu casamento coa [[infanta]] [[Violante de Aragón]], segundo consta no testamento de 1 de xaneiro de 1241 de [[Xaime I o Conquistador]], [[Reino de Aragón|rei de Aragón]], onde cita á súa filla como.
{{Cita|''Ioles, coniugi Alfonsi, primogeniti illustris regis Castellae''.}}
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Afonso_X_o_Sabio»