Wikipedia

Pobos indíxenas de Honduras: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
XoseBot (conversa | contribucións)
61.374 edicións
m ct, cc
Fago correccións da lingua, mais deixo aínda a etiqueta de revisión
Liña 1:
{{Atención}}
En [[Honduras]] hai cinco pobos indíxenas:
== Pobos Indíxenas de Honduras ==
 
=== OSOs LENCASlencas ===
O pobo lenca é de orixe [[maia]] e constituía a [[etnia]] dominante do actual territorio [[Honduras|hondureño]] antes da chegada dos [[España|españois]]. Na actualidade continúa a ser o máis numeroso dos grupos aborixes, se ben a maior parte perdeu a súa lingua e tende a ser asimilado pola cultura mestiza.
 
Distribuídos nun centearcentenar de comunidades por os departamentos de Ocotepeque, Copan, Santa Bárbara, Lempira, Intibuca, A Paz, Comayagua e Francisco Morazán, os lencas manteñen algúns dos seus rasgos propios grazas a certos rituais e crenzas relixiosas vinculados ós ciclos da vida e a natureza e formas de organización socioeconómicas.
 
Distínguense polo uso de traxe de manta branca os varóns e vestidos de vivas cores as mulleres, pola propiedade comunal, pola práctica tradicional da agricultura, adicada fundamentalmente ó cultivo do [[millo]], do que obteñen a ''chicha'', e bailes propios, como o "guancasco".
 
=== OSOs PAIASpaias ===
 
Tamén chamados ''payitas'' ou ''pech'', os ''paias'' pertencen ao parecer á familia chibcha e habitan na serra de agalta e nos vales dos ríos Sico, Plátano e Patuca, nos departamentos de Olancho, Colón e GraciasGrazas a Deus. Orixinariamente vivían na rexión central da mosquitia hondureña e no litoral da rexión de Caratasca ata o cabo de GraciasGrazas a Deus, de onde foron desaloxados polos misquitos e as accións dos piratas a partirespartir do século dezaoito. Algúns grupos paias misturáronsemesturáronse progresivamente cos misquitos e garifunas, como sucede coa comunidade das Marías, onde só os máis vellos conservan aínda algúns rasgos da súa ancestral cultura, como os seus hábitos domesticosdomésticos, a súa afeciónafección polas narracións orais, as festas ceremoniais, os métodos medicinais e a súa relación coa natureza. A destruccióndestrución do ecosistema e o avance da civilización branca aparecen como serias ameazas para o seu modo de vida.
 
=== OSOs SUMOSsumos ===
 
Tamén xamados ''Twahkas'' ou ''toacas'', este pobo habita na parte interior da mosquita, e nas ribeiras do río Patuca, os territorios correspondentes aos departamentos de Gracias a Dios, Olancho. A maioría reside nos poboados de Kausirte e Krautara, situada nas proximidades da confluencia do '''wampu''' co Patuca, río que é súa única via de comunicación. Os Sumos, que falan a lingua Twahka, pertencen á familia Chibcha e nos tempos da colonia Española, foron uns dos grupos máis extensos de Centro América. Están emparentados cos mestizos e misquitos en maior medida que cos ''payas'' e ''ladinos''. A súa estrutura social ten como base a familia estendida, de xeito que é habitual en cada poboado estar conformado por membros dun mesmo grupo familiar. Os lazos familiares, así como a pobreza dos seus recursos económicos (os sumos son un pobo basicamente agricultor), determinan os seus métodos produtivos comunitarios. Exemplo do anterior é a plática da man volta, que consiste en prestarse axuda mutua durante a sementeira e a colleita ou durante o proceso de construción dunha vivenda.
Tamén xamados Twahkas o toacas, este povo habita na parte interior da mosquita, e nas riveiras do
rió Patuca, o territorio correspondientes ós departamentos de Gracias a Dios, Olancho. A mayoría
reside os poblados de Kausirte e Krautara, situada nas proximidades da confluencia do '''wampu'''
co Patuca, río que é súa única via de comunicación. Os Sumos, que falan a lengua Twahka,
pertencen á familia Chibcha e nos tempos da colonia Española, foron uns dos grupos máis
extensos de Centro América. Están emparentados cos mestizos e misquitos en maior medida que cos
 
=== OSOs CHORTISmisquitos ===▼
Payas e Ladinos. A súa estrutura social ten como base a familia extendida, de xeito que é habitual
 
Os misquitos habitan no Departamento de Gracias a Dios, na rexión da mosquitia, entre os cabos Camarón e Gracias a Dios, e nos vales dos ríos coco, morocon, patuca e platinó. Ao igual que os sumos, son de orixe chibcha. A súa constitución como grupo realizouse no século dezasete, como consecuencia da mestizaxe biolóxica e cultural cos sumos, con individuos de ascendencia africana
en cada poboado estar conformado por membros dun mesmo grupo familiar. Os lazos familiares, así
e tamén con europeos. A súa unión cos negros cimarróns procedentes das [[Antillas]] xerou no seu seo aos sambos. Á marxe das diferentes mestizaxes, os misquitos conformaron unha identidade cultural de fondas raíces precolombinas, sobre todo no seu folclore. Aínda así, pertencen á iglexa morava e veneran os espíritos a través dos zukias, que é como chaman ó seus bruxos ou bruxas. Dedicados en gran parte á agricultura, á pesca e ó comercio, dominan a navegación polos intrincados manglares. A súa estrutura social é xerarquizada e descentralizada e manteñen un uso comunitario na propiedade. A familia é un punto de referencia fundamental na sociedad misquita.
como a pobreza dos seus recursos económicos (os sumos son un pueblo básicamente agricultor)
determinan os seus métodos productivos comunitarios. Exemplo do anterior é a plática da man volta, que consiste en prestarse axuda mutua durante a sementeira e a colleita ou durante o proceso de
construción dunha vivenda.
 
=== OSOs MISQUITOSchortis ===
 
Etnicamente os chortis pertenecenpertencen á familia mayaqueche e son descendentes deles, quen fundaron as cidades maias de copan, Quirigua e outras poboacións do extremo meridional do imperio. A pesar da súa orixe maia, algúns sosteñen que se tería definido como etnia tras a fusión con lencas primeiro e pipiles máis tarde. A súa lingua, a chorti, está emparentada coa chol e a chontal, que se falan nos estados mexicanos de Chiapas e Tabasco. O seu hábitat en territorio hondureño localízase nos departamentos de Copan e Ocotepeque e como pobo teñen experimentado unha forte aculturización. Aínda que pertencen na súa maioría á relixión católica, practican o sincretismo nas súas cerimonias e rituais. Dende o punto de vista social, os chortis están fortemente ligados á terra, á familia e á vecindade. Os xeitos comunitarios de cooperación son vitais para a súa subsistencia.▼
Os misquitos habitan no Departamento de Gracias a Dios, na rexión da mosquitia, entre os cabos
camarón e Gracias a Dios, e nos vales dos ríos coco, morocon, patuca e platinó. Ó igual que os
sumos, son de orixe chibcha. A súa constitución como grupo realizouse no século dezasete, como
consecuencia da mestizaxe biolóxica e cultural cos sumos, con individuos de ascendencia africana
e tamén con europeos. A súa unión cos negros cimarróns procedentes das Antillas xerou no seu
seo ós sambos. Á marxe das diferentes mestizaxes, os misquitos conformaron unha identidade
cultural de fondas raíces precolombinas, sobre todo no seu folclore. Aínda así, pertencen á
iglexa morava e veneran ós espíritos a través dos zukias, que é como chaman ó seus bruxos ou
bruxas. Dedicados en gran parte á agricultura, á pesca e ó comercio, dominan a navegación polos
intrincados manglares. A súa estrutura social é xerarquízada e descentralizada e manteñen un uso
comunitario na propiedade. A familia é un punto de referencia fundamental na sociedad misquita.
 
▲=== OS CHORTIS ===
 
[[Category:Historia de Honduras]]▼
▲Etnicamente os chortis pertenecen á familia mayaqueche e son descendentes deles, quen fundaron as cidades maias de copan, Quirigua e outras poboacións do extremo meridional do imperio. A pesar da súa orixe maia, algúns sosteñen que se tería definido como etnia tras a fusión con lencas primeiro e pipiles máis tarde. A súa lingua, a chorti, está emparentada coa chol e a chontal, que se falan nos estados mexicanos de Chiapas e Tabasco. O seu hábitat en territorio hondureño localízase nos departamentos de Copan e Ocotepeque e como pobo teñen experimentado unha forte aculturización. Aínda que pertencen na súa maioría á relixión católica, practican o sincretismo nas súas cerimonias e rituais. Dende o punto de vista social, os chortis están fortemente ligados á terra, á familia e á vecindade. Os xeitos comunitarios de cooperación son vitais para a súa subsistencia.
 
 
▲[[Category:Historia de Honduras]]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Pobos_indíxenas_de_Honduras»