Historia precolombiana de Colombia: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Breogan2008 (conversa | contribucións)
Breogan2008 (conversa | contribucións)
Liña 40:
=== Os muiscas ===
[[Ficheiro:Museo_Del_Oro,_Bogota_(24976759882).jpg|miniatura|[[Balsa muisca]].]]
Para [[1537]], ano da chegada dos españois aoó [[SabanaAltiplano de Bogotá|altiplano cundiboyacenceCundiboyacence]], estímase que os Muiscasmuiscas eran preto de 1 millón, organizados en 56 tribos.<ref>{{Cita web|url=http://www.banrepcultural.org/blaavirtual/ninos/muisca/muisca1.htm|título=Así éramos los Muiscas}}</ref> Foron unha cultura cunha estrutura político-administrativa que desenvolveu unha organización de cacicazgos, coñecida como [[Confederación muisca]] cun sistema uniforme de camiños, lingua, impostos, [[Relixión muisca|relixión]] e leis. Había dúas grandes confederacións: a do [[zipa]] de Bacatá (Bogotá) e a do [[zaque]] de [[Hunza, Colombia|Hunza]], sendo Funza a capital da confederación de Bacatá. Cada poboado membro da [[Confederación]], debíalle tribto ao [[Gobernantes muiscas|gobernante muisca]] (zipa ou Zaque), dándolle tributos e recursos da súa zona; a cambio de protección e [[mercado]] para os seus produtos. Ademais tiñan normas de control social e [[convivencia]] como o código de Nemequene.<ref>{{Cita web|url=http://www.undp.org/content/dam/colombia/docs/ODM/undp-co-pueblosindigenasylosodm-2013-parte6.pdf|título=Brechas en promoción de la salud sexual y reproductiva}}</ref>
 
Tamén era traballo do gobernante a formación dos guerreiros ou ''güechas'', que na cultura muisca estaban organizados en forma de exército, pois dependían directamente dos grandes señores. En tempos de guerra todos os [[Gobernantes muiscas|uzaques]], ou señores menores, reuníanse co gobernante e tomaban as decisións.<ref>{{Cita web|url=http://www.banrepcultural.org/node/32359|título=Los señores Muiscas}}</ref>
 
A contribución dos Muiscas á cultura colombiana é quizais a máis importante. Destácanse xogos como o tezo (turmequé), que foi inventado polos muiscas, e ao que os españois lle agregaron o detalle da pólvora. A mitoloxía muisca transcendeu debido a que [[Bogotá]] se instituyó como capital do Novo Reino de Granada, e moitos cronistas asentáronse alí. Segundo os muiscas, entre os seus varios deuses, os máis importantes eran Sua[[Sué]] (O Sol), a quen erixiron o templo de [[Sugamuxi]] ou Suamox (Sogamoso). [[Chía (deusa)|Chía]] (A Lúa), e o seu templo no pobo que hoxe leva ese mesmo nome, o segundo en orde de importancia. Outros personaxes como [[Bochica]], que non eran deuses, eran lembrados por todos. Ademais , os muiscas son a nación que deu orixe á lenda de "[[El Dorado|O Dourado]]".<ref>{{Cita web|url=http://www.bbc.com/mundo/noticias/2013/01/130115_cultura_eldorado_yv|título=La verdad detrás del mito de El Dorado}}</ref>
 
Eran os únicos produtores de esmeraldas, monopolizaron a minería do cobre, o carbón tanto vexetal como mineral, e contaban coas minas de sal de Nemocón, Zipaquirá e Tausa. As esmeraldas, o sal e o cobre, necesarios para fabricar xoias, eran trocadas cos [[Pobo pijao|pijaos]] e os [[Pobo panche|panches]], que habitaban o sur; en cambio, estes dábanlles ouro, que tiñan en abundancia. Os bosques eran públicos, do mesmo xeito que as lagoas, os páramos e as riveras dos ríos, facendo a produción alimenticia acorde ás necesidades de cada habitante. En [[Bacatá]], Chocontá e [[Hunza, Colombia|Hunza]], establecéronse o tres grandes mercados onde a xente reuníase a cambiar as súas mercadorías. As fontes salgadas estaban rodeadas de fornos, que podían ser usados por todos para evaporar a auga e obter [[Halita|sal gema.]] O seu mecanismo social de redistribución funcionou paralelamente ao sistema de intercambio. Os caciques captaban os excedentes produtivos por medio de tributo, redistribuíndo unha parte entre a poboación a través dun fondo de consumo común.<ref>{{Cita web|url=http://www.portafolio.co/economia/finanzas/excedente-e-intercambio-185060|título=Excedente e intercambio}}</ref>