A '''batalla de Covadonga''' é un episodio mítico<ref>{{Cita libro|título=Historia política del reino asturiano (718-910)|apelidos=Barrau-Dihigo|nome=Lucien|editorial=Gran Enciclopedia Asturiana Silverio Cañada|ano=1989|ISBN=8472862739|ref=}}</ref> da historia de España que tería lugar en [[722]] en [[Covadonga]], unha paraxe próxima a [[Cangas de Onís]] ([[Principado de Asturias|Asturias]]), entre o exército de [[Paio de Asturias|Paio]] e tropas musulmás, que resultaron derrotadas. Da tal eventual acción bélica non existen relatos contemporáneos, e as primeiras referencias aparecen século e medio despois, na [[Crónica Albeldense]].
A narración da batalla é unha copia do asalto ao santuario de [[Delfos]] polos [[gálatas]] no ano 279 a.C.<ref>{{CómpreCita referenciaweb|url=https://www.vavel.com/es/historia/820167-tunearon-unos-monjes-la-batalla-de-covadonga.html|páxina-web=www.vavel.com|título=¿"Tunearon" unos monjes la batalla de Covadonga?|data-acceso=21/02/2018|lingua=Castelán}}</ref> De aí saen a maior parte dos detalles do episodio bélico: as pedras que rebotarían e matarían os musulmáns que as lanzan previamente, a montaña que se derruba sobre eles, ou a igualdade perfecta no número de participantes: 180 000 en ambas as batallas<ref>{{Cita libro|título=La invención del pasado|apelidos=Murado|nome=Miguel-Anxo|editorial=debate|ano=2013|ISBN=978-84-8306-853-3|páxinas=38-44|ref=}}</ref>. Son estes algúns dos trazos considerados inverosímiles. Nesa mesma liña, está en tea de xuízo que os árabes, que cun exercito estimado nuns cinco ou dez mil homes "destruíron case até o exterminio"<ref name=":1">{{Cita web|url=https://archive.org/stream/CronicaAlfonsoIIIPDFRotenseSebastianenseAlbeldense/Cronica%20Alfonso%20III%20PDF%20rotense%20sebastianense%20albeldense#page/n3/mode/2up|páxina-web=|título=Crónica Rotense|data-acceso=20/02/2018}}</ref> "a todos os exércitos dos godos" "en 714"<ref name=":1" /> (Rodrigo reinou só entre 710 e 711), decidisen enviar desde [[Córdoba, España|Córdoba]] até Cangas de Onís, só sete anos despois, coa organización e custos asociados, un exército de "187 000 homes de guerra"<ref name=":1" /> para combater contra as tres ducias de guerrilleiros que poderían caber na Cova de Onga<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Garcia Pérez|nome=Guillermo|data=1994|título=Covadonga, un mito nacionalista católico de origen griego|url=http://oa.upm.es/756/1/guillermo05.pdf|PMC=|revista=El Basilisco|número=17|páxinas=81-94|doi=|ISSN=|PMID=|volume=}}</ref>
A historiografía nacionalista española ten en Covadonga un dos seus mitos fundacionais<ref>{{CómpreCita referenciaweb|url=https://elpais.com/diario/1996/09/14/opinion/842652009_850215.html|apelidos=Goytisolo|nome=Juan|páxina-web=www.elpais.com|título=Los mitos fundadores de la nación|data-acceso=21/02/2018|lingua=Castelán}}</ref>. Así pois, desde esa óptica, "fronte á catastrófica invasión musulmá<ref>{{Cita libro|título=La España del Cid|apelidos=Menendez Pidal|nome=Ramón|editorial=|ano=1929|ISBN=|páxinas=65-66|cita="crisis gravísima de la invasión árabe" "nación (...) invadida pasajeramente por los sarracenos"|ref=}}</ref>, un reducido grupo de heroes salvou na batalla a "esencia" da patria española<ref>{{Cita libro|título=Historia de los mozarabes de España|apelidos=Simonet|nome=Francisco Javier|editorial=|ano=1867|ISBN=|páxinas=VII|cita="aquellos españoles(...) subyugados por la morisma(...) conservaron (...) la religión, el espíritu nacional(...) lustre para nuestra nación"|ref=}}</ref> e conseguiu iniciar un proceso de [[Reconquista]] que rematará coa conquista do [[Reino de Granada]]<ref>{{Cita libro|título=Historia general de españa|apelidos=Lafuente|nome=Modesto|editorial=|ano=1850|ISBN=|páxinas=t.1 p.XV p. XXI|cita="era destino de España tener que combatir siglos y siglos (...) por fin, en Granada llego a su desenlace el drama heroico de ochocientos años"|ref=}}</ref> e na construción definitiva da "nación española, católica e unitaria".<ref>{{Cita libro|título=Historia General de España|apelidos=Lafuente|nome=Modesto|editorial=|ano=1850|ISBN=|páxinas=t.1, p.1|cita="Si alguna (...) porción del globo parece hecha (...) para ser habitada por un pueblo reunido en cuerpo de nación (...) este país es la España"|ref=}}</ref>
